A critical appraisal of studies on the social problem of law in Iran: Application of Durkheim's law Sociology

Document Type : Research Paper

Authors

1 Social Sciences Faculty, ALLAMEH Tabataba`i University, Tehran, Iran

2 social sciences faculty, Allameh Tabataba'i University, Tehran

10.22059/ijsp.2024.361072.671140

Abstract

The appraisal of studies on the social issue of law in Iran indicates that these studies are based on the formal validity of the law in the legal system and expect its normative validity and empirical validity to be normal. These studies understand the law as a tool of social reform based on the will of the legislator and often by adopting Durkheim's pathological approach and under interpretations such as anomie (abnormality) the negative aspect of the rule of law (i.e. lawlessness ) as a "social issue" and introduced the problems of two levels of law-making and enforcement as an independent variable (under the title of political factor or legal factor) among the factors of this social phenomenon and unintentionally they have ignored the necessity for the law to be emerged from the collective conscience and also the connection of social control mechanisms of Iranian society. This article argues from the perspective of Durkheim's sociology of law that the establishment of codified law in the process of social change is done based on the links created in the history of the society and on this basis it tries to outline the changes in the social context of law in two periods before and after the constitutional revolution in Iran. the achievement of this article is descriptive and exploratory which can provide an opportunity for future researches to do research from the standpoint of social health.

