بررسی مسائل اجتماعی جوانان در اندیشه و تجربه امام موسی صدر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

10.22059/ijsp.2024.354132.671091

چکیده

امام موسی صدر یکی از مهم‌ترین اندیشمندان معاصر مسلمان در حوزه نظر و عمل است. تکوین اندیشه و تجربه او در بستر فعالیت‌های اجتماعی و مواجهه با مسائل اجتماعی اهمیت مطالعه آن‌ها را بیشتر می‌نماید. در این پژوهش با بهره‌گیری از تحلیل مضمون به بررسی مسائل اجتماعی جوانان در اندیشه و تجربه او پرداختیم. در حوزه جوانان چند مسئله مورد توجه صدر قرار گرفته بود؛ از جمله مسئله جنبش‌های جوانان، گسست نسلی و نیز تعامل و ارتباط با جوانان. در مورد هر یک از این مسائل، مضامین احصاشده در دو دسته علل و راهکارها مرتب شدند. صدر در تحلیل مسائل جوانان از یک سو به طبیعت آرمان‌گرا و تحول‌خواه جوان توجه دارد و از سوی دیگر به اقتضائات و شرایط اجتماعی امروز که به‌نوعی رهاورد تمدن مادی جدید است. ازهمین‌رو با ستودن این روحیه جوانان آن را ظرفیتی برای تحول و اصلاح جامعه می‌داند که باید به‌نحو صحیح در هدایت حرکت‌ها و جنبش‌های آنان به‌کارگرفته شود. در کنار این، بر اهتمام به تربیت نسل جوان برمبنای جهان‌بینی صحیح، حفظ فرهنگ ایمان به خدا و ارزش‌های مطلق و نیز پیوندهای عاطفی خانوادگی و اجتماعی که مانع از گسست‌های نسلی و تبعات آن است تاکید دارد. همچنین بهبود شرایط اجتماعی را مقدمه تعامل با جوانان و دعوت آنان می‌داند. او به‌عنوان یک عالم و مبلغ دین برای جذب جوانان اهل دین را به ارتقای رفتار در تعامل با آنان، معرفی صحیح دین و ظرفیت‌های فکری و عملی آن به جوانان، ضمن برپایی تشکیلات و نهادهای دینی و بسترسازی برای جذب آنان فرامی‌خواند.

