فرایندهای نهادی خروج نخبگان از کشور (تحلیل فرایندی درک نخبگان استان خراسان رضوی از خروج نخبگان از کشور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در جهان معاصر، کارآمدی افراد یک جامعه به چگونگی تأثیرگذاری نهادهای کارآمددر آن جامعه بستگی دارد. جذب نخبگان و به‌تبع آن، ارتقای سطح کارآمدی نهادها می‌تواند ازجمله پیش‌شرط‌های توسعه و پیشرفت کشور محسوب ‌گردد. هدف اصلی در این مقاله، درک نخبگان مورد مطالعه از فرایندهای نهادی در داخل کشور می‌باشد که منجر به تصمیم نخبگان برای خروج از کشور و عدم بازگشت مجدد آنان به کشور گشته است. ارزیابی‌های کیفی با تکیه بر تحلیلی فرایندمحور و به‌کارگیری تکنیک مصاحبه صورت گرفته است. درک نخبگان مورد مطالعه از فرایندهای نهادی به‌لحاظ اثرگذاری بر خروج نخبگان از کشور معطوف به مکانیسم‌های علی ناکارآمدی نهادی و ناکارآمدی نخبگان در دو سطح کلان و خرد می‌باشد و حاکی از آن است که چنانچه نهادهای تعیین‌کننده عملکرد صحیح و کارآمد نداشته باشند، نخبگان نیز نمی‌توانند در چارچوب نهادهای ناکارآمد، کارآمدی داشته باشند. فراهم نبودن شرایط به فعل رساندن توانمندی‌ها برای نخبگان برابر با ناکارآمدی آنهاست، ناکارآمدی در میان نخبگان نقطۀ مشترکی است که آنان را به خروج از کشور ترغیب می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


-       بیکر، تزر. ال (1388). نحوۀ انجام تحقیقات اجتماعی. ترجمه: هوشنگ نائبی. تهران: نشر نی.
-       جاودانی، حمید (1384). بررسی عوامل داخلی تقویت‌کننده فرایند خروج نخبگان علمی از کشور. مدیریت و توسعه، شماره 62: 47-36.
-       زمان‌زاده، حمید و الحسینی، محمدصادق (1389). چرا نهادها در تعیین عملکرد اقتصادی اهمیت می‌یابند؟. روزنامه دنیای اقتصاد، شمارۀ ۲۰۵۰.
-       طالبان، محمدرضا (1388). مکانیسم‌ها و جامعه‌شناسی (نقش و اهمیت مکانیسم‌ها در تبیین پدیده‌های اجتماعی).  فصلنامه علمی-پژوهشی روش‌شناسی علوم‌انسانی، سال پانزدهم. شماره 61: 102-63.
-       فلیک، اووه (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
-       قانعی‌راد، محمدامین و خاور، فرهاد (1394). ذهنیت‌های پژوهشگران برجستۀ علوم پایه دربارۀ اجتماع علمی در ایران. دوفصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال سوم. شمارۀ 4: 34-7.
-       گلدتورپ، جی ای (1370). جامعه‌شناسی کشورهای جهان سوم: نابرابری توسعه. مشهد: آستان قدس رضوی.
-       موسوی‌راد، سیدحامد و قدسیان، حسین (1394). تحلیل مهاجرت نخبگان و تأثیر سیاست‌های بازدارنده با استفاده از پویایی‌های سیستم. پژوهش‌های مدیریت راهبردی، سال بیست و یکم، شمارۀ 59: 62-37.
-       هاشمی، هدی (1397). آیا مهاجرت نخبگان افزایش یافته است؟ روزنامه ایران، کدخبر: 6874.
-        Glaser, B.G. & Strauss, A.L. (1967). The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. New York: Aldine
-        Guba, E. G. & Y. Lincoln (2005). Paradigmatic Controversies, Contradictions and Emerging Confluences. In Denzin and Lincoln. Handbook of Qualitative Research. London: Sage
-        Johnson, R. B. & L.B. Christensen (2008). Educational Research: Qualitative, Quantitative and Mixed Approches. London: Sage.
-        LeCompte, M. D.; J. Preissle & R. Tesch (1993). Ethnography and Qualitative Design in Educational Research. SanDiego. CA: Academic Press.
-        Mason, J (2002). Qualitative Researching. London: Sage.
-        Maxwell, J (2007). Qualitative Research Design: An Interactive Approche. London: Sage.
-        Morse, J.M. (1997). Completing a Qualitative Project. London: Sage
-        North, Douglass C. (1995). The New Institutional Economics and Third World Development in John Harriss, Janet Hunter, and Colin M. Lewis, eds., The New Institutional Economics and Third World Development. New York: Routledge.  
-        North, Douglass C. (2005). Understanding the Process of Economic Change. New Jersey: Princeton University Press.
-        Patton MQ. (2002). Qualitative Evaluation and Research Methods. London: Sage.