Keywords


اصغرزاده، سمیه و شایگان، فریبا (زمستان 1394). رویکردی چندعاملی به قانون­گریزی. فصلنامه پژوهش‏های دانش انتظامی، سال هفدهم، شماره 4 (پیاپی 69)، صص. 1-16.
امین، حسن (1386). تاریخ حقوق ایران (چاپ دوم). تهران: دایره­المعارف ایران­شناسی.
برگر، پیتر (1393). دعوت به جامعه‏شناسی: نگاهی انسان‏گرایانه (ترجمه رضا فاضل). تهران: نشر ثالث.
بیرن، پیرس و مسراشمیت، جیمز (1394). جرم‏شناسی با رویکردی جامعه‏شناختی (ترجمه حبیب احمدی، محسن زهری، عباس گرگی). تهران: جامعه‏شناسان.
خورشیدی، سعید (پاییز و زمستان 1394). بررسی انتقادی دلالت‌های نظریه فرهنگ دورکیم در حوزه خط‌مشی‌گذاری فرهنگ. دوفصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره پنجم، صص. 123-145.
دانایی­فرد، حسن و همکاران (پاییز 1388). قانون­گریزی در ایران؛ تبیین نقش عوامل سیاسی، اقتصادی، قانونی، مدیریتی و اجتماعی ـ فرهنگی. فصلنامه دانش انتظامی، سال یازدهم، شماره 3 (پیاپی 44)، صص. 7-65.
داوید، رنه (1378). نظام­های بزرگ حقوقی معاصر (ترجمه حسین صفائی، محمد آشوری و عزت­الله عراقی)، چاپ چهارم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
دفلم، متیو (1398). جامعه‌شناسی حقوق (ترجمه سینا باستانی). تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
دورکیم، امیل (1387). قواعد روش جامعه­شناسی (ترجمه علی­محمد کاردان)، چاپ هشتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دورکیم، امیل (1394). درباره تقسیم کار اجتماعی (ترجمه باقر پرهام)، چاپ ششمِ ویراست دوم. تهران: نشر مرکز.
رابینگتن، ارل و واینبرگ، مارتین (1386). رویکردهای نظری هفت‏گانه در بررسی مسائل اجتماعی (ترجمه رحمت الله صدیق سروستانی)، چاپ سوم. تهران: دانشگاه تهران.
رجب‌زاده، احمد و کوثری، مسعود (زمستان 1381). آنومی سیاسی در اندیشه دورکیم. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره نوزدهم، شماره اول، صص. 31-45.
رضایی، محمد (1384). میزان، نوع و عوامل موثر بر قانون­گریزی. مجله جامعه­شناسی ایران، دوره ششم، شماره 3، صص. 47-69.
رضایی، محمد و عباداللهی، حمید (1385). جامعه بی­انضباط؛ فراتحلیل قانون­گریزی در ایران. فصلنامه مطالعات ملی، سال هفتم، شماره 3 (پیاپی 27)، صص. 67-91.
رضایی، محمد (پاییز 1393). بی‏انضباطی و قانون‏گریزی: در جست‏وجوی طرحی نو برای حاکمیت قانون در ایران. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال سوم، شماره 12، صص. 7-39.
رضایی، محمد (1394). شکاف­های جامعه ایرانی. تهران: آگاه.
رفیع‌پور، فرامرز (1378). آنومی یا آشفتگی اجتماعی: پژوهشی در زمینه پتانسیل آنومی در شهر تهران. تهران: سروش.
رمضانی، محمدعلی (1395). مطالعه جامعه‌شناختی تکوین نظام قضایی نوین در ایران از دوره مشروطه تا انتهای پهلوی اول؛ 1285 تا 1320 شمسی. رساله دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
سوهانیان، محسن، فولادیان، مجید، و اکبری، حسین (زمستان 1398). تحلیل تطبیقی عوامل موثر بر قانون‏گریزی و  قانون‏شکنی در استان‏های ایران مبتنی بر منطق فازی. مجله جامعه‏شناسی ایران، دوره بیستم، شماره 4، صص. 3-32.
شجاعی‏زند، علی‏رضا (مرداد و شهریور 1379). نظم‏ستیزی و قانون‏گریزی. مجله امنیت، سال چهارم، شماره 13و14، صص. 32-35.
شریعتی، شهروز و عباسی شاهکوه، مهدی (زمستان 1394). دولت و مشکله کنترل اجتماعی در ایران؛ 1304-1320. فصلنامه دولت‌پژوهی، دوره 1، شماره 4، صص. 187-219.
عرب، بهاره و موسوی‏زاده، شهاب‏الدین (بهار 1400). نقش قوه قضائیه در شکل‏گیری مولفه‏های فرهنگی قانون‌گرایی. فصل‏نامه دیدگاه‏های حقوق قضائی، دوره 26، شماره 93، صص. 237-255.
عشایری، طاها و نامیان، فاطمه (زمستان 1398). تبیین جامعه‌شناختی قانون‌گریزی در بین شهروندان ایرانی: فراتحلیل پژوهش‌های موجود. فصل‏نامه مجلس و راهبرد، سال 26، شماره 100، صص. 359-385.
علی‏بابایی، یحیی و فیروزجائیان، علی‏اصغر (زمستان 1388). تحلیل جامعه‏شناختی عوامل موثر بر قانون‏گریزی. فصلنامه دانش انتظامی، سال یازدهم، شماره 45، صص. 7-58.
غنایی، سیدپیمان (1398). قانون‌گذاری اسلامی، چاپ دوم. قم: تمدن نوین اسلامی.
قاسمی، افسانه، مهدی‏زاده، شراره، و باستانی، سوسن (پاییز و زمستان 1399). بررسی خلقیات ایرانیان در واقعه رژی؛ بررسی مصداق جمع‏گرایی، استبدادستیزی و قانون‏گریزی. جامعه‏شناسی نهادهای اجتماعی، دوره هفتم، شماره 16، صص. 217-249.
معیدفر، سعید (1385). جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران. همدان: نور علم.
متین، علیرضا (1382). فرهنگ قانون­گریزی و ناکارآمدی نظام مالیاتی کشور. تهران: قطره.
محمدی، امیر، و همکاران (پاییز و زمستان 1397). فرایند عقلانی‌شدن دولت در ایران عصر مشروطه. دوفصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، دوره اول، شماره اول، صص. 55-80.
مختاری، علیرضا، فاضل، رضا، و راد، فیروز (پاییز 1401). ساختاربندی فرهنگی و کنش فرهنگی قانون‏پذیری: بررسی موردی اعضای هیئت علمی. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال یازدهم، شماره 44، صص. 105-137.
معصومی، علی (1392). قانون شاخص سلامت رفتار. تهران: موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت.
موحد ابطحی، سید محمدتقی (پاییز 1387). درآمدی روش‌شناسانه بر تبیین کارکردی در جامعه‌شناسی دورکیم. فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، سال 14، شماره 56، صص. 123-145.
نایبی، هوشنگ، معیدفر، سعید، سراج‌زاده، سید حسین، و فیضی، ایرج (پاییز 1396). تئوری آنومی دورکیم و مرتن؛ شباهت‌ها، تفاوت‌ها و شیوه‌های اندازه‌گیری. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفدهم، شماره 66، صص. 9-51.
ونیفری، توماس ال. (1388). نظریه‏های جرم‏شناسی (ترجمه رضا افتخاری). گناباد: دانشگاه آزاد اسلامی.