بررسی تجربۀ افراد از عضویت در شبکه‌های هرمی کوئست: علل جذب، شیوۀ فعالیت و پیامدها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه و مدیر گروه فرهنگی مرکز تحقیقات استراتژیک

2 دکتری جامعه‌شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران. دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعۀ دانشگاه تهران

چکیده

دهۀ 1380 را باید دهۀ فعالیت گستردۀ شرکت‌های هرمی در ایران دانست. هدف این مطالعه، بیان بخشی از علل رشد و فراگیری آن با توجه به شیوه­های اقناع­سازی و بررسی تجربۀ افراد از زمان فعالیت در آن است. بر اساس روش کیفی، اطلاعات تحقیق از مصاحبه با 31 نفر از افرادی که سابقۀ فعالیت در کوئست را داشته­اند به­دست آمده است. نتایج نشان می­دهد که از شیوه‌های مختلفی برای جلب افراد به این شبکه استفاده می‌شده است؛ اعتمادسازی بر اساس روابط خانوادگی یا دوستانه مهم‌ترین شیوه بوده است. تحقیق حاضر نشان می‌دهد، فعالیت در کوئست علاوه بر مسائل و آسیب‌های اجتماعی متعدد و جدی ناشی از آن، به‌ ویژه به‌ واسطۀ آموزش‌های کاری، برای بسیاری از افراد تجربۀ مثبت و آموزنده نیز به همراه داشته است. در نهایت بر اساس یافته‌ها، پیشنهادهایی برای استفادۀ سیاست‌گذاران از تجارب حاصل از گسترش این پدیده در ایران بیان شده است.

کلیدواژه‌ها


  • - اسکینی، ربیعا و مهربخش، مهرداد (1391)، «بررسی فقهی- حقوقی شرکتهای هرمی»، فصلنامۀ حقوق مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شمارۀ 1: 1-22. 

    - جوادی یگانه، محمدرضا (1384)، گلدکوئست؛ زنجیره‌ای از عقلانیت‌های غیرعقلانی. همایش بررسی جنبه‌های فرهنگی- اجتماعی بازاریابی شبکه‌ای با نگاهی به شرکت‌هایی نظیر گلدکوئست، گلدماین و...، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و شورای فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دی‌ماه 1384.

    - شیخاوندی، داور (1379)، جامعه‌شناسی انحرافات، تهران: نشر مرندیز

    صدیق سروستانی، رحمت اله (1383)، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران: نشر آن

    - صفایی، سیدحسین؛ مظاهری کوهانتانی، رسول؛ عیسائی تفرشی، محمد (1386)، «معاملات هرمی از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران»، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، شمارۀ 54: 165-193.

    - مصباحی مقدم، غلامرضا؛ آقاجانی معمار، احسان؛ عظیم زاده آرانی، محمد و میثمی، حسین (1390)، «بازاریابی شبکه‌ای و فعالیت شرکت‌های هرمی از دیدگاه فقهی – اقتصادی»، دو فصلنامۀ مطالعات اقتصاد اسلامی، شمارۀ 6: 31- 58.

    - مظلوم خراسانی، محمد؛ نوغانی، محسن و سید مجید هاشمی مهنه (1390)، «بررسی میزان و عوامل مؤثر بر گرایش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد به عضویت در شرکت‌های هرمی در سال تحصیلی 88-1387»، دو فصلنامۀ علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، شمارۀ 1: 135.

    - نباتی حصارلو، آیت (1385)، بررسی علل گرایش افراد به عضویت در شبکۀ بازاریابی گلد کوئست، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

    • Bernburg, Jon (2002) Anomie, social change and crime, BRIT.J.CRIMINOL, 42, 729-742
    • Groenewald, T. (2004). A phenomenological research design illustrated. International Journal of Qualitative Methods, 3(1), 1-26.
    • Fitzpatrick, R. L. & Joyce Reynolds (1997), False Profit; Seeking Financial and Spiritual Deliverance in Multi-Marketing and Pyramid Schemes, Herald Press, Charlotte, NC.
    • Merton, R.K. (1938), Social structure and anomieAmerican Sociological Review, 3, 672-682.
    • Merton, Robert (1957), Social Theory and Social Structure. Glencoe, IL: The Free Press.
    • Messner, S.F. and R. Rosenfeld (1997), Crime and the American Dream (2nd Ed.) Belmont, CA: Wadsworth.
    • Muftic, L (2006), Advancing institutional anomie theory, International JournalOf Offender Therapy and Comparative Criminology, vol. 50.
    • Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
    • Smith, J. A. Flowers, P. & Larkin, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis: Theory, method and research. Thousand Oaks, CA: Sage.
    • Taylor, A. P. (2007). How drug dealers settle disputes: Violent and nonviolent outcomes. Monsey, NY: Criminal Justice Press.