بدن‌سازی، خودنمایی بدنی و بازاندیشی مدرن در مدیریت بدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه شناسی، (تغییرات اجتماعی). دانشگاه شیراز، ایران، شیراز

2 استاد جامعه شناسی، دانشگاه شیراز (نویسنده مسئول)، ایران، شیراز

3 دانشیار جمعیت شناسی، دانشگاه شیراز، ایران، شیراز

چکیده

در ایران با ورود به دنیای مدرن، بدن‌ها فرم سنتی خود را از دست داده‌اند. خروج بدن از چارچوب نگاه طبیعت‌گرایانه و قرار گرفتن در چارچوب فنّاوری، ارزش‌ها و نگرش‌های مدرن سبب شده که بدن ایرانی با تبدیل‌ به امری خودآگاه، با مسائل گوناگون مواجه شود. مطالعه حاضر باهدف شناخت زمینه‌ها و پیامدهای ورزش بدن‌سازی در بین مردان جوان انجام گرفته است. روش تحقیق کیفی و با ‌ نظریه زمینه‌ای انجام گرفته است. نمونه‌گیری هدفمند و نظری است که با مصاحبه عمیق با 15 نفر از مردانی که در باشگاه‌های بدن‌سازی شهر شیراز عضو بوده‌اند، انجام گرفته است. مقوله‌های اصلی تحقیق عبارتند از: دغدغه‌های ذهنی و نارضایتی از بدن خود، کسب منزلت و مقبولیت در جامعه، عرضه و نمایش خود، رشد فرهنگ مصرفی، فشار تقاضا از سوی جنس مخالف و حمایت و تشویق در بستر خانواده. همچنین یافته‌ها نشان دادند که بستر و منابعی مانند شرایط و وضعیت منزلتی، شرایط و وضعیت طبقاتی و شرایط و وضعیت خانوادگی در کنار شرایطی از قبیل کسب قدرت و نفوذ اجتماعی و مقبولیت، تمایز و پایگاه خود با دیگران، پذیرش اجتماعی بالاتر در جامعه، خودبرتری ‌جویی، فشار هنجاری اطرافیان، کسب منزلت نزد جنس مخالف و تقاضا‌ها و جذابیت‌های بدنی جنس مخالف پیوند چندجانبه‌ای با گرایش به خودنمایی بدن به‌عنوان مقولۀ هسته پژوهش ارتباط دارند.

