بررسی کیفیت زندگی بیماران اختلال هویت جنسیتی بعد از تغییر جنسیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استایار گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در  طول بیست سال اخیر، علاقه‌مندی به ارزیابی و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن افزایش چشمگیری یافته است و بهبود عملکرد روزانه و کیفیت زندگی  بیماران، به‌صورت یک هدف درآمده است. با توجه به اینکه در ایران به بررسی کیفیت زندگی تبدل‌خواهان جنسیتی پس از عمل پرداخته نشده است، لذا  مطالعۀ حاضر با هدف بررسی کیفیت  زندگی  بیماران  مبتلا  به  اختلال هویت‌جنسی پس از عمل  جراحی، تغییر جنسی از  مرد به زن و زن به مرد و عوامل فردی مرتبط با آن در مشهد انجام شد. با توجه به اینکه تعیین چگونگی کیفیت زندگی زنان مبتلا به انواع بیماری‌ها ازجمله بیماران اختلال هویت‌جنسی مهم می‌باشد و ازآنجایی‌که انتظار می‌رود این بیماران بعد از عمل جراحی تغییر جنسیت، در جامعه مانند یک زن یا مرد سالم زندگی کنند، بنابراین تعیین کیفیت زندگی زنان و مردان‌ تبدل‌خواه جنسیتی بسیار مهم است. جهت بررسی این مسئله در این تحقیق، از رویکرد کمّی استفاده شد، جامعۀ آماری تحقیق حاضر 51 نفر است. نتایج تحقیق نشان داد که درمجموع، کیفیت زندگی زنان و مردانی که عمل تغییر جنسیت انجام می‌دهند بعد از عمل افزایش می‌یابد اما به‌طورکلی، میزان کیفیت زندگی زنانی که عمل تغییر جنسیت انجام می‌دهند و مرد می‌شوند، مخصوصاً در ابعاد مطلوبیت اجتماعی، هیجانات، وابستگی، کمال جسمانی، به‌مراتب بیشتر از مردانی است که عمل تغییر جنسیت به زن را انجام می‌دهند.

کلیدواژه‌ها


-      ابراهیمی، محمدرضا (1384). پژوهش در ایجاد اختلال هویت‌جنسی (G.I.D) در فضای ارتباطات خانوادگی. فصلنامه تازه های روان درمانی، سال 10، شمارۀ 35- 36: 121- 130
-      اصغری، مریم؛ اسلام، علیرضا و آخوندی، محمدباقر ( 1395). تحلیل جامعه‌شناختی هویت‌جنسی در افراد تغییر جنس داده. پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
-      اکبری اصل، مریم؛ رضوانی‌فرد، بهزاد و نجفی ابرند آیادی، علی‌حسین (1394). بررسی جرم‌شناختی وضعیت تراجنس‌ها. پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه‌طباطبایی، دانشکده علوم‌سیاسی.
-      آذر،‌ ماهیار؛ ایرانپور، چنگیز و نوحی، سیما (1382). اختلال عملکرد جنسی و وضعیت روانی در زنان.‌ مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، سال 9، شمارۀ 2: 22- 29.
-      بشارت، احمدعلی و تولائیان، فهیمه ( 1391). مقایسه ابعاد مشکلات بین شخصی در افراد مبتلا به اختلال هویت‌جنسیت تغییر جنس داده، تغییر جنسیت نداده و افراد عادی. فصلنامه علمی پژوهشی روان‌شناسی سلامت، سال 3، شمارۀ 2: 5-17.
-      بیانی، فرهاد؛ حیدری بیگوند، داریوش و بهروان، حسین‌ (1390). عوامل اجتماعی مؤثر بر شدت اختلال هویت‌جنسی. مجلۀ علوم‌اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 8: 1- 27.
-      توسلی، افسانه؛ محسنیان، اکرم و صابری، سید مهدی (1392). بررسی عوامل اجتماعی موثر در تسریع اقدام به عمل جراحی تغییر جنسیت در افراد مبتلا به اختلال هویت‌جنسی. مجله علمی پزشکی قانونی، دورۀ 20، شمارۀ 2: 19- 26.
-      جعفرزاده، مهشید؛ علی‌پور، احمد؛ اورکی، محمد و قاسم‌زاده، عزیزرضا (1392). فصلنامه علمی پژوهشی روان شناسی سلامت، سال 3، شمارۀ 2: 99- 108.
-      جلالی، امیرحسین؛ علوی، کاوه؛ پاکدل، سعید؛ احمدزاده اصل، مسعود و افتخار، مهرداد (1390). آگاهی و نگرش افراد مبتلا به اختلال هویت‌جنسی مراجعه‌کننده به انستیتو روان‌پزشکی تهران نسبت به ایدز. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، سال 17، شمارۀ 3: 256، 261.
-      جواهری، فاطمه و حسین‌زاده، مرتضی (1391). پیامدهای اجتماعی اختلال هویت‌جنسی: سرمایۀ اجتماعی و کیفیت زندگی تغییر جنس خواهان در ایران. مجله مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ 5، شمارۀ 3: 4- 22.
-      جواهریان، فاطمه؛ کوچکیان، زینب (1385). اختلال هویت‌جنسیتی و ابعاد اجتماعی آن: بررسی نارضایتی جنسی در ایران. مجله رفاه اجتماعی، شمارۀ 21: 265- 292.
-      دادفر، محبوبه؛ یکه یزدان‎دوست، رخساره و دادفر، فرشته (1388). بررسی الگوهای شخصیتی بیماران مبتلا به اختلال هویت‌جنسی. مجله علمی پزشکی قانونی، دورۀ 15، شمارۀ 2: 96- 99.
-      رضایی، امید؛ صابری، سیدمهدی؛ شاهمرادی، حسین و ملک‌خسروی، غفار (1386). کارکرد خانواده در بیماران دچار اختلال هویت‌جنسی. ویژه نامه توانبخشی در بیماری‌ها و اختلالات روانی، دورۀ 8، شمارۀ مسلسل 29: 58- 63.
-      رییسی، فیروزه و  ناصحی، عباسعلی (1383). اختلال هویت‌جنسی. تهران: صدا.
-      شایسته‌خو، مهشید؛ مشتاق،‌ نهاله و پورشهباز، عباس (1387). بررسی اثربخشی آموزش روا‌ن‌شناختی (respect) در کاهش رفتار های پر خطر جنسی در مبتلایان به اختلال هویت‌جنسی مرد به زن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
-      ظهیرالدین، علیرضا؛ صمیمی اردستانی، مهدی و اربابی، محمد (1390). روان درمانی موفقیت‌آمیز چهار مورد اختلال هویت‌جنسی. مجله علمی پزشکی قانونی، سال 11، شمارۀ 37: 37- 40.
-      عابدینی، صمد و سپهری‌نیا، حمیده (1394). بررسی رابطه ابعاد اجتماعی_فرهنگی و خانوادگی با ادرام از هویت‌جنسی قبل او بعد از عمل جراحی در افراد دارای اختلال هویت‌جنسی مورد مطالعه در استان اردبیل. مطالعات جامعه شناسی، سال8، شمارۀ 29: 21- 38.
-      عسگری، محمد؛ صابری، سیدمهدی؛ رضایی، امید و دولتشناهی، بهروز (1386). شیوع آسیب‌های روانی در بیماران با اختلال هویت‌جنسی. مجله پزشکی قانونی، دورۀ 13، شمارۀ 3: 181- 186.
-      علوی، کاوه؛ جلالی ندوشن، امیرحسین و افتخار، مهرداد (1393). گرایش جنسی در افراد مبتلا به اختلال هویت‌جنسی. مجله روان‌پزشکی و روا‌شناسی بالینی ایران، سال 20، شمارۀ 1: 43- 49.
-      علیرضانژاد، سهیلا؛ آذرنیا، عقیق و نیکوگفتار، منصوره (1395). برزخ تن، تناقظ در هویت‌جنسی و جنسیتی: مطالعه ای در سازگاری اجتماعی نارضیان جنسی. فصلنامه علوم اجتماعی، سال 25، شمارۀ 72: 150- 191.
-      فیروزی، علی‌اصغر؛ عیدی بایگی، مجید و خواجه‌الدین، نیلوفر (1392). مقایسۀ ویژگی‌های روان‌شناختی دو بیمار مبتلا به اختلال هویت‌جنسی. مجله علمی پزشکی قانونی، دورۀ 19، شمارۀ 4 و 1: 359- 365.
-      گیدنز، آنتونی (1396). جامعه‌شناسی. ترجمه: حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.
-      محسنی آهویی، شهره؛ افتخار، مهرداد و نگارنده، رضا (1394). تجربه والدین از کودکی فرزند دچار اختلال هویت‌جنسی. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، سال 21، شمارۀ 1: 50ـ 59.
-      محمدپور، احمد (1389). روش در روش دربارۀ ساخت معرفت در علوم‌انسانی. تهران: نشر جامعه‌شناسان.
-      محمدی اصفهانی، سعیده؛ صبحی، افسانه و حجازی، مسعود (1393). بررسی ویژگی‌های شخصیتی و سلامت روان در افراد مبتلا به اختلال هویت‌جنسی (GID). پایان‌نامه دورۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات زنجان.
-      محمودی، ناهید؛ غلامزاده، سعید و زارع‌نژاد، محمد (1395). سبک‌های هویت در بیماران مبتلا به اختلال هویت‌جنسی استان فارس در سال 1393. مجله پزشکی قانونی ایران، دورۀ 22، شمارۀ 2: 111- 120.
-      موحد، مجید و حسین‌زاده کاسمانی، مرتضی (1390). رابطۀ اختلال هویت‌جنسیتی با کیفیت زندگی. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 12، شمارۀ 44: 111- 142.
-      مؤمنی جاوید، مهرآور و شعاع کاظمی، مهرانگیز (1390). مقایسۀ ویژگی‌های شخصیتی افراد مبتلا به اختلال هویت‌جنسی و افراد بهنجار. فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال 4، شمارۀ 13: 82- 94.
-      نوریان، ناهید؛ دولتشاهی، بهروز و رضایی، امید (1386). بررسی اختلالات شخصیت و ویژگی‌های شخصیتی مردان مبتلا به اختلال هویت‌جنسی. مجله توانبخشی، دورۀ 9، شمارۀ 1، شمارۀ مسلسل 33: 55- 60.
-      واثق رحیم‌پرور، سیده فاطمه؛ سادات موسوی، مهدیه؛ رئیسی، فیروزه؛ خدابنده فریده و بحرانی، ناصر (1392). مقایسه کیفیت زندگی بیماران اختلال هویت‌جنسی پس از عمل جراحی تغییر جنسیت با زنان عادی در شهر تهران 1391. مجله زنان مامائی و نازایی ایران، دورۀ 16، شمارۀ 74، هفتۀ 4: 10- 19.
-      Baldwin, S.; Godfrey, C., & Propper, C. (Eds.). (2002). Quality of life: Perspectives and policies. Routledge.
-      Bartolucci, C.; Gómez‐Gil, E.; Salamero, M.; Esteva, I.; Guillamón, A.; Zubiaurre, L., ... & Montejo, A. L. (2015). Sexual quality of life in gender‐dysphoric adults before genital sex reassignment surgery. The Journal of Sexual Medicine, 12(1), 180-188.
-      Başar, K.; Öz, G. & Karakaya, J. (2016). Perceived discrimination, social support, and quality of life in gender dysphoria. The journal of sexual medicine, 13(7): 1133-1141.
-      Chipuer, H. M.; Bramston, P.; & Pretty, G. (2003). Determinants of subjective quality of life among rural adolescents: A developmental perspective. Social indicators research, 61(1): 79-95.
-      Ferrans, C. E. (1992). Conceptualizations of quality of life in cardiovascular research. Progress in cardiovascular nursing, 7(1): 2-6.
-      Ferrans, C. E. (1996). Development of a conceptual model of quality of life. Scholarly inquiry for nursing practice, 10(3): 293-304.
-      Griffin, J. (1986). Well-being: Its meaning, measurement and moral importance.
-      Kuhn, A.; Bodmer, C.; Stadlmayr, W.; Kuhn, P.; Mueller, M. D. & Birkhäuser, M. (2009). Quality of life 15 years after sex reassignment surgery for transsexualism. Fertility and sterility, 92(5): 1685-1689.
-      Newfield, E.; Hart, S.; Dibble, S. & Kohler, L. (2006). Female-to-male transgender quality of life. Quality of Life Research, 15(9): 1447-1457.
-      Nussbaum, M. C. (2001). Women and human development: The capabilities approach (Vol. 3). Cambridge University Press.
-      Phillips, D. (2006). Quality of life: Concept, policy and practice. Routledge.
-      Rakic, Z.; Starcevic, V.; Maric, J. & Kelin, K. (1996). The outcome of sex reassignment surgery in Belgrade: 32 patients of both sexes. Archives of Sexual Behavior, 25(5): 515-525.
-      Rehman, J.; Lazer, S.; Benet, A. E.; Schaefer, L. C., & Melman, A. (1999). The reported sex and surgery satisfactions of 28 postoperative male-to-female transsexual patients. Archives of sexual behavior, 28(1): 71-89.
-      Schuessler, K. F. & Fisher, G. A. (1985). Quality of life research and sociology. Annual review of sociology,3: 129-149.
-      Wierckx, K.; Van Caenegem, E.; Elaut, E.; Dedecker, D.; Van de Peer, F. Toye, K., ... & T'Sjoen, G. (2011). Quality of life and sexual health after sex reassignment surgery in transsexual men. The journal of sexual medicine, 8(12): 3379-3388.