طلاق‌های زودهنگام؛ تلاشی برای انفصال از فشارهای اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان.

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه کاشان.

4 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران.

چکیده

استان ایلام در بین استان­های با کمترین دوام زندگی­ (منجر به طلاق) قرار دارد. این مساله به یکی از مسائل اجتماعی جدی استان تبدیل شده است. پرسش اصلی مقاله این است که دلایل طلاق‌های زودهنگام در شهر ایلام چیست. چارچوب مفهومی مطالعه حاضر، رویکردهای تعامل نمادین، تفسیری و برساخت­گرایی است. روش انجام مطالعه، گراندد تئوری است. نمونه‌های تحقیق را 21 زن و مرد مطلقه و یا در شرف طلاق در شهر ایلام تشکیل دادند. با تحلیل اطلاعات حاصل از مصاحبه‌های نیمه­ساختار­یافته در مرحله کدگذاری اولیه 261 مفهوم و 16 مقوله اصلی استخراج شدند. شرایط علی حاکم بر طلاق زودهنگام عبارت بودند از: ازدواج تکلیف‌مند: پنداشت از ازدواج به مثابه عبور از بحران‌های شخصی و خانوادگی، انفعال‌پیشگی در مخالفت، زمانبندی محدود و تعجیل در عقد، مواجهه سنتی با دوران عقد، سازماندهی نمایشی رفتار در دوره عقد، قصور در برخورد منطقی با مسائل، زوجین در کشاکش تفاسیر متضاد از موقعیت و بدگمانی. زمینۀ شکل­گیری پدیده، حاکمیت فضای سنتی- نیمه سنتی و تمایزات ابژه‌های نسلی بود. نفوذ کنشگران سنتی،  بازدارنده‌های جدایی دوران پیشاعقد و عقد، جدال برای تصاحب زوجین در میدان خانواده‌ها، شکنندگی زندگی و سهل انگاری در ازدواج دوم از جمله مقولات بدست آمده بودند که بر پدیده اثر می­گذاشتند. زناشویی نامطلوب از جمله مقولات پیامدی پژوهش حاضر به شمار می­رود و در نهایت  مقوله مرکزی تحقیق با عنوان طلاق‌های زودهنگام و تلاش برای انفصال از فشارهای اجتماعی نام‌گذاری شد.