کلیدواژه‌ها


  • آقایی، عاطفه، و خلیلی، محسن (1396)، تحلیل پدیدارشناسانه مدیریت بدن در بین دختران و زنان جوان شهر تهران، کنفرانس ملی رویکردهای نوین علوم انسانی در قرن 21، رشت، دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران.
  • احمدی، عزت‌الله و همکاران (1395). تبیین جامعه‌شناختی مدیریت بدن و ارتباط آن با عوامل اجتماعی و فرهنگی در میان دختران و زنان شهر تبریز. فصلنامه پژوهش‌نامه زنان، 7 (1)، 29- 50.
  • استراوس، آنسلم و کربین، جولیت (1392). مبانی پژوهش کیفی، ترجمه؛ ابراهیم افشار، تهران، نشر نی.
  • امامی غفاری، مهدیه، ملکی، امیر و زاهدی، ممحمدجواد (1394) تصور از بدن و پذیرش اجتماعی آن (مطالعه‌ای تجربی در میان دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور تهران (، مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 4.
  • ایمان، محمدتقی (۱۳۹۲) روش‌شناسی تحقیقات کیفی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • رستمی، نیر و راد، فیروز (1398). تبیین جامعه‌شناختی مدیریت بدن در بین بانوان ورزشکار. مجله مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، شماره 1. 63 –
  • ربانی، رسول، کیوان آرا، محمود و ژیان پور، مهدی (1389). قشربندی اجتماعی و اصلاح بدن/جراحی زیبایی به‌مثابه نماد پایگاه اجتماعی، مطالعات راهبردی زنان، 12 (47)، 98-73.
  • شکربیگی، عالیه و امیری، امیر (1390) مدیریت بدن و مقبولیت اجتماعی (مطالعه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور شهر زنجان). فصلنامه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 2 (3)، 108 –
  • ضیاءپور، آرش و باقریان جلودار، مصطفی (1392). عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن در بین جوانان گیلانغرب. مجله جامعه­شناسی مسائل اجتماعی ایران، 5، 108 –
  • عسگری، پرویز، احتشام‌زاده، پروین و پیرزمان، سهیلا (1392). «رابطة پذیرش اجتماعی و نقش جنسیتی با بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان دختر»، فصلنامة زن و فرهنگ، شماره 5، 110-99.
  • علمی، محمود، صباغ، صمد و افتخاری، سروه (1389). تعیین رابطه بین ابعاد سبک زندگی و مدیریت بدن در میان دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی بوکان، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی، سال دوم، شماره 7، 40-23.
  • علیزاده، لیلی، حسینی، فاطمه، و محمدزاده، حسن (1394). ارتباط خودشیفتگی و ادراک بدنی در مردان بدن‌ساز»، پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، سال یازدهم، شماره 21، 82-75
  • فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی، قم: انتشارات صبح صادق.
  • قاسمی، افسانه (1396). مطالعة کیفی نگرش و ادراکات زنان از بدن با تأکید بر جراحی‌های زیبایی، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و هشتم، شماره چهارم، 173- 194.
  • کیوان‌آرا، محمود (1386). اصول و مبانی جامعه‌شناسی پزشکی. اصفهان، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
  • گافمن، اروینگ (1386). داغ ننگ، ترجمة مسعود کیانپور، تهران: نشر مرکز.
  • گیدنز، آنتونی (1395). جامعه‌شناسی. ترجمه: هوشنگ نایبی. تهران، ایران: نشر نی.
  • گیدنز، آنتونی (1385). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه؛ ناصر موفقیان. تهران، ایران: نشر نی.
  • محسن زاده، رسول، اتابک، محمد و عرب‌پور، الهام. (1394). بازنمایی هویت از طریق بدن در باشگاه‌های بدن‌سازی شهر تهران (مطالعه موردی 5 باشگاه پرورشِ‌اندام در شهر تهران)، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 11 (29)، 37 –
  • محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی: ضد روش2. تهران، ایران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  • نوری، علی و محسنی تبریزی، علیرضا (1395). تبیین جامعه‌شناختی مدیریت بدن با تأکید بر خودنمایی، مورد مطالعه: مردان شهر تهران، بررسی مسائل اجتماعی ایران، 2، 53- 29.
  • نوروزی، علی و همکاران (1397). بررسی تأثیر تصویر بدن و مدیریت بدن بر مشارکت ورزشی زنان استان ایلام، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 26 (72): 99-12.
  • Devrim, A, Pelin, B & Nobuko H. (2018). "Is There Any Relationship Between Body Image Perception, Eating Disorders, and Muscle Dysmorphic Disorders in Male Bodybuilders?. American Journal of Men’s Health. Volume: 12, Issue: 5, page (s): 1746-1758.
  • Helfert, S, & Warschburger, P. (2011). A prospective study on the impact of peer and parental pressure on body dissatisfaction in adolescent girls and boys. Body Image, Volume 8, Issue 2, 2011, pp. 126-134.
  • Patton, M. (2002). Qualitative research & Evaluation Methods (3rd Ed). Thousand Okas, CA: Sage.
  • Turner, B. (2009). The Sociology of the Body, in, Bryan s. Turner (Eds). In the new Blackwell companion to social theory. Blackwell Publishing.
  • Turner, B. S. (1996). The Body and Society: Explorations in Social Theory (second edition). London: Sage Publication, Inc.
  • Ünsal T, Özbay G. (2018). "Comparison of Body Perceptions of Athletes in the Team and Individual Branches", Universal Journal of Educational Research. 6 (5): 1036-1039.
  • Watson, R. , Sarah K. Murnen. , S, College, K. (2019). Gender differences in responses to thin, athletic, and hyper-muscular idealized bodies. Body Image Volume 30, September 2019, Pages 1-9.
  • Wills, W, Kathryn, B, Gregory, S & Lawton, J. (2006). "Young teenagers’ perceptions of their own and others’ bodies: a Qualitative Study of Obese, Overweight and ‘Normal’ Weight Young People in Scotland" Social Science & Medicine. Vol. 62: 396–40.