مطالعة کیفی خشونت در بین کودک‌همسران شهر چابهار: شرایط، استراتژی‌ها و پیامدها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی، دانشگاه خوارزمی

10.22059/ijsp.2022.90397

چکیده

پژوهش حاضر به مطالعه شرایط (علی، زمینه‌ای، مداخله‌ای)، استراتژی‌ها و پیامدهای خشونت در بین کودک‌همسران شهر چابهار با روش­شناسی کیفی و روش نظریه­ زمینه­ای پرداخته است. به این منظور  با 28 نفر از دختران کودک‌همسر شهر چابهار که به روش نمونه­گیری نظری و گلوله برفی انتخاب شده بودند، مصاحبه­های عمیقِ نیمه‌ساختاریافته انجام شد. تحلیل داده‌ها در چارچوب نظام کدگذاری سه‌‌سطحی باز، محوری و گزینشی نشان داد که نابرابری و تبعیض جنسیتی‌شده، فرودستی زنان، ارزشمندی مردان، فرهنگ سکوت و فرهنگ خشونت در تجربة خشونت کودک‌همسران نقش دارند (شرایط علی) و نوعی خشونت فزاینده و مضاعف را برای آنها رقم می‌زند (مقولة هسته)؛ خشونتی که در چارچوب نهاد خانواده عمل می­کند، سازوکار اصلی آن سنت‌ها و قواعد پیشین است و عاملان آن مردان و زنانی‌اند که خود پیش از این قربانی همان سنت­ها و قواعدی هستند که اکنون آن­ها را درونی کرده­ و دوباره علیه دختران خویش به کار می­گیرند. این خشونت فزاینده در بافتی اتفاق می‌افتد که مردسالاری به شکلی فراگیر در آن پخش است (شرایط بافتی) و با توجه به خودکم‌بینی تعمیم‌یافته در بین کودک‌همسران (شرایط مداخله‌ای)، آنها اقدام به فرار، اقدام به جدایی و تهدید و اقدام به خودکشی می‌کنند (استراتژی‌ها) و این اقدامات پیامدهایی چون خشونت نمادین، فیزیکی، جنسی و حتی انزوای اجتماعی را به همراه دارد (پیامدها).

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • اسدپور، عهدیه؛ کمالی، افسانه و سفیری، خدیجه (1398). فهم مسئلۀ ازدواج در دوران کودکی از نگاه کودک-زنانِ ازدواج‌کردۀ خراسان،بررسی مسائل اجتماعی ایران، 10(1),167-194.
  • آبوت، پاملا و والاس، کلر (1398). جامعه­شناسی زنان، ترجمۀ منیژه نجم­عراقی، چاپ چهاردهم، تهران: نشر نی.
  • اشتراوس، انسلم؛ کوربین، جولیت(1385). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه تفسیری رویه­ها و شیوه­ها. ترجمۀ بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • باتلر، جودیت (1385). آشفتگی جنسیتی، ترجمه امین قضایی، تهران: نشر مجله شعر.
  • بگرضایی، پرویز؛ زنجانی، حبیب‌الله و سیف‌اللهی, سیف‌الله (1396). مطالعة کیفی پدیده خشونت خانگی علیه زنان (مورد مطالعه: زنان مراجعه‌کننده به مرکز خدمات اورژانس اجتماعی شهر ایلام)، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دومین ویژه‌نامه جامعه‌شناسی خانواده، 11(3), 5-32.
  • حسینی، نامدار؛ سفیری، خدیجه و سیدمیرزایی، سیدمحمد (1399). تحلیل جامعه‌شناختی عوامل و پیامدهای اجتماعی و فردی خشونت خانگی (مورد مطالعه قربانیان خشونت خانگی شهرهای زلزله‌زده تازه‌آباد و جوانرود)،پژوهش‌های جامعه‌شناسی، 11(34)، 7-26.
  • خضری، فرشید؛ بهنام‌جو، فاطمه و پروین، ستار (1400). کودکی ازدست‌رفته و تجربه خشونت به‌مثابه سیمای زندگی: مطالعه ازدواج‌های زودهنگام زنان شهرستان بهار، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 6(21)، 159-199.
  • ریتزر، جرج (1395). نظریه جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  • کاظمی، زهرا؛ قاسمی، قاسم (1398). تجاوز جنسی در روابط زناشویی از منظر حقوق و اجتماع در ایران و انگلستان، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 16(43)، 53-87.
  • گیدنز، آنتونی (1395). جامعه­شناسی. ترجمۀ حسن چاووشیان، تهران: نشر نی.
  • لطفی خاچکی، طاهره؛ کرمانی، محمد (1399). عاملیت زنانه در مواجهه با خشونت نمادین در طبقه متوسط، فصلنامه رفاه اجتماعی، 20(76)، 87-129.
  • مالینوفسکی، برانسیلاو (1384)، نظریه علمی فرهنگ، ترجمه منوچهر فرهومند، تهران: نشر مرکز بین­المللی گفت‌وگوی تمدن­ها.
  • مظفریان، رایحه (1400)، گره، ازدواج زودهنگام در ایران. تهران: نشر ماهریس.
  • مقدادی، محمدمهدی؛ جوادپور، مریم (1396). تأثیر ازدواج زودهنگام بر سلامت جنسی کودکان و سازوکارهای مقابله با آن.
  • Ahonsi, B., Fuseini, K., Nai, D., Goldson, E., Owusu, S., Ndifuna, I., ... & Tapsoba, P. L. (2019). Child marriage in Ghana: evidence from a multi-method study. BMC women's health, 19(1), 1-15.
  • Cislaghi, B., Nkwi, P., Mackie, G., & Shakya, H. (2020). Why context matters for social norms interventions: The case of child marriage in Cameroon. Global public health, 15(4), 532-543.
  • Elnakib, S., Abou Hussein, S., Hafez, S., Elsallab, M., Hunersen, K., Metzler, J., & Robinson, W. C. (2021). Drivers and consequences of child marriage in a context of protracted displacement: a qualitative study among Syrian refugees in Egypt. BMC public health, 21(1), 1-14.
  • Hayes, B. E., & Protas, M. E. (2021). Child marriage and intimate partner violence: an examination of individual, community, and national factors. Journal of interpersonal violence, 08862605211042602.
  • Irani, M., & Latifnejad Roudsari, R. (2019). Reproductive and sexual health consequences of child marriage: a review of literature. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 7(1), 1584-1590.
  • Islam, M. M., Khan, M. N., & Rahman, M. M. (2021). Factors affecting child marriage and contraceptive use among Rohingya girls in refugee camps. The Lancet Regional Health-Western Pacific, 12, 100175.
  • Kamal, S. M., & Ulas, E. (2021). Child marriage and its impact on fertility and fertility-related outcomes in South Asian countries. International Sociology, 0268580920961316.
  • Kohno, A., Dahlui, M., Farid, N. D. N., Safii, R., & Nakayama, T. (2020). Why girls get married early in Sarawak, Malaysia-an exploratory qualitative study. BMC women's health, 20(1), 1-13.
  • Merriam, S. (2009) Qualitative Research: a Guide to Design and Implementation. San Francisco: Jossey-Bass.
  • Mobolaji, J. W., Fatusi, A. O., & Adedini, S. A. (2020). Ethnicity, religious affiliation and girl-child marriage: a cross-sectional study of nationally representative sample of female adolescents in Nigeria. BMC public health, 20(1), 1-10
  • Paul, P. (2020). Child marriage among girls in India: Prevalence, trends and socio-economic correlates. Indian Journal of Human Development, 14(2), 304-319.
  • Paul, P. (2019). Effects of education and poverty on the prevalence of girl child marriage in India: A district–level analysis. Children and Youth Services Review, 100, 16-21.
  • Qamar, M., Harris, M. A., & Tustin, J. L. (2020). The association between child marriage and domestic violence in Afghanistan. Journal of interpersonal violence, 0886260520951310.
  • Raj, A., Salazar, M., Jackson, E. C., Wyss, N., McClendon, K. A., Khanna, A., ... & McDougal, L. (2019). Students and brides: a qualitative analysis of the relationship between girls’ education and early marriage in Ethiopia and India. BMC public health, 19(1), 1-20.
  • Rasmussen, B., Maharaj, N., Sheehan, P., & Friedman, H. S. (2019). Evaluating the employment benefits of education and targeted interventions to reduce child marriage. Journal of Adolescent Health, 65(1), S16-S24.
  • Shakya, H. B., Weeks, J., Challa, S., Fleming, P. J., Cislaghi, B., McDougal, L., ... & Silverman, J. G. (2020). Spatial analysis of individual-and village-level sociodemographic characteristics associated with age at marriage among married adolescents in rural Niger. BMC public health, 20, 1-15.
  • Sharma, R., Shukla, A., Sriram, D., Ramakrishnan, V., Kalaan, M., & Kumar, A. (2020). Understanding the sociality of child marriage. Development in Practice, 30(5), 645-659.
  • Taylor, A. Y., Murphy-Graham, E., Van Horn, J., Vaitla, B., Del Valle, Á., & Cislaghi, B. (2019). Child marriages and unions in Latin America: Understanding the roles of agency and social norms. Journal of Adolescent Health, 64(4), S45-S51.
  • Tenkorang, E. Y. (2019). Explaining the links between child marriage and intimate partner violence: Evidence from Ghana. Child abuse & neglect, 89, 48-57.
  • UNICEF DATA.(2022). Child Marriage, http://data.unicef.org/topic/child-protection/child-marrige/
بررسی مسائل اجتماعی ایران
دوره 13، شماره 1
( بهار و تابستان 1401)
شهریور 1401
صفحه 105-140

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار