تحلیل شبکه‌های مضمونی روزنامه قانون: اصلاح ایران با جامع آدمیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

بخش جامعه شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

10.22059/ijsp.2025.399189.671332

چکیده

«روزنامه قانونِ» میرزاملکم‌خان به‌عنوان یکی مهمترین آثار موثر در انقلاب مشروطه شناخته می‌شود؛ به نحوی که بسیاری از روشنفکران با رجوع به محتوای شناختی آن در فعالیت‌های انقلاب مشروطه مشارکت داشته‌اند. اینکه تحولات اجتماعی از دوران پیشامشروطه تا دوران پسامشروطه از دریچه کدام شناخت مضمونی رخ داده است، بررسی علمی روزنامه قانون را ضروری می‌نماید. به‌همین منظور با استفاده از روش «تحلیل شبکه های مضمونی» آتراید-استرلینگ، تمام شبکه‌های مضمونی این روزنامه کشف، توصیف و تفسیر شد. یافته‌ها نشان می‌دهد روزنامه قانون دارای 108 مضمون پایه، 19 مضمون سازمان‌دهندۀ و 4 مضمون فراگیر است. مضامین فراگیرِ «ایران: محوری‌ترین دغدغه»، «حکومت: تقدیس پادشاهی و تخریب دولت»، «قانون‌خواهی: مهمترین مطالبه» و «آدمیت: ترکیب آموزه و سیاست» هر کدام یک شبکه مضمونی را تشکیل داده است. علاوه‌براین، براساس نسخه پیشرفته روش آتراید-استرلینگ، با ترکیب و استنتاج از 4 مضمون فراگیر فوق یک مضمون ابر فراگیر «اصلاح ایران با جامع آدمیت» کشف و تفسیر شد. نتایج تحقیق نیز نشان می‌دهد، با اینکه نام روزنامه، قانون است و قانون‌خواهی مهمترین مطالبه آن است، ولی شبکه مضامین اصلی به کار گرفته شده در روزنامه حول «جامع آدمیت» شکل گرفته‌اند؛ و قانون صرفاً یکی از جنبه های مضمونی این جامع است. جامع آدمیت نیز مسیر اصلی پیشنهاد شده برای اصلاح ایران است که ترکیبی از آموزه‌های اخلاقی و رفتاری با کنش‌های سیاست‌ورزانه جهت‌دار (معطوف به بخشی از حکومت یعنی وزرا) مطابق با «اصول آدمیت» است.

کلیدواژه‌ها

بررسی مسائل اجتماعی ایران
دوره 16، شماره 1
(مربوط به بهار و تابستان 1404)
شهریور 1404
صفحه 5-30

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار