وضعیت‌شناسی امر جنسی در ایران با رویکرد چندرشته ای ؛ مروری نظام‌مند در شناسایی و اولویت‌یابی مسائل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری قرآن و روانشناسی جامعه المصطفی (ص) واحد خراسان

2 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

3 مدیر موسسه رصد مطالعات و سیاستگذاری اجتماعی سلامت جنسی اسلامی(سجا)، مشهد، ایران

10.22059/ijsp.2024.367503.671194

چکیده

امر جنسی ذیل رویکردها و حوزه‌های مختلفی نظیر فرهنگی-اجتماعی، زیست‌پزشکی، روان‌شناسی، حقوقی و دینی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این پژوهش، با رویکرد چند رشته‌ای 95پژوهش‌ داخلی مرتبط با مسائل جنسی ایران که در بازه زمانی 30 سال اخیر منتشر شده‌اند، مورد مطالعه قرار گرفته است؛ با این هدف که شواهد مطالعات مختلف ناظر به زیست جنسی در گروه‌های مختلف جامعه ایران مرور شده و مسائل اولویت‌دار این حوزه به دست آید. نتیجه مطالعه با روش مرور نظام‌مند این است که هر چند برخی بر بحران جنسی و انقلاب جنسی در ایران تاکید می‌کنند اما نشانه‌هایی از وقوع انقلاب جنسی در ایران وجود ندارد، در عین حال رشد کجروی‌های جنسی در ایران قابل توجه است که می‌تواند زمینه ساز انقلاب جنسی باشد؛ عمده‌ترین کجروی جنسی در سنین پایین و در فاصله بین بلوغ تا ازدواج در پسران خودارضایی است، بیشترین استقبال کاربران در فضای مجازی از موضوعات غیراخلاقی به ترتیب اهمیت از کلیپ‌های پورنوگرافی، عکس‌های پورنوگرافی، داستان‌های پورنوگرافی، مطالب غیرپورنوگرافی، مباحث اعضا و تبلیغات است. حداقل یک‌ دهم زنان جوان و حدود یک‌سوم مردان جوان در ایران قبل از ازدواج، رابطه جنسی برقرار می‌کنند و میانگین سن رابطه جنسی 24 سال است. اکثر آزارهای جنسی در سنین زیر 28 سال رخ داده و با افزایش سن کمتر شده است. همچنین در پیشگیری و مواجهه با کجروی‌های جنسی در جامعه ایران سیاست‌هایی همچون ساماندهی بازنمایی امر جنسی در رسانه‌ها و محیط‌های شهری، افزایش سواد جنسی و... پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


آویارد، هلن (1390)، چگونه یک تحقیق مروری انجام دهم؟ راهنمای کاربردی انجام پژوهش، پایان‌نامه و نگارش مقالات مروری در علوم اجتماعی و پزشکی. ترجمة پویا صرامی و فردین علی پور گراوند. تهران: جامعه شناسان.
احمدنیا، الهه، حاصلی، آرزو و کرامت، افسانه(1396)، مداخلات درمانی جهت بهبود عملکرد و رضایت جنسی زنان سنین باروری در ایران: مرور سیستماتیک مقالات منتشر شده، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، شماره ۱۵۳، صص ۱۴۶-۱۶۲.
اخوان امجدی، مرجان؛ سیمبر، معصومه و حسینی، سیدعلی.  (1395)، مسائل بهداشت باروری ‌جنسی در زنان مبتلا به مشکلات جسمی‌-حرکتی و ارائه راهکارها: مروری بر متون پژوهشی، مجله توان­بخشی، دوره ۱۷، شماره ۳، صص 260-275.
اقدام­پور، فریده و حاصلی، آرزو.  (1397)، مرور سیستماتیک مقالات منتشر شده، دوره ۲۸، شماره ۱۶۲، صص ۱۷۵-۱۸۶.
ثقفیان، سپیده و ودادهیر، ابوعلی. (1395)، سکسوالیته در مردم­شناسی؛ شکل گیری و تحولات مفهومی و پژوهشی جاری و آتی آن، نامه انسان­شناسی، سال چهاردهم، شماره 24، ص 151- 178.
خانی پور حمید؛ یغماییان، هومن؛ چیذری، هانیه و حسینی، سمانه. (1400)، برنامه های تربیت جنسی کودکان و نوجوانان: مرور نظامند، پژوهش‌های تربیتی، سال 8،  شماره 42، صص 32-1.
ریاضت، زینب (1388)، تبیین جامعه‌شناختی تأثیر اختلافات زوجین بر انحراف جنسی دختران، مطالعات پیشگیری از جرم، سال چهارم، شماره 1.
شریفی، فرنگیس و خدیوزاده، طلعت.  (1397)، ضرورت تربیت جنسی خانواده‌محور؛ مرور سیستماتیک، هفتمین سمینار بین المللی سلامت زنان، شیراز، مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت.
علی تبار، سیدهادی؛ قنبری، سعید؛زاده محمدی، علی و حبیبی، مجتبی. (1393)، بررسی رابطه بین روابط جنسی پیش از ازدواج با نگرش به روابط فرازناشویی، خانواده پژوهی، 10(2)، 267-255.
عیسی نژاد، امید و باقری، آرزو. (1395 )، پدیدارشناسی روش های توجیه خیانت: سازوکارهای رویارویی با ناهماهنگی های شناختی در روابط فرا زناشویی، مشاوره و روان درمانی 1395 (6)2
فوکو، میشل (۱۳۸۴)، اراده به دانستن، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
فیاض، ابراهیم(1392)، مردم­شناسی ایرانی: تأملاتی در وضع امروز ایران، مشهد: سپیده باوران.
گیدنز، آنتونی(1387)، جامعه‌شناسی، حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
محمدزاده، خلیل علی؛ محبی، سیده فاطمه و لباف، طاهره (1392)، مرور نظام­مند سه دهه مقالات پژوهشی «علل سزارین» و راهبردهای مدیریت سلامت جمعیت، مطالعات راهبردی زنان، سال 16، شماره 61، صص57-7.
معصومی، راضیه؛ زارعی، فاطمه؛ آذین، سیدعلی و علمی، سپیده.  (1396). روند پژوهش رفتار جنسی در ایران: مروری بر متون، فصلنامه پایش، بهمن و اسفند 1396، دوره 17، شماره 1، صص 21-32.
نصیری، معصومه(1381)، کجروی جنسی، ‌علل و زمینه‌های آن، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 2، شماره 5، صص 238-221.
 
Brown, Stephen E. & Sefiha, Ophir(2018), Routledge handbook on deviance, London: Routledge.
Cook DJ, Mulrow CD, Haynes RD. (1997), Systematic reviews: synthesis of best evidence for clinical decisions. Ann Intern Med; 126: 376-80.
Green, AI (2007),  Queer Theory and Sociology: Locating the Subject and the Self in Sexuality Studies, Sociological Theory. 2007;25(1):26-45.
Okoli, C., Schabram, K. (2010). "A Guide to Conducting a Systematic Literature Review of Information Systems Research,”. Sprouts: Working Papers on Information Systems, 10(26). http://sprouts.aisnet.org/10-26
Reich, Wilhem. (1986).  The Sexual Revolution: Toward a Self-Regulating Character Structure, New York: orgome Institute.
Sorokin, Pitirim. (1956). The American Sex Revolution, Boston: P. Sargent Publisher.
Weeks, Jeffrey. (2002). “The subjects of Sexual History”. Sexualities in history: A Reader.Ed. Kim M Phillips, Ed. Barry Reay, New York: Routledge.