ارزیابی سیاستگذاری دولت‌های مختلف ایران به مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها؛ ترسیم الگوی مطلوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه تهران؛

10.22059/ijsp.2025.376823.671235

چکیده

چالش‌های اجتماعی و محیط‌زیستی در اواخر قرن بیستم و تبدیل چالش‌ها به بحران در قرن بیست‌ویکم، توجه به امر اجتماعی در ساحت حکمرانی را بیش از پیش کرد. از آنجا که بازار و صنایع یکی از مهمترین کنشگران در جوامع امروز هستند و بسیاری از چالش‌های مذکور به‌ویژه در محیط‌زیست محصول جانبی فعالیت ایشان بوده است، موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها نقشی ویژه برای جلوگیری از مخاطرات اجتماعی و زیست‌محیطی جهان امروز پیدا کرد. صنایع و شرکت‌ها به لحاظ اجتماعی و زیست‌محیطی مخاطرات فراوانی دارند و دولت‌های مختلف در ایران نیز در حکمرانی این موضوع نتوانسته است آنچنان که شایسته است این حوزه را تنظیم‌گری و قاعده‌گذاری کند. شرکت‌داری‌های متنوع و مبهمِ دولتی و شبه‌دولتی، رویکرد خیریه‌ای و نمایشی به مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، فشار قدرت‌های سیاسی به شرکت‌ها برای دریافت منابع مالی، روابط فاسد اقتصادی، سبزشویی و کم‌توجهی به محیط درونی کارگاه و جوامع میزبان از مهم‌ترین چالش‌های مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در ایران است.
قوانین و آیین‌نامه‌های حوزه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها از جمله ماده (80) برنامه ششم توسعه، آیین‌نامه دولت سیزدهم و لایحه بودجه دولت چهاردهم، نتوانسته انتظارات کارشناسان و فعالان این عرصه را برآورده کند. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که دولت‌ها باید با تدوین مقررات مناسب نرم و تشویقی و با تمرکز بر شفافیت، منابع مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها را به سوی نیازهای واقعی جامعه به ویژه جامعه میزبان سوق دهد. پس از آن نیز با ارزیابی و نظارت، مانع از فسادهای متداول این عرصه مانند سبزشویی و تحکیم روابط قدرت برای نخبگان فاسد شود.

کلیدواژه‌ها


امیدوار، علیرضا . 1391. مسئولیت اجتماعی شرکت ها و ضرورت های سیاستگذاری حکومت در ترویج و توسعه ظرفیت های آن. شماره مسلسل 12853مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
امیدوار، علیرضا . وحید، مجید . موثقی، احمد. 1384. سیاستگذاری حکومت در ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتها در ایران. دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
ایمان، محمد تقی و نوشادی، محمودرضا. 1390؛ تحلیل محتوای کیفی، فصلنامه پژوهش، سال سوم، شماره دوم.
حساس‌یگانه، یحیی و  برزگر، قدرت‌اله. 1393. مقاله مبانی نظری مسئولیت اجتماعی شــرکتها و پارادایم تحقیقاتی آن در حرفه حسابداری، مجله حسابداری مدیریت، شماره 66 .
خلعتبری معظم، مریم. یزدانی، حمیدرضا. عسگری، ناصر. 1402. تبیین و اولویت بندی نقش های دولت در ترویج مسئولیت اجتماعی سازمانی از طریق خط مشی های عمومی.  نشریه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت، سال چهاردهم شماره 1 (پیاپی 49، بهار 1402)
شیخی, سینا و همکاران. ۱۴۰۱. 'بررسی سیاستگذاری مسئولیت اجتماعی شرکت ها در ایران و جهان', مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی, ۱۸۷۹۲
Abebe Mamo, Y., Mesele Sisay, A., Dessalegn WoldeSilassie, B., & Worku Angaw, K. . 2024. ' Corporate social responsibilities contribution for sustainable community development: evidence from industries in Southern Ethiopia.', Cogent Economics & Finance, 12(1).
Barsoum, G., & Refaat, S. . 2015 '“We don’t want school bags”: Discourses on Corporate Social Responsibility in Egypt and the Challenges of a New Practice in a Complex Setting.', International Journal of Sociology and Social Policy, 35(5/6), 390–402. .
Fox, T., Ward, H., & Howard, B. 2002. Public sector roles in strengthening corporate social responsibility: A baseline study.
Freeman, R. E., & McVea, J. 2005 A stakeholder approach to strategic management (Blackwell).
Murphy, P. E., & Schlegelmilch, B. B. 2013. ' Corporate social responsibility and corporate social irresponsibility: Introduction to a special topic section', Journal of Business Research, 66(10), 1807–1813.
Ngaundje, D. L., & Kwei, H. 2021. 'Corporate social responsibility in Cameroon: The case of mobile telephone network (MTN). ', International Journal of Research and Innovation in Social Science (IJRISS), 5(2).
Wirba, A.V. 2024. ' Corporate Social Responsibility (CSR): The Role of Government in promoting CSR', J Knowl Econ 15.
Zhang, S., Anser, M. K., Peng, M. Y. P., & Chen, C. 2023. 'Visualizing the sustainable development goals and natural resource utilization for green economic recovery after COVID-19 pandemic', Resources Policy, 80.
 Bowen R..1953.  .Social Responsibity of Businessman. NY : Harper andRow.