انگارۀ معتاد نه پدیدهای طبیعی است و نه واقعیتی عریان که در همۀ جوامع و فرهنگها، معنا و مضمون یکسانی داشته باشد، بلکه برچسب یا انگی است که جامعه بهمیانجی سازوکارهایی پیچیده به افراد کج‌رو میزند. قصد اصلی این جستار تأملی انتقادی در شیوههای برساختِ اجتماعیِ انگارۀ معتاد است؛ اینکه چگونه برخی افراد بهمیانجی سازوکارهایی پیچیده در جامعه، انگ معتاد میخورند و بهتدریج دلالتها و پیامدهای این خودانگارۀ جدید را در حیات فردی و اجتماعیشان میپذیرند. این پژوهش برای مطالعۀ کیفی نحوۀ شکلگیری فرهنگِ انگزنی به تحلیل تجربی سازوکارهای شکلگیری انگ معتاد درون خردهفرهنگِ سوءمصرفکنندگانِ مواد مخدر پرداخته و این کار را با تحلیل روایتهای سوءمصرفکنندگان مواد مخدر از پذیرش انگ معتاد انجام داده است. در این پژوهش کیفی، نمونهها از میان معتادان مرد در کمپهای ترک اعتیاد سنندج بهشیوۀ نمونهگیری هدفمند انتخاب شدهاند. روش انجام کار تحلیل روایت است و محتوای روایتهای مصاحبهشوندگان با استفاده از تکنیک تحلیل تماتیک تفسیر شده است. نتایج بیانگر آن است که سازوکارهایی چون «واگرایی فرد و جامعه»، «خودخوارانگاری»، «احساس بیگانگی»، «طرد اجتماعی»، «احساس ناامنی و تنهایی» و «دوگانگی احساسی» عمدهترین سازوکارهای ذیمدخل در شکلگیری فرهنگ انگزنی و پذیرش انگ معتاد از جانب سوءمصرفکنندگان مواد مخدر هستند. بهبیانِدیگر، طرد فرد از جامعه و هجرت او به‌سوی خردهفرهنگ سوءمصرفکنندگان مواد مخدر به احساس خودخوارانگاری و تهیشدن شخصیت از انگاره‌ها و معانی قبلی میانجامد و لذا آمادگی فرد برای پذیرش خودانگارۀ جدید بیشتر میشود. بنابراین فرهنگ انگزنی در حدِ فاصل گسست از فرهنگ مسلط تا گرویدن به خردهفرهنگی معارض شکل میگیرد.
لاورنس نیومن، ویلیام (1395). شیوههای پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی. جلد اول، ترجمه حسن دانایی‌فرد و سیدحسین کاظمی. تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
رابینگتن، ارل و راینبرگ، مایکل (1383). رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی. ترجمه رحمت‌الله صدیق سروستانی. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
زکی، محمدعلی (1388). بیگانگی اجتماعی جوانان (مطالعه موردی؛ دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اصفهان). فصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه. شماره 3، 51-25.
علیوردی، اکبر و همکاران (1391). تحلیل اجتماعی نقش انگزنی غیررسمی در نگرش دانشجویان نسبت به مواد مخدر. پژوهشهای راهبردی امنیت و نظم اجتماعی. سال اول، شماره 4، ص 1-18.
عبداللهی، حمید؛ پیری، اکبر و موقرنربین، منصور (1390). داغ ننگ و هویت اجتماعی: بررسی موردی عوامل اجتماعی داغ ننگزننده بر افراد دارای معلولیت جسمانی آشکار در شهر رشت. فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران. سال دوم، شماره پنجم و ششم، ص 195-222.
نیازی، محسن؛ شفاییمقدم، الهام و حسنزاده، زهرا (1398). رابطه اعتیاد به بازیهای رایانه‌ای و انزواطلبی نوجوانان؛ مطالعه موردی دانشآموزان پسر مقطع راهنمایی شهرستان کاشان. تحقیقات فرهنگی ایران. سال دوازدهم، شماره 1 (پیاپی 45)، ص 85-108.
هزارجریبی، جعفر و مروتی، نادر (1390). عوامل مؤثر بر شکلگیری اعتماد اجتماعی (مورد مطالعه؛ دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران). فصلنامه برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی. دوره 20، شماره 7، ص 66-27.
