مردم‌نگاری شبکه‌ای نظام سلیقه‌ای نفوذداران مهاجر افغانستانی در اینستاگرام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی

10.22059/ijsp.2025.389511.671292

چکیده

صنعت تأثیرگذاری مجازی و خرده‌فرهنگ‌های مرتبط با آن به عنوان پدیده‌ای نوظهور در فرهنگ دیجیتال، توجه پژوهشگران را جلب کرده است. این خرده‌فرهنگ، به دلیل ماهیت پادگفتمانی‌ خود، عادت‌های فرهنگی را تغییر داده و منازعات عقیدتی را تشدید می‌کند. پژوهش حاضر به بررسی اثرافکن‌ها مهاجر افغانستانی به‌عنوان مقوله‌ای فرهنگی-اقتصادی می‌پردازد و فنون تأثیرگذاری آنان را بر اساس نظریه «مدیریت تأثیرگذاری» و «تحلیل نمایشی» تحلیل می‌کند. برای این منظور، 40 اثرافکن مهاجر افغانستانی عمدتا خانم که در فضای اینستاگرام فعال هستند، انتخاب شده‌اند. در این مقاله، با نت‌نگاریِ داده‌های بصری (تصاویر، استوری‌ها و ایموجی‌ها) و متنی (کامنت‌ها و پست‌ها)، از خلال یک گونه‌شناسی هشت وضعیتی، نشان داده می‌شود که اثرافکن‌ها چگونه برای کسب درآمد، سلیقه مخاطبان را دستکاری می‌کنند و با ایجاد میل به مصرف تظاهری نزد دنبال‌کنندگان، به کالایی‌سازی حیات شخصی خود می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها


احمدزاده، س. ؛ امیریان، ا. ؛ طباییان، ر. (1402). بررسی تاثیر نگرش ستارگان بر اعتبار تبلیغات (مورد مطالعه : اینستاگرام. علوم‌خبری، سال ۱۲، شماره ۴۵، ص. 63-77.
احمدی، ع. ؛ عسگرزاده، م. (1399). نشانه‌شناسی‌سبک زندگی‌تجمل‌گرایانه در‌صفحات‌اینستاگرامی ‌اینفلوئنسرهای ‌ایرانی. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال شانزدهم، شماره 60. صص. 273-296.
اکبرزاده‌جهرمی، س. ج. ا. ؛ قاسمی، م.پ. (1403).  گونه‌شناسی تولیدمحتوای اینفلوئنسر محور ایرانی در اینستاگرام. رهپویه ارتباطات‌وفرهنگ، دوره ۴، شماره ۲ (پیاپی ۱۲) ص. 75-92.
تمنایی، ف. ؛ نجات، پ. (1402). اثر مشاهدۀ تصاویر خویش‌انداز زنان تأثیرگذار اینستاگرام بر نگرش خانم‌ها به انجام جراحی‌های زیبایی. روانشناسی‌کاربردی، سال ۱۷، شماره ۳،  (پیاپی ۶۷). ص. 143-168.
خلج، م. (1399). صورت‌بندی فرهنگی تأثیرگذاران مجازی: قرائتی نقادانه از رژیم قاب‌بندی ذائقه در صفحات اینستاگرام ایرانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی.
دارا، ج. ؛ صادقی، ا. (1403). تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر مدیریت بدن زنان در ایران از منظر خبرگان؛ مطالعه موردی اینستاگرام. راهبرد اجتماعی‌فرهنگی، سال ۱۳، شماره ۵۱، ص. 37-60.
درودی، ه. ؛ محمدی، ه. (1402). عوامل مؤثر در قصد خرید کاربران در بازاریابی اینفلوئنسر رسانه‌های اجتماعی ناشی از ویژگی‌های شخصیتی. مطالعات رسانه‌های‌نوین، سال ۹، شماره ۳۶، ص. 349-393.
ریتزر، ج. (1380). نظریه‌های جامعه‌شناس در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی.تهران: علمی.
سلیمانی‌ساسانی، م. ؛ شهبازی، م. (1402). تحلیل گرایش دنبال‌کنندگان به سلبریتی‌ها در میان کاربران ایرانی اینستاگرام. رسانه، سال ۳۴، شماره ۴، (پیاپی ۱۳۳). ص. 71-99.
سیدطاهری، س. (1403). اینستاگرام و آثار بازاریابی کالاهای تجملی. بررسی‌های مدیریت رسانه، دوره ۳، شماره 1، ص. 134-152.
شریعتی‌شیری، م.ت. ؛  نقیب‌زاده، ا. (1402). آسیب‌شناسی اجتماعی میکروسلبریتی‌های ایرانی در اینستاگرام. مجلس‌وراهبرد، سال ۳۰، شماره 116، ص. 177-204.  
صاحب‌دریایی، س. ؛ امیرنژادقدمی، س. (1402). بررسی نقش بلاگرهای اینستاگرام بر قصد خرید محصولات ورزشی با میانجی‌گری نگرش نسبت به برند. مدیریت ارتباطات در رسانه‌های‌ورزشی، سال ۱۰، شماره ۴۰، ص. 42-56.
غازی اصفهانی، م. (1402). تحلیل گفتمان فرهنگی سلبریتی‌های زن ایرانی در فضای مجازی. مطالعات فرهنگ‌ارتباطات، سال ۲۴، شماره ۶۴، ص. 41-69.
کرمی، م.ت. ؛  فرزادمنش، ش. (1402). بازنمایی زنانِ اینفلوئنسر اینستاگرام از زندگی روزمره خانوادگی در دوران کرونا. مطالعات فرهنگ – ارتباطات، سال 24، شماره ۶۲، ص. 7-37.
کمالی‌باغستانی، م. ؛ مسعودی، ا.ع.، دهقان‌شاد، ح. (1403). مدل راهبردی عوامل تولیدمحتواهای کاربران اینستاگرام در بحران‌های اجتماعی. رهپویه ارتباطات‌وفرهنگ دوره ۴، شماره ۱،  (پیاپی ۱۱)، ص. 49-63.
کوهستانی، س. ؛  علیخواه، ف. ؛  افقی، ن. ؛ حلاج‌زاده، ه. (1403). شهرت در شبکه‌های اجتماعی: پژوهشی درباره چرایی مشهوری در اینستاگرام. تحقیقات‌فرهنگی‌ایران، سال ۱۷، شماره ۲، (پیاپی ۶۶)، ص. 31-61.
کیا، ع.ا. ؛ نیکبخش، م. (1402) مردم‌نگاری فرهنگ شبکه‌ای کاربران ایرانی اینستاگرام. مطالعات‌رسانه‌های نوین. سال ۹، شماره ۳۳، ص. 51-80.
 
