Analysis of policy patterns and social policy developments on the issue of female heads of households

Document Type : Research Paper

Author

Social Sciences Department . Women and Family Research Institute

10.22059/ijsp.2025.399530.671333

Abstract

Paying attention to the issues of female heads of households is a recurring issue in social policy-making. This policy-making began with the constitution and continued with the enactment of the Law on the Provision of Unaccompanied Women and Children. The continuity of legislation on this issue until the Seventh Development Plan indicates the importance of policy-making on this issue. On the other hand, despite the repetition of policy-making on this issue, the growth rate of female-headed households has increased. So that in the 1996 Population and Housing Census, the proportion of female heads of households was 8.4 percent of all households, and in the 2016 Population and Housing Census, this number reached 12.7 percent. In this study, in order to analyze policy patterns and examine the developments in this field, a set of policies, including general and intermediate policies and legislation, was examined using the qualitative content analysis method and thematic analysis technique, and six themes were identified: The right to benefit from social insurance, encouraging and facilitating the marriage of female heads of households, multi-layered social security, empowering female heads of households, establishing a single service window, and creating a role for middlemen were achieved. Analysis of these themes shows that although we are facing changes in the policy-making pattern, a change in approach from mere support to self-reliance, lexical changes, attention to public participation, provision of integrated services, and the ratio of services provided to the target community,

