Examining the Barriers to Development Planning in Iran with a Social Approach and Providing Policy Recommendations

Document Type : Research Paper

Authors

1 Ph.D. Student at Baqir al-Olum University

2 Faculty Member at Imam Sadiq Universit

10.22059/ijsp.2025.392183.671305

Abstract

This article examines and critiques the prevailing logic of development planning in Iran after the revolution. It seeks to establish the viewpoint that the country’s planning system requires a fundamental paradigm shift—from predominantly economy-centered models to a more comprehensive approach, or in other words, a "social approach and social-centered planning." Additionally, it critiques the current economic policies that have failed to meet society’s basic social needs.
By analyzing different generations of development planning worldwide, this study aims to propose a new framework for Iran’s development plan. In this context, it outlines the process of social capital erosion within governance and examines four key supporting elements of development planning: competent governance, a strong society, development infrastructure, and discourse-building as a foundation for development. The challenges associated with each of these elements are identified, and corresponding solutions are briefly outlined.
In line with this, the " social -centered approach to planning" and the " social readiness index" are explained. Furthermore, the proposed solutions include restructuring and empowering governance with a focus on transparency and the implementation of e-government, establishing the necessary physical infrastructure for development, institutionalizing and empowering society, and leveraging an effective media system as a tool for development discourse-building and supporting development activities.
This analysis is based on library research, thematic analysis of expert session data from the Research Center of the Islamic Consultative Assembly regarding the Seventh Development Plan, and logical and specialized inference by the authors.