Asname, F., & Berrada, A. (2025). Netnography: An Innovative Approach to Qualitative Research in the Digital Age. In Qualitative Approaches to Pedagogical Engineering (pp. 1-22). IGI Global.‏
Ayoubi, S. B. A.; Naweer, M. (2024). The Influence of Social Media Marketing on Consumer Purchasing Decisions. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, Volume-8, Issue-28. pp. 1512-1524.
Goffman, E. (1959). The presentation of self in everyday life. New York: Doubleday
Gunjan, M. ; Purvi, S. ; Anoop K. ; Kuldeep, S. (2025). Examining the impact of Instagram food vloggers on restaurant visit intentions: structural equation modelling approach. International Journal of Business and Systems Research .Vol. 19, No. 1 Published Online: December 30, 2024. pp. 71-94.
Khalili, B. G., Rahimi, B. ; Akrami, M. ; Hejran, M. ; Hakimi, M. (2024). Assessing the Impact of social media on Youth's Entrepreneurship Development in Afghanistan. International Journal of Integrated Science and Technology (IJIST) Vol.2, No.5, 2024: 396-411.
Khamis, S., Ang, L., & Welling, R. (2017). Self-branding, ‘micro-celebrity’and the rise of Social Media Influencers. Celebrity studies8(2), 191-208.
Marshall, P. D. (1997) Celebrity and Power: Fame in Contemporary Culture, Minneapolis MN: University of Minnesota Press
Marwick, A. E. (2013). Instafame: Luxury selfies in the attention economy. Public culture27(1 (75)), 137-160.
Mulvey, L. (1989). Visual pleasure and narrative cinema. In Visual and other pleasures (pp. 14-26). Palgrave Macmillan, London.
Nickerson, C. (2024). Impression Management: Erving Goffman Theory. In simplypsychology. Online. Updated on January 29, 2024
Senft, T. M. (2008). Camgirls: Celebrity & Community in the Age of Social Networks. New York: Peter Lang Publishing, Inc.
Senft, T. M. (2013). Microcelebrity and the branded self. A companion to new media dynamics, 346-354.
Tehrani Manesh, R. (2024). Exploring Impression Management Patterns: Interactions of Municipal Guides with Residents in Lund Municipality. Lund University.
Turner, G. (2014). Understanding Celebrity. Los Angeles: Sage SAGE Publications Ltd.
Veblen, T. (2017/1961). The theory of the leisure class. New York: Routledge.
Weinreich, N. K., & Basij Rasikh, M. (2024). Integrating supply and demand in social marketing programs: the Nosh-e-Jaan campaign to promote nutrition in Afghanistan. Health Marketing Quarterly, 1–24.
Woods, J., Oldham, L., House-Niamke, S., Hartwell, M. (2025). The Popularity Gap: Effects of Social Status on the Visibility of Lifestyle Sports Stars on Instagram. Communication & Sport, 13(1), 145-165.
Song, B., & Choi, M. (2025). From celebrity advocacy to fandom advocacy: Harness the power of participatory fandom culture. Public Relations Review, 51(1).