کلیدواژه‌ها


  • ازکیا، مصطفی و ایمانی­جاجرمی، حسین (1384)؛ بررسی جامعه­شناختی عوامل کارایی شوراهای اسلامی شهر، نامه علوم اجتماعی، شماره 26
  • اشتراوس، انسلم و کوربین، جولیت (1385)؛ اصول و روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی و شیوه­ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
  • اعتمادی‌فرد، سید مهدی (1394) تحولات خانواده، ازدواج و طلاق، مجموعه مقالات گزارش وضعیت اجتماعی کشور، جلد دوم، شورای اجتماعی کشور، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
  • ایمان، محمدتقی (1388) مبانی پارادیمی روش‌های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
  • باقر ساروخانی، دائرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران، انتشارات کیهان، 1375
  • بالس، کریستوفر (1380) ذهنیت نسلی (دیدگاه روانکاوانه درباره اختلاف نسل‌ها) فصلنامه ارغنون، شماره 19
  • بروس کوئن، درآمدی به جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، توتیا، 1377. باقر ساروخانی، دائرةالمعارف علوم اجتماعی، استفان مور، دیباچه‏ای بر جامعه شناسی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، ققنوس، 1376)
  • بک، اولریش بک (1388) جامعه در مخاطره جهانی، ترجمه محمدرضا مهدی زاده، نشر کویر
  • بلیکی، نورمن (1391)؛ طراحی پژوهش­های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، نشرنی
  • پژوهش‌نامه تخصصی مساله‌شناسی، افق مکث (1395) ماهنامه فرهنگی و پژوهشی، سال اول، شماره 10
  • حاج باقری، محسن و دیگران (1386)؛ روش­های تحقیق کیفی، تهران، نشر نی
  • دولت‌آباد، اسماعیل و حسینی، سید حسن (1393) مطالعۀ جامعه­شناختی علل و زمینه­های بروز تعارضات زناشویی در شهر تهران، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 5، شماره 2
  • رابینگتن، ارل، واینبرگ، مارتین (1382) ترجمه رحمت اله صدیق سروستانى،
    رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعى، دانشگاه تهران، چاپ اول
  • روزن باوم. هایدی، 1973، «خانواده به منزله ساختاری در مقابل جامعه»، ترجمة محمد صادق مهدوی، چاپ اول، 1367، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • سالنامۀ سازمان ثبت و احوال کشور 1395
  • سالنامۀ سازمان ثبت و احوال کشور 1396
  • سیلورمن، دیوید (1381)؛ روش تحقیق کیفی در جامعه­شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات بنیاد تهران
  • شهولی، کیومرث و رضایی‌فر، سلطانمراد (1390) بررسی علل ناسازگاری و طلاق در خانواده‌های شهرستان ایذه، جامعه‌پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره اول
  • صادقی‌فسایی، سهیلا، ایثاری، مریم (1394) مطالعه جامعه‌شناختی سنخ‌های طلاق، مسائل اجتماعی ایران، سال ششم، شماره 1
  • عنایت، حلیمه و همکاران (1392) بررسی عوامل موثر بر طلاق زودهنگام در بین جوانان شهری شهر، فصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، سال دوم، شماره 3
  • فلیک، اووه (1387)؛ درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی
  • قاسمی، علیرضا و ساروخانی باقر (1392) عوامل مرتبط با طلاق در زوجین متقاضی طلاق توافقی، مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال دهم، شماره سی و نهم
  • قریشی، فردین و همکاران (1393) فهم عوامل طلاق از منظر مردان و زنان در معرض طلاق و طلاق گرفته در شهر سقز، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال سوم، شماره اول
  • گیدنز، آنتونی (1383) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، نشر نی
  • گیدنز، آنتونی، (1387) پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، نشر مرکز
  • گیدنز، آنتونی، (1387ب) جهان رها شده، گفتارهایی درباره یکپارچگی جهانی، ترجمه علی اصغر سعیدی و یوسف حاجی عبدالوهاب، نشر علم و ادب
  • مارشال، کاترین و راسمن، گرچن (1377)؛ روش تحقیق کیفی، ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی، دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران
  • محمدپور، احمد (1392) روش تحقیق کیفی، جلد اول، نشر جامعه­شناسان
  • محمدی، بیوک (1387)؛ درآمدی بر روش تحقیق کیفی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران
  • مختاری، مریم و همکاران (1393) بررسی عوامل اجتماعی موثر بر میزان گرایش به طلاق در شهر یاسوج، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و پنجم، شماره اول
  • مشونیس، جان (1395) مسائل اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، پژوهشگاه هنر، فرهنگ و ارتباطات
  • موسوی، مهری‌سادات (1395) بازنمای معنایی طلاق توافقی، خانواده‌پژوهی، سال دوازدهم، شماره 46
  • وبر، ماکس (1395) اقتصاد و جامعه، ترجمه مصطفی عمادزاده، نشر سمت
  • هنریان، مسعود و یونسی، سیدجلال (1390) بررسی علل طلاق در دادگاه‌های خانواده، تهران، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات روانشناسی بالینی، سال اول، شماره 3
  • Willoughby, B. J & Carroll, J. S. (2010). Sexual experience and couple formation attitudes among emerging adults. Journal of Adult Development, 17, 1-11.
  • Mohlatlole, Nkuke Evans, Sello Sithole, Modjadji Linda Shirindi (2018) FACTORS CONTRIBUTING TO DIVORCE AMONG YOUNG COUPLES IN LEBOWAKGOMO, Social Work/Maatskaplike Werk Vol 54 No 2; Issue 8
  • PRELLER, B. 2014. Everyone’s guide to divorce and separation. Cape Town, South Africa: Zebra Press.
  • BENOKRAITIS, N.J. 2007. Marriages and families’ changes, choices and constraints. (5th ed). New Jersey: Prentice Hall.
  • Arugu, L.Obiani (2014) Social indicators and effects of marriage divorce in African societies,  The Business & Management Review, Volume 4 Number 4