Keywords

References

اسمیت، آدام (1393). دست نامرئی. ترجمه: مرضیه خسروی. تهران: نشر روزگار نو.
اسمیت، فلیپ و رایلی، الگزندر (1394). نظریه فرهنگی. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
اشتریان، کیومرث (1403). نظریه در سیاستگذاری عمومی. فصلنامه سیاستگذاری عمومی, دوره 10،  شماره 2:  43-51.
افضلی و همکاران (1402). مدیریت و مولدسازی دارایی های دولت سلسه گزارش های پویایی‌شناسی چالش‌های کشور (13). تهران: مرکز پژوهش‌‎های مجلس شورای اسلامی.
افضلی (1401). بررسی لایحه بودجه سال 1402 کل کشور؛ فروش و مولدسازی اموال دولت. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
خمینی، روح‌الله (1368). صحیفه نور (جلد 18). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
جمالی اسگویی، سیدجمال و همکاران (1399). اقتصاد سیاسی فساد در جمهوری اسلامی ایران. نشریه مجلس و راهبرد. سال 27. شماره 101: 33- 58.
افراسیابان، وحید و عباسی، مجید (1402). عملیات روانی رسانه‌های غربی علیه ایران و روسیه، اهداف و منافع. دوره 20. شماره 3. شماره پیاپی 79: 107-128.
امیدی، رضا (1399). تعارض نهادی و شکست سیاست‌گذاری. نشریه بررسی مسائل اجتماعی ایران. دوره 1. شماره 1: 103-133.
اندورز، مت و پریچت، لنت و وولکاک، مایکل (1398). توانمندسازی حکومت. ترجمه: جعفر خیرخواهان و مسعود درودی. تهران: انتشارات روزنه.
امیدی، رضا (1391). تحلیل برنامه های عمران و توسعه ایران از منظر مؤلفه‌های برنامه‌ریزی اجتماعی. نشریه برنامه‌ریزی و بودجه. شماره 119: 97 تا 126.
ایزدی، رجب و حیدرپور اینانلو، مرتضی (1394). برنامه‌های پنجگانه توسعه در دوران پهلوی و انقلاب اسلامی ایران. جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه. سال چهارم . شماره 2: 1- 27.
ایسپا (28/12/1400). مهمترین یافته های ایسپا در سال 1400. تهران: مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران.
ایسپا (فروردین 1395). گزیده آثار ملی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران. تهران: مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران.
بارانی، شهرزاد و علی‌بیگی، امیرحسین و پاپ‌زن، عبدالحمید (1398). الگوی پیشنهادی توسعه زیست‌بوم‌های پایدار در ایران، مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی وب‌سایت‌های زیست‌بوم‌های پایدار جهان: الگوی دیرین در عصر نوین. نشریه پژوهش‌های روستایی, دوره 8. شماره 1: 9-21.
باقری زنوز، بهارک و علمی، محمود (1388). سرمایۀ اجتماعی، اعتماد اجتماعی: نشانه‌های آسیب‌شناختی روابط اجتماعی در ایران. مطالعات جامعه‌شناختی. سال دوم. شمارۀ پنجم. 125- 138.
باقری، یاسر (1399). نظام نااجتماعی. تهران: نشر نی.
برمکی، افشین (1393). آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی. تهران: معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری.
پارسونز، واین (1392). مبانی سیاست‌گذاری عمومی و تحلیل سیاست‌ها. ترجمه: حمیدرضا ملک‌محمدی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پیمایش سنجش سرمایه اجتماعی: گزارش کشوری (1393). مرکز ملی رصد اجتماعی شورای اجتماعی کشور. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
پیمایش سنجش سرمایه اجتماعی: گزارش کشوری (1397). مرکز ملی رصد اجتماعی شورای اجتماعی کشور. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
پیمایش ملی سنجش سرمایه اجتماعی (1400). تهران: مرکز ملی رصد اجتماعی شورای اجتماعی کشور.
دیوان محاسبات: تحقق ۳۵ درصدی احکام قانون برنامه ششم توسعه. شماره خبر ۳۷۴۲۵۴۸. شماره روزنامه 5114. تاریخ 03/12/1399. بازیابی از دنیای اقتصاد: https://donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3742548
تجلی، سید آیت‌الله (1381). مروری بر برنامه‌های توسعه پیش و پس از انقلاب. نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی. شماره 175 و 176: 198-209.
جلالی، محمد و قنبری، کیومرث (1398). آسیب‌شناسی کارکرد مراجع سیاست‌گذار و تصمیم‌گیر در حوزۀ آموزش عالی. فصلنامه تحقیقات حقوقی. دوره 22. شماره 85: 292-273.
جمشیدی‌ها، غلامرضا و نوذری، حمزه (1393). تحولات معنای توسعه پس از انقلاب اسلامی ایران: از طرد توسعه تا معنابخشی‌های متفاوت به آن. دوره ششم.، شمارۀ 1: 25-48.
حاج‌یوسفی، علی (1382). بررسی سیر تکوین اندیشه برنامه‌ریزی و توسعه در ایران. نشریه رفاه اجتماعی. شماره : 89- 108.
راحمی حقیقی، مرضیه و مخترع، آیدا (1403). آسیب‌شناسی حقوقی آثار واگذاری شرکت‌ سرمایه گذاری تأمین اجتماعی (شستا) به بخش خصوصی. فصلنامه علمی تخصصی فقهی و حقوقی, دوره 3. شماره 11: 39-60.
رشیدی، علی (1396). معجزه پایبندی به منافع و مصالح ملی و اجتماعی، همراه با تخصص و مدیریت، نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی. شماره 308: 200- 211.
رصدخانه مهاجرتی ایران. نتایج پیمایش‌های میل و تصمیم به مهاجرت در میان گروه‌های مختلف جامعه/ شاخص میل به مهاجرت، 27/12/1400.
رفیع‌پور، فرامرز (1393). دریغ است که ایران ویران شود. تهران: شرکت سهامی انتشار.
سازمان ملل متحد (2020). گزارش توسعه انسانی.
سخنرانی مقام معظم رهبری در دهمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره)، 1378. بازیابی در 25/07/1400. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=2955&nt=2&year=1378
شقاقی شهری، وحید و ذوالفقاری، صالح (1401). جریان‌شناسی اقتصادی ایران بعد از انقلاب اسلامی. بررسی مسائل اقتصاد ایران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال 9. شماره 2: 158- 133.
شیخی، سینا و عزت‌آبادی، حسام (1400). ترسیم و آسیب شناسی وضع موجود تشکل‎های مردم‌نهاد. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
صیفوری، بتول و تقوی، رامین (1397). آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه ایران پیش و پس از انقلاب و ارائه راهبردهای محوری، ماهنامه آفاق علوم انسانی. شماره 22: 2-23.
عبدالهی، عادل و رضایی، مریم (1401). تمایل به مهاجرت از ایران و عوامل مؤثر بر آن: نتایج تحلیل ثانویه پیمایش سرمایه اجتماعی در سال 1397. دوره 14. شماره 4. شماره پیاپی 56: 159-187.
عبدلی، محمدرضا و فرنام، علی (1400). بررسی عملکرد دولت 1. بخش مسکن و شهرسازی و عمران شهری. دفتر مطالعات زیربنایی. تهران: مرکز پژوهش‌‎های مجلس شورای اسلامی.
عجم اوغلو، دارون و رابینسون، جیمز ای (1392). چرا ملت‌ها شکست می‌خورند. ترجمه: محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی‌پور. تهران: نشر روزنه.
عمو، ابراهیم و حاتمی‌نژاد، حسین (1398). آسیب‌شناسی و ارزیابی طرح‌های آمایش سرزمین در کشور ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای. سال 9. شماره پیاپی 34: 27-38.
فرهادی، مرتضی (1400). صنعت بر فراز سنت. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
فلاح‌دوست، مهدی (1393). آسیب‌شناسی خصوصی‌سازی در ایران. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
قاسمی، ابوالفضل و همکاران (1400). تحلیل مضمون مضامین حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران. سال دهم. شماره سوم: 117-141.
کاشف، مهرداد و ابوطالبی، مینا (1401). اصلاح و چابک‌سازی فرایند برنامه‌ریزی توسعه در ایران. پژوهش‌های برنامه و توسعه. شماره 10: 151- 178.
گزارش روند تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بین سال‌های 1390- 1398. تهران: اداره حساب‌های اقتصادی بانک مرکزی. بازیابی در 11/11/1403.
 https://tsdview.cis.cbi.ir/single-data: https://tsdview.cis.cbi.ir/single-data
گزارش عملکرد سازمان خصوصی‌سازی کشور (1395). تهران: سازمان خصوصی‌سازی کشور.
محمودزاده، امینه و جعفری، محمدحسین و منظری توکلی، محمدرضا (1402). تسهیلات غیرجاری کلان: ریشه‌ها و پیامدها. تهران: مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران.
مکنون، رضا و جلیلی، سلیم و بهرامی، محسن (1393). فراتحلیلی بر آسیب‌شناسی‌های برنامه‌های توسعه در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی. سال سوم. شماره دهم: 137-167.
مک‌اینتایر، لی (1400). پساحقیقت. ترجمه: نگار صابرآرا. تهران: نیماژ.
مومنی، فرشاد و حاجی نوروزی، شیما (1396). اقتصاد سیاسی خصوصی سازی همراه با فساد. پژوهشنامه اقتصادی, شماره 67:. 221-252.
وبر، ماکس (1382). دین، قدرت و جامعه. ترجمه: احمد تدین. تهران: هرمس.
وصالی، سعید و امیدی، رضا (1393). سیاست‌گذاری اجتماعی: زمینه‌ها و رویکردها. فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه. سال 19. شماره 1: 179-206.
Baudrillard, J. (1994). Simulacra and simulation. Michigan: University of Michigan Press.
Bernstein, H. (2010). Class dynamics of agrarian change. Colorado: Kumarian Press.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2): 77-101: https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Haq, M. U. (1995). Reflections on human development. Oxford: Oxford University Press.
Civil Service Learning. (2021). Policy profession skills and knowledge framework: https://assets.publishing.service.gov.uk/media/6246c65dd3bf7f32a7c011c7/UPDATED_PP_Standards_main_v5_acc.pdf
Martinussen, J. (1997). Society, State and Market: A guide to competing theories of development. London: Zed Books.
San, A. (1999). Development as freedom. Oxford: Oxford University Press.
Todaro, M., & Smith, S. (2020). Economic Development. London: Pearson Education.
Journal of Social Problems of Iran
Volume 15, Issue 2
March 2024
Pages 111-138

Files

Share

How to cite

Statistics