Keywords

References

اله‌یاری، طلعت، اسدی، سیما(1394) اثربخشی خدمات ارائه شده توسط سازمان بهزیستی بر میزان توانمندی زنان سرپرست خانوار، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 68، صص 79-117.
بابایی‌فرد، اسدالله(1392) بررسی عوامل اجتماعی موثر در مسولیت‌پذیری زنان سرپرست خانوار در کاشان و آران بیدگل، نشریه مطالعات راهبردی زنان، بهار 1392، صص105-158.
بلالی، اسماعیل، رمضانی، راضیه(1402) مطالعه کیفی چالش‌های زنان در ازدواج دوم، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره99، صص165-206.
بلداجی، تاتینا و همکاران(1390)، کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و زنان شاغل خدماتی، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره40، صص9-28.
ترابی، فاطمه و همکاران(1401) آسیب‌پذیری زنان سرپرست خانوار و دلالت‌های سیاستگذاری آن در ایران، فصلنامه بررسی مسایل اجتماعی، دوره سیزدهم، شماره اول، بهار و تابستان، صص 313-338.
توتونچی عباسعلی، رنجبر حیدری، وحید(1402) بررسی جامعه‌شناسی سیاستگذاری در قبال زنان سرپرست خانوار؛ (مطالعه تطبیقی جمهوری اسلامی ایران و سوئد) فصلنامه علمی جامعه‌شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، شماره 44 صص 421-452.
حسن‌پور، اکبر و همکاران(1400) شناسایی و الویت‌بندی راه‌های توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 80 صص 81-115.
دادگرفرد، زهرا و همکاران(1402) آسیب‌شناسی سیاستگذاری درباره زنان سرپرست خانوار در ایران پس از انقلاب، فصلنامه علمی رهیافت انقلاب اسلامی ، شماره 65، زمستان، صص 19-40.
دادگر، یدالله(1384) قانون اساسی و دولت رفاه سازگار در اقتصاد ایران، فصلنامه اقتصاد و جامعه، شماره سوم.
دلیل‌گو، سعید و همکاران(1395) کاهش رغبت به ازدواج مجدد( مطالعه موردی: زنان سرپرست خانوار شهر اصفهان). فصلنامه مسایل اجتماعی ایران، سال هفتم، شماره 2، صص31-52.
دین، هارتلی(1388)، سیاستگذاری اجتماعی، ترجمه: عبدالله بیچرانلو، نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
رضایی، زهرا، توانمندسازی زنان در فرآیند توسعه، پژوهش‌نامه زنان و توسعه، ۱۳۸۸، معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی
زمانی‌مقدم، مسعود، افشانی، سید علیرضا(1400) توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در ایران، مروری نظام‌مند، فصلنامه رفاه اجتماعی، بهار 1400، صص45-80..
سعیدی، علی‌اصغر(1386)، چالش‌های شکل‌گیری گفتمان رفاهی در ایران، کتاب ماه علوم اجتماعی، سال یازدهم، ویژه سیاست اجتماعی.
شادی طلب، ژاله، 1381 ، توﺳﻌﻪ و چالش‌های زنان دراﻳﺮان، ﺗﻬﺮان، نشر قطره.
شادی‌طلب، ژاله، گرایی‌نژاد، علیرضا(1383)، فقر زنان سرپرست خانوار، فصلنامه پژوهش زنان، دوره دوم، شماره 1، صص49-70.
صادقی، محمد و همکاران(1397). تدوین مدل بومی عوامل جامعه‌شناختی بازدارنده ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار زیر پوشش کمیته امداد در سال 1395، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 70، صص 141-180.
صادقی، حبیب‌الله، ترابی، فاطمه(1402) الگوی فضایی شکل‌گیری خانوارهای زن سرپرست در ایران: نقش مکانیسم‌های محرک و فشار، نشریه زن و توسعه، شماره 80، صص277-304.
عابدی دیزناب، محدثه و همکاران(1397)، مطالعه تطبیقی ویژگی‌های زنان و مردان سرپرست خانوار به تفکیک مناطق شهری و روستایی در سرشماری سال 1395، فصلنامه بررسی آمارهای رسمی ایران، سال 29، شماره یک، صص 95-113.
فلیک، اووه(1391)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
فیروزآبادی، احمد، دیباجی فروشانی، شکوه(1396). نقد سیاست اجتماعی در باب زنان سرپرست خانوار، فصلنامه بررسی مسایل اجتماعی ایران، دوره هشتم، شماره دوم، پاییز و زمستان، صص 51-75.
قاراخانی، معصومه (1395)؛ سیاست اجتماعی در ایران، شکاف دولت ـ ملت، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 75، صفحات 93- 118.
قائدی، محمدرضا و گلشنی، علیرضا (1395)، روش تحلیل محتوا، از کمی‌گرایی تا کیفی‌گرایی، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، سال هفتم، شماره 23، ص 57- 82..
کریپندورف، کلوس (1388)، تحلیل محتوا؛ مبانی روش‌شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی.
کریمی، وهاب (1385)؛ اصول سیاست اجتماعی، فصلنامه سیاست داخلی، سال اول، شماره اول، صفحات 105-116.
گرجی‌پور، اسماعیل و همکاران (1400). آینده‌اندیشی بیمه‌های اجتماعی ایران، ناشر: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
لانگه، سارا، موزر کارولین و همکاران (1372). نقش زنان در توسعه.  انتشارات روشنگران مطالعات زنان.
محمدی، زهرا(1399) مطالعه جامعه‌شناختی مسائل مرتبط با ازدواج زنان سرپرست خانوار، فصلنامه زن و جامعه، شماره 42، صص 256-278.
معیدفر، سعید، حمیدی، نفیسه(1386). زنان سرپرست خانوار، ناگفته‌ها و آسیب‌های اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، شماره 32، زمستان 1386، صص 131-158.
معینی‌فر، حشمت‌السادات(1390) دولت‌های رفاه و سیاست‌های حمایتی خانواده. نشر میزان.
میرمالک‌ثانی، مریم‌السادات(1398). اطلس وضعیت زنان سرپرست خانوار، معاونت رفاه اجتماعی دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
Braun, V and Clarke,V (2006) Using thematic analysis in psychology, Qualitative Research in Psychology, vol 3, No.2, 77-101.
Esping-Andersen, G. (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism. Princeton University Press.
Forrest. W.D(1999). Education and Empowerment, Oxford University Press and Community Develompment Journal, Vol.34 No. 2, pp 93-107.
Fukuyama, F. (2004). State-Building: Governance and World Order in the 21st Century, Cornell University Press.
Habermas, J. (1997). Legitimation crisis (T. McCarthy, Trans.). Beacon Press.
Kabeer N.(1999) The Conditions and Consequences of Choice, Reflection on the Measurment of womens Empowerment, United Nations Reaserch Institute for Social Development.
Lee, J.A.B.(2000) The Empowerment Approach to Social Work Practise. Columbia  University Press.
Malhatra,A. Schuler,S.R. and Boender,C.(2002) Measuring Women Empowerment as a Variable in International Develoment.
Olakulein. F.k and Ojo. O.D(2006) Distance Education as a Women Empowerment Strategy  in Africa, Turkish Online Jornal of Distance E ducation, v.7, No1.
Stiglitz, J. E. (2012). The Price of Inequality: How Today's Divided Society Endangers Our Future. W.W. Norton & Company.
Terziev, V. (2013), Impact of labor market policies on employment, Dema press – Ruse.
Titmuss, R. M. (1974). Social Policy: An Introduction. George Allen & Unwin
Journal of Social Problems of Iran
Volume 16, Issue 1
spring & Summer 2025
September 2025
Pages 49-70

Files

Share

How to cite

Statistics