انجمن‌معتادان‌گمنام و اثربخشی رویکردهای اخلاق‌محور در بازپروری معتادان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

  پژوهش حاضر با عنوان « انجمن­معتادان­گمنام و اثربخشی رویکردهای اخلاق­محور در بازپروری معتادان» به دنبال بررسی اثربخشی رویکردهای اخلاق­محور در ترک اعتیاد است؛ در این راستا از نظریات مکتب­یادگیری­اجتماعی، نظریات دورکیم و نظریات حوزه انحرافات و اخلاق­اجتماعی استفاده شده است.این تحقیق از نوع کیفی با تکنیک تحلیل محتوا و مصاحبه­نیمه­ساخت­یافته صورت گرفته­است. ابتدا با استفاده از تکنیک تحلیل­محتوا به بررسی کلیه اسنادو مدارک (کتاب­ها و اساسنامه)، مجلات و سایتهای رسمی انجمن­معتادان­گمنام و روایت­های ارائه­شده توسط روابط­عمومی و هیئت­امنای انجمن­معتادان­گمنام، برنامه­ها، ساختار و اصول 12گانه انجمن­معتادان­گمنام با محوریت اخلاق­اجتماعی و روحیه جمع­گرایی اهتمام شده­است؛ در ادامه با طرح پژوهش گرانددتئوری به مصاحبه­نیمه­ساخت­یافته با مددجویان انجمن­ مورد نظر پرداخته­شده­است. جامعه­آماری پژوهش 4700 نفر از مدد­جویان انجمن­معتادان­گمنام شهرستان بروجرد هستند که در قالب 22 گروه زن و مرد سازمان­دهی شده­اند. نمونه مورد مطالعه­پژوهش حاضر 25 نفر از مددجویان انجمن مورد نظر هستند که به وسیله­ی نمونه­گیری نظری انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفته­اند. پس از اشباع­نظری، نتایج بدست آمده توسط مدل استروس و کوربین مورد تحلیل و استنتاج قرار گرفته است.نتایج نهایی نشان دهنده وجود رویکرد اخلاقی قوی و بدون ایدئولوژی در برنامه­های سه مرحله­ای انجمن­معتادان­گمنام و اثربخشی مثبت این برنامه­ها در تغییر تعریف اعتیاد، تقویت ذهنیت اخلاقی معتادان و جامعه­پذیری­مجدد اصول­اخلاق­اجتماعی افراد در جهت ترک اعتیاد و بازیابی سلامت است. 

کلیدواژه‌ها


-         اسعدی، سیدحسن (1383)، اعتیاد و قاچاق موادمخدرف انجمن جامعه­شناسی ایران، ویژه­نامه اعتیاد و قاچاق موادمخدر، تهران: نشر آگه.
-     الفت، سعیده (1388)، سرمایه­اجتماعی و امر درمان اعتیاد: مطالعه جامعه­شناختی سازمان غیر دولتی کنگره 60 ، رساله کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی تهران.
-     انجمن‌ها پرخوران گمنام،1393؛ www.Oa.org؛ انجمن‌ها معتادان به عشق و سکس گمنام،1393؛ www. saa-recovery.org ؛ انجمن‌ها قماربازان گمنام،1393؛ www.gamblersanonymous.org.uk ؛ انجمن‌ها هم وابستگان گمنام،1393؛  http://www.coda.org؛ انجمن خانوداه‌های گمنام (نارانان)، 1393 http://www.nar-anon.org
-         بلیکی، نورمن (1384)، طراحی پژوهش­های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، نشر نی.
-         پایگاه اطلاع­رسانی بیتوته، 1392، www.beytoote.com
-         پایگاه اطلاع­رسانی ستاد مبارزه با موادمخدر، 1388.
-         پایگاه اطلاع­رسانی بهزیستی، 1388.
-         دورکیم، امیل (1369)، درباره­ی تقسیم­کار، ترجمه باقر پرهام،بابل: نشرکتابسرای بابل.
-     رمضانی، زهرا (1393)، بررسی رابطه حمایت اجتماعی خانواده و دوستان و طول مدت عضویت در انجمن معتادان­گمنام با کیفیت­زندگی اعضای انجمن، پایان­نامه کارشناسی­ارشد با راهنمایی عباس رحیمی­نژاد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
-         روابط عمومی انجمن معتادان گمنام شهرستان بروجرد، 1393.
-         سازمان جهانی NA (2013)، www.NA.org
-         سایت برترین­ها، 1392، www.bartarinha.ir
-         سایت مرکز مطالعات ملی اعتیاد، 1388.
-         سروستانی، صدیق (1389)،آسیب­شناسی اجتماعی: جامعه­شناسی انحرافات اجتماعی، چاپ اول، تهران: نشر سمت.
-         ستوده، هدایت­الله (1384)، آسیب­شناسی اجتماعی، چاپ اول، تهران: نشر آوای نور.
-     سخاوت، جعفر (1381)، چکیده مباحث مطرح شده بر محور مصرف موادمخدر و اعتیاد، انجمن جامعه­شناسی ایران، ویژه­نامه اعتیاد و قاچاق موادمخدر، چاپ اول، تهران: نشر آگه.
-     قنبرزاده سماکوش، احمد­علی (1393)، بررسی رابطه میزان پیوند با انجمن، دینداری و معنای زندگی با کیفیت­زندگی و نگرش نسبت به مواد­مخدر اعضای انجمن معتادان­گمنام، پایان­نامه کارشناسی­ارشد با راهنمایی عباس رحیمی­نژاد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
-         قهفرخی مدنی، سعید (1390)، اعتیاد در ایران، تهران: نشر ثالث.
-         کریمی، یوسف (1384)، روانشناسی اجتماعی، چاپ اول، تهران دانشگاه پیام­نور. 180-185
-         کمیته نشریات خدمات جهانیNA (1388)، چگونگی عملکرد، ترجمه کمیته ترجمه، تهران: نشر کیمیا اثر.
-         لیتری، دن. جی. سیرز، مولیه (1384)، نظریه­های سوء مصرف موادمخدر، ویراست محمد رضایی، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.
-         محسنی­تبریزی، علیرضا (1396)، جامعه­شناسی بالینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-         محسنی، منوچهر (1381)، مقدمات جامعه­شناسی، چاپ اول، تهران: نشر دوران.
-         همشهری آنلاین، 1386.
-         ایسکا نیوز، 1386.
-         Gelfand Michele. J, Triandis Harry (1996), Individualism Versus Collectivism or Versus Authoritarianism?, European Journal of Social Psychology, Vol. 26, 397 – 410.
-         Narcotics Anonymous (1992), Twelve Concepts for NA Service, Publhshed California, USA.
-         Narcotics Anonymous World Services (2013), Narcotics Anonymous, Publhshed California, USA.
-         Ronel Nattironel, Keren Gueta, Yali Abramsohn, Nir Caspi, Miriam Adelson (2011), Can a Step program Work in Methadone Maintenance Treatment?- in Ternational Journal of offender Therapy and Comperative criminology, 55 (7), 1135- 1153, Sage oublications.
-         Wendy Dossett (2013), Addiction, Spirituality and 12 Step Programmes, International Social Work 56 (3), 369- 383, Sage pub. Co. UK