کلیدواژه‌ها


آذربایجانی، مسعود. (1395). شاخص‌های تربیتی از نگاه امام موسی صدر. ارائه شده در سی‌وسومین نشست از درسگفتارهای اندیشه و عمل، تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
اباذری، عبدالرحیم (1381). امام موسی صدر (امید محرومان). تهران: جوانه رشد.
افشارکهن، جواد. (1388). گونه‌شناسی مسایل اجتماعی جوانان ایران با تأکید بر وضعیت دختران. مطالعات راهبردی زنان. (11)44: 141-110.
بوذری‌نژاد، یحیی. (1400). روش‌شناسی دانش اجتماعی مسلمین: رویکردهای فقهی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پرغو، محمدعلی (1383). استعمار فرانسه در لبنان. نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی (دانشگاه تبریز): ویژه‌نامة تاریخ، 10(16): 45-54.
چمران، مصطفی. (1362). لبنان. تهران: بنیاد شهید چمران.
علمی دانشور، مهدی. (1395). بررسی سیره اخلاقی تربیتی امام موسی صدر. قم: مسطر.
ذکایی، محمدسعید. (1386). فرهنگ مطالعات جوانان. تهران: نشر آگه.
ذکایی، محمدسعید. (1387). جامعه‌شناسی جوانان ایران. تهران: نشر آگه.
ذکایی، محمدسعید. (1399). هنر انجام پژوهش کیفی: از مسئله‌یابی تا نگارش. تهران: نشر آگاه.
رابینگتن‌، ارل؛ واینبرگ‌، مارتین. (1387). رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی‌. ترجمه رحمت‌اله صدیق سروستانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شرفی، محمدرضا (1382). ویژگی‌ها، افکار و پیامدهای ظهور نسل سوم نخبگان در ایران. در علیخانی، علی‌اکبر، نگاهی به پدیده گسست نسل‌ها: رویکرد فلسفه، جامعه‌شناسی، روانشناسی، سیاسی، تاریخی و ادبی به پدیده شکاف نسلی. تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
شفرز، برنهارد. (1391). مبانی جامعه‌شناسی جوانان. ترجمه کرامت‌الله راسخ. تهران: نشر نی.
شمص، منی. (2016). الفکر التربوی عند الامام السید موسی الصدر. رسالة الماجستیر. معهد العلوم الاجتماعیة. الجامعة اللبنانیة. [به عربی]
شیانی، ملیحه؛ محمدی، محمدعلی. (1386). تحلیل جامعه‌شناختی احساس آنومی اقتصادی در میان جوانان. رفاه اجتماعی: ۶ (۲۵): ۳۸-۱۱.
شیخ‌زاده، محمد؛ بنی‌اسد، رضا. (1399). تحلیل مضمون: مفاهیم، رویکردها و کاربردها. تهران: نشر لوگوس.
عبدلی، معصومه. (1395). بررسی سیره نظری و عملی امام موسی صدر به منظور استنتاج فلسفه تربیتی. رساله دکتری. گروه آموزشی فلسفه تعلیم و تربیت. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه خوارزمی.
قاراخانی، معصومه. (1400). درآمدی به تحلیل سیاست اجتماعی. تهران: نشر کرگدن.
قاسمی سیانی، علی‌اصغر. (1388). نقش جنبش جوانان در گذار به دموکراسی: تمهیدات نظری. پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، 2(2): 99-122.
گلزاری، محمود. (1383). تفکر امام موسی صدر درباره جوانان از نگاه روان‌شناسی مثبت‌گرا. ارائه شده در همایش اندیشة ربوده‌شده، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
صدر، موسی. (1397). زن و چالش‌های جامعه: جستارهایی دربارة مسائل زن، خانواده و جوان. ترجمه: احمد ناظم، علی حجتی کرمانی، مجید مرادی. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
صدر، موسی (1399). آنچه خود گفت: روایت امام موسی صدر از زندگی و اندیشه‌های خود. ترجمه مهدی فرخیان. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
ضاهر، یعقوب (گردآورنده). (1396). گام به گام با امام: مجموعه گفتارها و مصاحبه‌ها و مقالات سیدموسی صدر، جلد 1-12. ترجمه گروه مترجمان مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
مشونیس، جان. (1393). مسائل اجتماعی. جلد1. ترجمة هوشنگ نایبی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
معیدفر، سعید (1383). شکاف نسلی یا گسست فرهنگی. نامه علوم اجتماعی: 24(24): 55-80.
معیدفر، سعید. (1386). جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران. همدان: نور علم.
هیئت رئیسه جنبش أمل. (1393). سیره و سرگذشت امام موسی صدر. ویراست دوم. جلد1. ترجمه مهدی سرحدی. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
Allen, S. (1968). Some Theoretical Problems in the Study of Youth. The Sociological Review, 16(3): 319–331.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2): 77-101.
Gharbieh, Hussein. M. (1996). Political awareness of the Shi'ites in Lebanon: the role of Sayyid Abd al-Husain Sharaf al-Din and Sayyid Musa al-Sadr, Doctoral dissertation, Centre for Middle Eastern and Islamic Studies, Durham University.‏
Naim, Ibrahim. Ali. (1998). Imam Musa al-Sadr: An analysis of his life, accomplishments and literary output. Doctoral dissertation, Department of Near Eastern Studies, University of Arizona.‏
O'Connor, M. K. & Netting, F. E. (2011). Analyzing social policy: Multiple perspectives for critically understanding and evaluating policy. New Jersey: John Wiley & Sons.
Wyn, J. & Cahill, H. (eds.). (2015). Handbook of children and youth studies. Singapore: Springer.