3
دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
10.22059/ijsp.2022.90412
چکیده
از دوره نوجوانی به عنوان دروازه‌ای به سمت سلامت بزرگسالی و آینده سلامت جمعیت تعبییر شده است. نوجوانی سبک زندگی، عادت‌های مرتبط با سلامت و ارزش‌هایی را شکل می‌دهد و این الگوهای رفتاری می‌تواند در طول زندگی بر سلامت تاثیرگذار باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی رفتار سلامت‌جویانه و عوامل پیش‌بینی کننده آن در میان نوجوانان می‌باشد؛ که در این راستا 330 نفر از نوجوانان واجد شرایط به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله و طبقه‌ای در منطقه 16 تهران انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس مدل پژوهشی تحقیق متغیرهای تاثیرگذار به دو دسته مشخصه‌های جمعیتی و اجتماعی (شامل: سن، جنس، بُعد خانوار، سابقه مهاجرتی، تحصیلات والدین، توجه والدین و دوستان به رفتار سلامت‌جویانه) و متغیرهای احساسات و شناخت‌های اختصاصی رفتار (شامل: فواید و موانع درک شده رفتار سلامت‌جویانه، احساس خودکارآمدی درک شده و حمایت اجتماعی درک شده) تقسیم شدند. نتایج مطالعه حاضر بیانگر آن است که رفتار سلامت‌جویانه نوجوانان مورد مطالعه در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. میانگین رفتار سلامت‌جویانه نوجوانان دختر در مجموع بالاتر از نوجوانان پسر است که این تفاوت اگر چه به لحاظ آماری معنادار است ولی اندک است. نتایج تحلیل چند متغیره حکایت از آن دارد که متغیرهای احساسات و شناخت‌های اختصاصی رفتار نقش تعیین کننده‌تری در تبیین و پیش‌بینی رفتار سلامت‌جویانه نوجوانان دارند. با ورود همه متغیرهای به مدل تحلیل رگرسیونی متغیرهای فواید درک شده و حمایت اجتماعی ادراک شده به صورت مثبت و موانع درک شده به صورت منفی بیشترین تاثیر را در رفتار سلامت‌جویانه نوجوانان دارند. همچنین تاثیر متغیر تحصیلات والدین نیز به صورت مثبت معنادار می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت آگاهی بخشی در راستای فواید رفتار سلامت‌جویانه و افزایش حمایت اجتماعی و کاهش موانع درک شده نقش کلیدی در افزایش رفتار سلامت‌جویانه نوجوانان و در نتیجه کاهش بار بیماری و اختلال در سلامتی در طول چرخه زندگی دارد.
بهمن پور، کاوه؛ نوری، رونما؛ ندریان، حیدر؛ صالحی، بهزاد (1390). سازه‌های مدل ارتقای سلامت پندر درباره بهداشت دهان و دندان در دانش آموزان مقطع دبیرستان شهر مریوان، فصلنامه دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره 9، شماره 2: 93-106.
پرویزی، سرور؛ احمدی، فضل الله؛ پوراسدی، حسین ( 1390 ). زمینه‌های اجتماعی سلامت نوجوانان: پژوهش کیفی. نشریه دانشکدة پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 24، شماره 69: 8-17.
تیموری، پروانه؛ فلاحی، آرزو؛ اسماعیل نسب، نادر (1390). کاربرد مدل ارتقای سلامت در مطالعه رفتار فعالیت جسمانی دانش آموزان شهر سنندج. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره 9، شماره1: 35-46.
حیدرخانی، هابیل؛ حقیقتیان، منصور؛ قنبری، نوذر؛ پرندین، شیما (1395). تحلیل و بررسی ارتباط بین ابعاد مختلف حمایت اجتماعی و سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار در مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه. مطالعات توسعه اجتماعی – فرهنگی، ۵ (۲) : 31-57.
رشیدی، خسرو، (۱۳۹۳). رفتارهای پرخطر در بین دانش اموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران. مجله رفاه اجتماعی. سال پانزدهم، شماره ۵۷: 31-56.
زیدی، محمد؛ ، پاکپور، عیسی؛ حاجی آقا، امیر؛ محمدی زیدی، بنفشه (1390). روایی و پایایی نسخه فارساری پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندان، دوره 21، شماره 1: 103-113.
متقی، مینو؛ منصور، افسر؛ توکلی، نسرین (۱۳۹۳). بررسی رابطه رفتارهای ارتقا دهنده سلامت با ویژگی‌های خانوادگی در دانش آموزان دختر دبیرستانی. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه. دوره 13، شماره 5: 395-403.
محمدیان، هاشم؛ افتخار اردبیلی، حسن؛ رحیمی فروشانی، عباس؛ تقدیسی، محمدحسین، شجاعی زاده، داود (1389). ارزشیابی مدل ارتقای سلامت پندر در پیشگویی کیفیت زندگی دختران نوجوان. فصلنامه دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره 8، شماره 4: 1-13.
محمودیان، حسین؛ امیری، محمد (1394)، تعیین کننده‌های اجتماعی و جمعیت شناختی رفتارهای سلامت جویانه نوجوانان (مطالعه موردی دانش آموزان 12 تا 18 ساله مدارس دولتی شهر تهران). نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم، شماره 20: 9-47.
مقدم، راضیه؛ طبیبی، جمال الدین؛ ریاحی, لیلا؛ حاجی نبی،کامران (1398)، مطالعه تطبیقی وضعیت سلامت نوجوانان و جوانان: مرور نظام‌مند. انجمن علمی پرستاری ایران، دوره 8، شماره 6: 67-75.
نوروزی، آزیتا؛ طهماسبی، رحیم؛ غفرانی پور، فضل الله؛ حیدرنیا، علیرضا (1390). تأثیر آموزش مبتنی بر الگوی ارتقاء سلامت بر میزان فعالیت بدنی زنان مبتلا به دیابت. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی شهید بهشتی، دوره 13، شماره 4: 367-361.
دراهکی احمد، کوشککی نیلوفر (1400). تاثیر ابعاد مختلف حمایت اجتماعی ادراک شده بر قصد باروری: مطالعه زنان ۱۸ تا ۴۴ ساله حداقل یکبار ازدواج کرده نقاط شهری استان بوشهر. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره ۱۹، شماره ۳ :۳۵۲-۳۴۱.
Bartley M (2004). Health Inequality: An Introduction to Concepts, Theories and Methods. New York:
Cockerham, W. C (1997). The Social Determinants of the Decline of Life Expectancy in Russia and Eastern Europe: A Lifestyle Explanation, Journal of Health and Social Behavior, 38:48-131.
Edrisi M, Khademloo M, Ghorban F. self-report of health promoting behaviors of nurses working in the educational hospitals. J Mazandaran Univ Med Sci. 2013; 23 (105): 52-59.
Goodman, E., Huang, B., Schafer-Kalkhoff, T., Adler, N E. (2007). Perceived socioeconomic status: A new type of identity that influence adolescents' self-rated health". Journal of Adolescent Health, 41:479-487.
Jessor, R. Turbin, S M, Casta, FM (1998). Protective Factor in Adolescent Health Behavior, Journal of Personality and Social Psychology, 75 (3): 788-800.
Kim, Y (2011). Adolescents Health Behaviors and its Associations with Psychological Variables, Cen Eur J Public Health, 19 (4): 205-209.
Kwan, Y.K & Ip, W.C (2009). "Adolescent Health in Hong Kong: Disturbing Socio-Demographic Correlates". Social Indicators Research, 91(2): 259-268.
Miller, C (2007). Social Anxiety Disorder (Social Phobia)Symptoms and Treatment, Journal of Clinical Psychiatry 2001;62 (12):24-9
Pender, NJ (2002). Health Promotion in nursing practice, Upper Saddle River NJ: Prentic Hall; 57-64
Rivas-Drake, D., Hughes, D, Way, N (2008). A closer look at peer discrimination, ethnic identity, and psychological well-being among urban Chinese American sixth graders". Journal of Youth & Adolescence, 37:12-21.
Seo HM, Sook HY (2004). A Study of Factors Influencing on Health Promoting Lifestyle in the Elderly - Application of Pender's Health Promotion Model. Journal of Korean Academy of Nursing, 34(7): 97-128.
WHO (World Health Organization), 2010. Report of Global Burden of Diseases.
Steinberg, L. (2014). Age of opportunity: Lessons from the new science of adolescence. Boston, MA: Houghton Mifflin Harcourt.
Bandura, A, (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: W. H. Freeman.
دراهکی, احمد, مشفق, محمود, & احمدپور, اقدس. (1401). تعیین‌کننده‌های اجتماعی- جمعیتی رفتار سلامت جویانه در میان دانش آموزان 12 تا 18 ساله (مورد مطالعه: منطقه 16 شهر تهران). بررسی مسائل اجتماعی ایران, 13(1), 257-282. doi: 10.22059/ijsp.2022.90412
MLA
احمد دراهکی; محمود مشفق; اقدس احمدپور. "تعیین‌کننده‌های اجتماعی- جمعیتی رفتار سلامت جویانه در میان دانش آموزان 12 تا 18 ساله (مورد مطالعه: منطقه 16 شهر تهران)", بررسی مسائل اجتماعی ایران, 13, 1, 1401, 257-282. doi: 10.22059/ijsp.2022.90412
HARVARD
دراهکی, احمد, مشفق, محمود, احمدپور, اقدس. (1401). 'تعیین‌کننده‌های اجتماعی- جمعیتی رفتار سلامت جویانه در میان دانش آموزان 12 تا 18 ساله (مورد مطالعه: منطقه 16 شهر تهران)', بررسی مسائل اجتماعی ایران, 13(1), pp. 257-282. doi: 10.22059/ijsp.2022.90412
VANCOUVER
دراهکی, احمد, مشفق, محمود, احمدپور, اقدس. تعیین‌کننده‌های اجتماعی- جمعیتی رفتار سلامت جویانه در میان دانش آموزان 12 تا 18 ساله (مورد مطالعه: منطقه 16 شهر تهران). بررسی مسائل اجتماعی ایران, 1401; 13(1): 257-282. doi: 10.22059/ijsp.2022.90412
)