هیفی، برایان (1396). مدرنیته متأخر و تغییر اجتماعی: بازسازی زندگی اجتماعی و فردی. ترجمه یعقوب احمدی و پرویز سبحانی. تهران: انتشارات کویر.
Becker, Howard S. Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance. New York: Free Press, 1963
Burchardt, Le Grand, J and Piachaud, D. (1999), "Social Exclusion in Britain 1991-1995", Social Policy and Administration, 33 (3), 227-244.
Cechaviciute, I, and Kennt, D.T (2007). The Relationship between Neutralization and perceived Delinquent Labelling on Criminal History in Yung Offenders Serving Community orders, Criminal Justice and Behavior. 34, 816-829.
Chakravarty, Satya.R. (2009), "Inequality, Polarazation and Poverty: Advances in distributional Analysis", New York, Springer
Chen, X. (2002) Social Control in China: Application of the Labelling Theory and the Reintegrative Shaming Theory. International Journal of Offender Therapy and Comparative 46, 45-53.
Erickson, Kai T."Notes on the Sociology of Deviance" (1962). In The Other Side: Perspectives on Deviance, edited by Howard S.Becker. New York: The Free Press, 1964.
Frazier, Charles E. (1974), "Alternative Theories of Deviance: toward an empirical test," Paper presented at annual meeting of society for the study of social problems, 8/23.
Giddens, Anthony. (1991), "Modernity and Self-identity", Stanford University Press.
Gray, Rebecca. (2001), "Shame, Labelling and Stigma: Challenges to counseling clients in alcohol and other drug settings", Federal Legal Publication Inc.
Hermanns, H. (1995). “Narrative Interview in U. Flik, E.V Kardorf, H. Keupp, L.V. Rosenstiel and Handbuch Qualitative Sozialfoeschung” (2nd edn). Munich: Psychologie Verlage Union
Hudson, F.C. & Turner, J (2003), " Participation, not Consumption: The need for New Participatory Practices to Address Transport and Social Exclusion", Transport Policy, 10 (4): 265-272.
Lemert, Edwin M."Beyond Mead: The Societal Reaction to Deviance. "Social Problems 21 (April 1974): 457-68.
Munhall, P. (2001). “Nursing Research: A Qualitative perspective, Jones and Bartlett Publisher in Qualitative Research Methods”, Thousand Oaks, CA: Sage
Quadagno, Jill A, and Robert J. Antonio (1974) "An Extended model of labeling theory: the case of mental illness", paper presented at annual meeting of society for the study of social problems, August.
Quinney, Richard (1970), "The Social Reality of Crime, Boston: Little, Brown and Co
Ramaci, T.; Barattucci, M.; Ledda, C. & Rapisarda, V. (2020). Social Stigma during COVID-19 and its Impact on HCWs Outcomes. Sustainability, 2020, 12, 3834.
Schur, Edwin M. (1971), Labeling Deviant Behavior, New York, Harper and Row
Tannenbaum, Frank. Crime and Community. Boston: Ginn and Co, 1938
محمدی, جمال, & سبحانی, پرویز. (1399). فرهنگ انگزنی و روایتهای سوءمصرفکنندگان مواد مخدر از پذیرش تدریجی انگِ معتاد. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 11(2), 111-140. doi: 10.22059/ijsp.2021.82676
MLA
جمال محمدی; پرویز سبحانی. "فرهنگ انگزنی و روایتهای سوءمصرفکنندگان مواد مخدر از پذیرش تدریجی انگِ معتاد", بررسی مسائل اجتماعی ایران, 11, 2, 1399, 111-140. doi: 10.22059/ijsp.2021.82676
HARVARD
محمدی, جمال, سبحانی, پرویز. (1399). 'فرهنگ انگزنی و روایتهای سوءمصرفکنندگان مواد مخدر از پذیرش تدریجی انگِ معتاد', بررسی مسائل اجتماعی ایران, 11(2), pp. 111-140. doi: 10.22059/ijsp.2021.82676
VANCOUVER
محمدی, جمال, سبحانی, پرویز. فرهنگ انگزنی و روایتهای سوءمصرفکنندگان مواد مخدر از پذیرش تدریجی انگِ معتاد. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 1399; 11(2): 111-140. doi: 10.22059/ijsp.2021.82676
)