محققان علوم اجتماعی معتقدند که ورزش ازیک‌سو بازتابی از ورزش در کلیت خویش است و ازسوی‌ِدیگر نمایانگر جهانی کوچک از جامعه‌ای بزرگ است، بنابراین ناهنجاری مشاهده‌شده در ورزش را به‌نوعی نشانگر ناهنجاری در جامعه میدانند. مقولۀ رفتار نابهنجار تماشاگران ورزشی از پیامدهای منفی ورزش‌های رقابتی ازجمله فوتبال است که می‌تواند در جوامع مختلف، حساسیت‌های کاذبی نسبت به این رشته ورزشی ایجاد کرده و به بروز کج‌رفتاری در میان تماشاگران منجر شود که علاوه‌بر روند بازی، جامعه را نیز ملتهب کند. نظر به اهمیت موضوع مورد مطالعه، تحقیق حاضر با استفاده از نظریههای جامعه‌شناختی به بررسی عوامل مؤثر بر رفتارهای نابهنجار در میان 400 نفر از تماشاگران فوتبال در تهران در سال پرداخته است، نمونه‌های تحقیق بر اساس شماره بلیت آن‌ها و بهصورت تصادفی انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان دادند میزان رفتار نابهنجار پاسخگویان، بالای حد متوسط و متغیرهای مستقل تقریباً در حد متوسط قرار داشتهاند، این امر نشانگر وجود شرایط لازم برای افزایش التهاب در شرایط بحرانی بوده و می‌تواند در تبیین رفتارهای نابهنجار تماشاگران نقش داشته باشد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد متغیرهای مستقل یعنی رفتار بازیکن، مربی و داور، سابقۀ دعوا، نوع بازتاب رسانه‌ها، ارتباط با خویشان و دوستان، پایگاه اقتصادی اجتماعی و ناکامی شغلی آموزشی توانستند بیش از 59 درصد از تغییرات متغیر وابسته رفتار نابهنجار را تبیین کنند که در این بین رفتار بازیکن، مربی و داور تأثیر بیشتری بر رفتار نابهنجار تماشاگران دارند.
پاکنژاد، محسن، درانی، کمال (1388) بررسی رفتارهای تهاجمی تماشاگران فوتبال و علل روانی و اجتماعی آن، نشریه رشد و یادگیری حرکتی-ورزشی، دوره اول، شماره سوم، صص142-117.
جلالی، امید (1392). بررسی خشونت در تماشاچیان فوتبال در شهر تهران و ارائه راهکارهایی برای کاهش آن، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم سال هشتم، شماره 27صص 54-37.
جیولیانوتی، ریچارد (۱۳۹۱). نظریههای جامعه‌شناختی انتقادی در ورزش، ترجمه افسانه توسلی، تهران: نشر علم
حسینی، محمد سلطان، نصراصفهانی، داوود، سلیمی، مهدی، پورفرهمند، بهزاد، سلیمی، منصوره (1389) بررسی عوامل بروز خشونت در تماشاگران فوتبال استان آذربایجان شرقی، اولین همایش ملی تربیت‌بدنی و علوم ورزشی.
خاقانی آور، فاطمه، شانواز، بلال (1395). بررسی خشونت کلامی و مجازی تماشاگران فوتبال در ایران (علل و راهکارها). فصلنامه مطالعات تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دوره: 1، شماره چهارم. صص 54-40.
رحمتی، محمدمهدی و محسنی تبریزی، علیرضا (۱۳۸8). بررسی عامل‌های جامعه‌شناختی خشونت و پرخاشگری تماشاگران فوتبال، مطالعه موردی:شهر تهران. فصلنامه المپیک، سال یازدهم شماره ۳ و ۴.
رابینگتن، ارل، واینبرگ، مارتین (1390)، رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی، ترجمه رحمت ا. . . صدیق‌سروستانی، نشر دانشگاه تهران.
سلیمی، علی و داوری، محمد (۱۳۸۶). جامعه‌شناسی کج‌روی. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تهران. صدیق‌سروستانی، رحمت‌الله (۱۳۸۷). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی). تهران: انتشارات سمت.
شیخاوندی، داور (1384) جامعه‌شناسی انحرافات و مسائل جامعتی ایران، نشر قطره.
قاسمی وحید، ذوالاکتاف وحید، نورعلی وند علی (1388) توصیف جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر وندالیسم و اوباشگری در ورزش فوتبال، فصلنامه المپیک، شماره 45، بهار 1388، صص79-69.
قاسمی، وحید، ذوالاکتاف، وحید، نورعلی وند، علی (۱۳۸۸)، جامعه‌شناسی ورزش وندالیسم و اوباشگری در ورزش فوتبال. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
عباس‌زاده، محمد، سعادتی، موسی، کبیری، افشار، عشایری، طاها (1396) بررسی عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر پرخاشگری در بین تماشاگران فوتبال، فصلنامه پژوهش‌های انتظامی، سال نهم شماره چهارم، زمستان 1396، صص70-35.
محمدکاظمی رضا، شیخ، محمود، شهبازی، مهدی، راسخ، نازنین ( 1386) بررسی علل آشوب تماشاگران فوتبال پس از شهرآورد بزرگ ایران (از دیدگاه تماشاگران)، فصلنامه پژوهشی در علوم ورزشی، دوره پنجم، شماره هفده، صص 114-101.
مشکانی، محمدرضا و مشکانی، زهرا سادات (۱۳۸۱)، سنجش تأثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان. مجله انجمن جامعه‌شناسی، دوره چهارم، شماره ۲.
نادریان جهرمی، مسعود (1389)، جامعه‌شناسی در ورزش، نشر بامداد کتاب.
نجفی ابرند آبادی، علی حسین (۱۳۸۷). خلاصه مباحث جرم‌شناسی. گردآوری مجتبی جعفری.
وثوقی، منصور، خسروی نژاد، سیدمحسن (1388)، بررسی عوامل فرهنگی- اجتماعی رفتار هیجانی تماشاگران فوتبال، پژوهش علوم اجتماعی، سال سوم، شماره اول.
هاشمی، سیدضیا، جوادی یگانه، محمدرضا (1388) فوتبال و هویت ملی، مطالعات ملی دوره هشتم شماره 30، صص 124-107.
Chibucos T. & Leite, R. (2005). Readings in family theory. London:Sage Publications.
Clarke, John, (1988). Football and Working class fans: Tradition and change in ingam. Et al. Football Hooliganism. The wider context. Inter Action Imprint.
Cottingham, M. (2012). Interaction Ritual Theory and Sports Fans: Emotion, Symbols, and Solidarity, Sociology of Sport Journal,Volume29, Issue2,pp168-185.
Courakis N. (2004). Fotball Violence: Not only a British Problem, European Journal on Criminal Policy and Research. Pp 293-302.
Dunning , E, Murphy,P, Williams,J (1998). the Roots of Football Hooliganism, London: Routledge and Kegan paul.
Giulianotti, R. (2009). Fotball: A Sociology of The Global Game. Polity Press, 2009.
Hirschi, T. (1989). Cause of delinquency. by the reqents of the university of California press.
James, K (2017). Soccer Hooligan” Studies: Giving the Marxist Approach another Chance, Journal of Physical Fitness, Medicine & Treatment in Sports , Volume 2 Issue 5p 1-8.
D. (1994). Exploring Social Psychology, McGraw-Hill, Inc.
Newson,M, Bortolini, T, Buhrmester, M, Dasilva, R,S, Aquino,N,Q,Whitehouse,H. (2018). Brazil's football warriors: Social bonding and inter-group violence, Evolution and Human Behavior, Volume 39, Issue 6, pp. 675-683
Poutvaara, P. Priks, M. (2006). Hooliganism in the Shodow of a Terrorist Amsterdam School For Social Research, 4-16,
Stone, W. (2002). Social Capital, Social Cohesion and Social Security. Australian Institution Family Studies.
Scholz,P. (2016). Czech Football Hooligans Behavior, Journal of Physical Education and Sport Issue 2, pp. 1089 - 1094.
Spaaij,R. (2007). The Prevention of Football Holiganism: A Transnational Perspective.
Taylor, Ian (1999). Crime in Context: A Critical Criminology of Market Societies, Oxford: Polity Press
Wann, Danniel, Melnick et al (2002); Sport Fans, the psychology and social, Impact of spectators, Rutledge.
طالب پور, اکبر. (1399). رفتارهای نابهنجار در میان تماشاگران فوتبال در شهر تهران. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 11(2), 289-316. doi: 10.22059/ijsp.2021.82687
MLA
اکبر طالب پور. "رفتارهای نابهنجار در میان تماشاگران فوتبال در شهر تهران", بررسی مسائل اجتماعی ایران, 11, 2, 1399, 289-316. doi: 10.22059/ijsp.2021.82687
HARVARD
طالب پور, اکبر. (1399). 'رفتارهای نابهنجار در میان تماشاگران فوتبال در شهر تهران', بررسی مسائل اجتماعی ایران, 11(2), pp. 289-316. doi: 10.22059/ijsp.2021.82687
VANCOUVER
طالب پور, اکبر. رفتارهای نابهنجار در میان تماشاگران فوتبال در شهر تهران. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 1399; 11(2): 289-316. doi: 10.22059/ijsp.2021.82687
)