بررسی تأثیر احساس آنومی بر امکان کنش ارتباطی (مورد مطالعه: شهر مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

3 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

هدف مقالۀ حاضر بررسی رابطۀ احساس آنومی و امکان کنش ارتباطی است. برای نیل به این هدف در گام اول با تأکید بر رویکردهای جامعه‌شناختی و روان‌شناسی اجتماعی آنومی و نظریۀ کنش ارتباطی هابرماس تلاش شد تا چارچوب مفهومی تنظیم شود. در گام دوم از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شد. روش نمونه­گیری در مقالۀ حاضر خوشه‌ای چند­مرحله­ای­ و حجم نمونه بر پایۀ فرمول کوکران 400 نفر از شهروندان بالای 18 سال شهر مشهد است. ضرایب همبستگی بین متغیرهای تحقیق معنادار بود و فرضیات پژوهش تأیید شدند، به این ترتیب هر سه بعد احساس آنومی یعنی بی­معنایی، بی‌قدرتی و بت­وارگی پول با امکان کنش ارتباطی رابطۀ معناداری داشتند. یافته‌های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد از میان ابعاد متغیر مستقل (بی‌معنایی و بی­اعتمادی، بی‌قدرتی و بت­وارگی پول) بت‌وارگی پول، در تعیین کنش ارتباطی سهم به ‌سزایی دارد و دو بعد بی­معنایی و بی­اعتمادی به واسطۀ بت‌وارگی، نقش تعیین‌کننده‌ای در کنش ارتباطی دارند.

کلیدواژه‌ها


آزاد ارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمدحسین (1390). تبیین جامعه‌شناختی روابط جنسی آنومیک در ایران. فصلنامۀ خانواده­پژوهی. شمارۀ 28.
افتخاری، اصغر (1377). قدرت سیاسی، حوزۀ عمومی و جمهوری اسلامی. مطالعات راهبردی. شمارۀ 2.
براتعلی‌پور، مهدی (1387). حوزۀ عمومی در ایران پس از انقلاب اسلامی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پنجه­پور، نسرین (1381). عوامل اجتماعی مؤثر بر بی‏هنجاری در بین دانش­آموزان. آموزه. شمارۀ 15.
خلفخانی، مهدی (1387). راه­های گسترش حوزۀ­ عمومی به منظور ارتقا سطح نظارت اجتماعی. پژوهش­نامۀ علوم اجتماعی. سال دوم، شمارۀ دوم.
حیدری، آرش؛ سرحدی، سجاد (1392). دوگانۀ فرد/ جامعه در اندیشۀ دورکیم: دوگانه­ای کاذب یا واقعی. جامعه‌شناسی ایران. سال چهاردهم، شمارۀ 3.
دورکیم، امیل (1381). دربارۀ تقسیم کار اجتماعی. ترجمۀ باقر پرهام. نشر مرکز.
دورکیم، امیل (1378). خودکشی. ترجمۀ نادر سالار زاده. انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
عبداللهیان، حمید؛ اجاق، سیده زهرا (1385). بازتولید عقلانیت سنتی و خصلت­های عقلانیت ارتباطی در حوزۀ عمومی ایرانی. فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 7، شمارۀ 4.
رفیع­پور، فرامرز (1378). بی‏هنجاری یا آشفتگی اجتماعی، پژوهشی در زمینۀ پتانسیل بی‏هنجاری در شهر تهران. انتشارات سروش.
کرایب، یان (1385). نظریۀ اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس. ترجمۀ عباس مخبر، نشر آگه.
کوثری، مسعود؛ رجب‌زاده، احمد (1382). بی‏هنجاری سیاسی در ایران با تکیه بر نظر شهروندان تهرانی، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 21، مهر 1382، صص 319-348.
 مرجایی، سید هادی (1382). سنجش و بررسی احساس بی‏هنجاری در میان نوجوانان. مطالعات جوانان. سال اول، شمارۀ­ 5، صص 23 تا60.
 نبوی، سید عبدالحسین؛ علامه، ساجده (1392). بررسی میزان و عوامل موثر بر احساس بی‏هنجاری در محیط کار و ارتباط آن با کناره‌گیری روانی-اجتماعی از کار در کارمندان سازمان­های دولتی شهرستان اهواز. فصلنامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 22.
هابرماس، یورگن (1384). نظریۀ کنش ارتباطی. ترجمۀ کمال پولادی. انتشارات روزنامۀ ایران.
هابرماس، یورگن (1388). دین و روابط بین‌الملل. ترجمۀ عسگر قهرمان­پور. پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم.
هورکهایمر، ماکس (1389). خسوف خرد. ترجمۀ محمود اکسیری فرد. گام نو.
Adnanes, Martin (2007). social transitions and anomie among post-communist Bulgarian youth”, young. Nordic journal of youth research, 15 (1), 46-69.
Ambrozas, Diana (1998). The University as Public Sphere. Canadian Journal of Communication, 23(1).
Avery, James M. (2006). The Sources and Consequences of Political Mistrust among African Americans. American Politics Research, 34, 653.
Dean, Dwight G. (1961). Alienation: its meaning and measurement. American sociological review, Vol.26, 753-758.
Honneth, Axel, & Hans, Joas (1991). communicative action. MIT press.
Heydari, Arash, Teymoori, Ali, Nasiri, Hedayat, & Ebad Fardzadeh, -Haghish, (2012). Relationship between socioeconomic status, anomie and authoritarianism. Journal of social science and humanities, EBangi, 7(1), 176-188.
Heydari, Arash, Teymoori, Ali & Nasiri, Hedayat (2014). Development of Suicidality within Socioeconomic Context: Mediation Effect of Parental Control and Anomie. OMEGA-Journal of Death and Dying, 68(1).
Heydari, Arash. Davoudi, I. & Teymoori, A. (2011). Revising the assessment of feeling of anomie: Presenting a multidimensional scale. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1086-1090.
J. Habermas (1972). Knowledge and Human Interests. London.
Srole, Leo (1956). social integration and certain corollaries: an exploratory study. American sociological review, vol. 21, 709- 716.
Listhaug, Ola, & Gronflaten, Lars, (2007). Civic Decline? Trends in Political Involvement and Participation in Norway. Scandinavian Political Studies. 30(2), 1965–2001.
Stults, Brian J. &  Falco, Christi S. (2014). Unbalanced Institutional Commitments and Delinquent Behavior, an Individual-Level Assessment of Institutional Anomie Theory. Youth Violence and Juvenile Justice.
Bjarnason, Thoroddurs (1998). Parents, religion and perceived social coherence: a durkheimian framework of adolescent anomie", journal for scientific study of religion, 37 (4), 742- 754.
Booth, John A, & Seligson, Mitchell A. (2005). Political Legitimacy and Participation in Costa Rica: Evidence of Arena Shopping. Political Research Quarterly, 584.
Chang, Leanne & Jacobson, Thomas, (2010). Measuring Participation as Communicative Action: A Case Study of Citizen Involvement in and Assessment of a City's Smoking Policy-Making Process. Journal of Communication. 60, 660–67.
Legge, Sandra (2008). Social structural effects on the level and development of the individual experience of anomie in the German population. International journal of conflict and violence, 2(2), 248- 267.
Menard, Scott (1995). A developmental test of mertonian anomie theory. Journal of research of crime and delinquency, 32(2), 136-174.
Jacobson, Thomas L. & Storey, J. Douglas (2004). Development Communication andParticipation: Applying Habermasto a Case Study of PopulationPrograms in Nepal. Communication Theory 14 (2), 99–121
Pickering, W.S.F, (2001). Critical assessment of Durkheim. Rutledge.
Rushing, William A. (1971). Class, culture and social structure and anomie. The American journal of sociology. 76(5), 857-872.
Seeman, Melvin (1959). On the meaning of Alienation. American Sociological Review, 24(6).
Shaar, John & Mc Closckey, H. (1965). Psychological dimension of anomy. American sociological review, 30(1).
Williams, M. C. & Gunatunge, S. R. (2000). Communicative Action for Reforming University Education: Comments from a Sri Lankan Case Study. Higher Education in Europe, XXV(3).