تبیین هنجارپذیری حجاب دختران جوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات قرآن و علوم اجتماعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22059/ijsp.2025.372221.671214

چکیده

هرچندحجاب در ابتدا یک دستور ساده دینی جلوه می‌کند،اما نحوه انجام آن از از سوی کنشگران اجتماعی در محیط های اجتماعی به خصوص در جامعه ایران به آن ویژگی خاص و پیچیده‌ای بخشیده است. در این پژوهش تلاش شده‌است پدیده هنجارگزینی حجاب در میان دخترانی که دارای مادرانی با رعایت کامل حجاب بوده‌اند، از منظر فرآیند اجتماعی شدن آنها، مورد بررسی قرار گیرد. مسئله اصلی تحقیق عبارت از این بوده است که:« مدل تبیینی در حفظ الگوی حجاب اسلامی‌ دختران جواندر میان خانواده‌های پایبند به آن چیست؟».روش انجام پژوهش کیفی و از نوع داده بنیاد بوده است.تعداد مصاحبه شوندگان 27 نفر که از طریق نمونه‌گیری نظری انجام شده‌است. مقوله هسته‌ای بدست آمده مفهوم « الگوپذیری اقناعی» بوده‌ که توسط مدل تبیینی مورد تحلیل قرار گرفته‌است. مقولات انجام وظائف‌دینی،فضای غالبی خانواده، نوع رابطه با جنس مخالف و بخصوص مقوله «تاثیر مادر» به عنوان اصلی‌ترین عوامل در میان موجبات علّی برای نوع انتخاب پوشش دختران شناخته شد.تضعیف ساختاری نهاد خانواده در چند دهه اخیر به عنوان یکی از زمینه های کاهش تاثیرگذاری آن بر فرزندان قلمداد شده‌است که متناسب با رویکرد این پژوهش برای آن راهکارهائی پیشنهاد شده‌است.

کلیدواژه‌ها


آزاد ارمکی، تقی؛ جامعه‌شناسی خانواده ایرانی؛ چ اول، تهران، انتشارات سمت، 1386.
ایمان، محمدتقی؛ روش‌شناسی تحقیقات کیفی؛ چاپ دوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،1393.
خدادادی سنگده، جواد و خدابخش احمدی، فروغ آموستی، مصطفی خان‌زاده، محسن رضایی آهوانویی،؛ «تأثیر عملکرد خانواده در پیش‌بینی حجاب زنان»؛ مجله فرهنگی تربیت زنان و خانواده پاییز 1395 - شماره 36 علمی-پژوهشی ‌(15 صفحه - از 33 تا 47)
دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی؛ ج 20، مدخل حجاب نوشته احمد پاکتچی؛ مرکز دائرة‌المعارف بزرگ، 1391.
زاهد سید سعید و حسینی مریم؛ «بررسی تطبیقی حجاب معنا و کارکرد آن در ادیان الهی»؛ مجموعه مقالات همایش
قانعی راد، سید محمدامین، زوال پدرسالاری؛ فروپاشی خانواده یا ظهور خانواده مدنی؟؛ نقد فرهنگ تهران، 1396.
 کرم اللهی نعمت اله و  آقاسی محمد؛«بررسی گرایش دختران دانشجو به حجاب و بدحجابی»؛ فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، دوره 1، شماره 2، تابستان 1391، صفحه 139-172 .
مختاریان پور مجید و گنجعلی اسدالله؛ «نهادی سازی عفاف و حجاب در جامعه: رویکردی فرآیندی»؛ مجله تحقیقات فرهنگی، پاییز1390 ، شماره 15 ، صص 117 تا 152.
ماه‌پیشانیان، مهسا؛ «بسترهای فرهنگی و اجتماعی در جنگ نرم»؛ مجله مطالعات راهبردی بسیج بهار1390 - شماره 50 از صفحه 7 تا 50.
محبوبی منش، حسین؛ «تحلیل اجتماعی مسئله حجاب»؛ مجله انتظار دانشگاه علوم انتظامی؛ دوره دهم، شماره سی‌وهشت، 1386.
مدرسی، محمد؛ بررسی فرآیند جامعه‌پذیری حجاب در بین دختران شهر مشهد؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی، 1387.
 
Masomi R. Umbrella for the presence. Bandarabbas: Rasol Publication; 2009 - Rhys H.