شناسایی بسترهای زمینه‌ساز وقوع خشونت و استراتژی های مواجهه با آن در مدرسه: یک مطالعه کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزش علوم اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی

10.22059/ijsp.2025.354398.671092

چکیده

درهم تنیدگی عوامل ساختاری و عاملیتی، بستری برای انجام کنش‌های خشونتی دانش‌آموزان در مدرسه فراهم می‌نماید. این پژوهش با هدف شناسایی بسترهای زمینه‌ساز وقوع خشونت و استراتژی‌های مواجهه با آن در مدرسه به روش کیفی و گرندد تئوری در سال تحصیلی 1401-1400 اجرا شده است. نمونه این پژوهش 36 نفر از دانش‌آموزان پسر دارای رفتارهای خشونت‌آمیز و مطلع از این رفتارها در مقطع متوسطه دوم شهر کرج بوده است. نمونه‌گیری بصورت هدفمند و با حداکثر تنوع بوده و مصاحبه‌ها بصورت فردی و بر اساس فرمت مصاحبه نیمه ساختار یافته، انجام و تحلیل داده‌ها از طریق نرم افزار MAXQDA 20 انجام شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش مقوله‌های «زندگی در محلات آسیب‌زا» و «ناهمگونی فرهنگی» به عنوان شرایط زمینه‌ای، «ارتباط با دوستان خشونت‌ورز» و «شرایط فردی» به‌ عنوان شرایط مداخله‌گر تعیین شدند. راهبرد نوجوانان دارای رفتارهای خشونت‌آمیز شامل خشونت در مقابل خشونت، خود داری از کنش خشونت‌آمیز و ایجاد هدفمندی بوده است، که با پیامدهایی نظیر «ضرر مالی»، «پشیمانی» و «سوء پیشینه» مواجه شده‌اند. مقوله‌ی مرکزی پژوهش تحت عنوان «خشونت به مثابه واکنش فرد به شرایط اختلال‌آمیز محیطی» نام‌گذاری گردیده است. بر اساس نتایج حاصل از یافته‌های این پژوهش، خشونت نوجوانان علاوه بر ویژگی‌های فردی، ریشه در عوامل خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی دارد و دانش‌آموزان وقتی در شرایط و موقعیت‌های متفاوتی قرار می‌گیرند، به خاطر سطح پایین تاب‌آوری اجتماعی، کنش‌های خشونتی از خود نشان می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

بررسی مسائل اجتماعی ایران
دوره 15، شماره 1
( بهار و تابستان 1403)
شهریور 1403
صفحه 215-240

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار