سبب‌شناسی اعتیاد زنان (مقایسه دیدگاه‌های مصرف‌کنندگان، متخصصان و مردم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی

2 پژوهشگر موسسه یلدایاران مهر

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه رازی

چکیده

مقاله حاضر با رویکردی جامعه‌شناختی به سبب‌شناسی اعتیاد زنان و شناسایی تفاوت‌های موجود در دیدگاه سه گروه اجتماعی (زنان مصرف‌کننده، زنان غیرمصرف‌کننده و کارشناسان و متخصصان حوزه اعتیاد زنان) با تأکید بر اولویت‌شناسی این دیدگاه‌ها پرداخته است. علاوه بر این، سعی شده دیدگاه گروه‌های مختلف مصرف‌کننده مواد در مراکز درمانی، زندان و ماده 16 و زنان مصرف‌کننده غیر تحت درمان هم در این زمینه با هم مقایسه شود. داده‌های پژوهش به روش کمی و کیفی از سه گروه نامبرده گردآوری شده است؛ حجم نمونه زنان مصرف‌کننده 768 نفر و زنان غیرمصرف‌کننده 402 و کارشناسان و متخصصان حوزه اعتیاد زنان 6 نفر بوده است.
یافته‌های بدست آمده بیانگر این است که با وجود معنی‌دار بودن تفاوت دیدگاه سه گروه در اولویت‌بندی عوامل موثر بر اعتیاد زنان، در کلیت امر هر سه گروه بر اهمیت همه متغیرهای مورد مطالعه در اعتیاد زنان اذعان داشته‌اند و از این نظر می‌توان گفت، نگرش به پدیده اعتیاد زنان تا حدودی قابل قبولی واقع‌بینانه است. در بررسی مقایسه‌ای دیدگاه‌ها مشخص شد که زنان مصرف‌کننده، سهم عوامل ساختاری (فشار اجتماعی) را در گرایش به مصرف مواد، مهمتر از عوامل کنشی و ارادی (کسب قدرت و هویت‌یابی) ارزیابی کرده‌اند، در حالی که زنان غیرمصرف‌کننده و بیشتر کارشناسان و متخصصان حوزه اعتیاد، بر عوامل کنشی و ارادی تأکید داشته‌اند

کلیدواژه‌ها


-      اُبادینسکی، هوارد(1384)، «مواد مخدر: نگاهی اجمالی»، ترجمه گروه مترجمان، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.
-      پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی (1390)، طرحملیشیوعشناسی مصرفموادمخدر در بین شهروندان جمهوری اسلامی ایران. دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری.
-      خادمیان، طلیعه؛ قناعتیان، زهرا ( 1388)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر اعتیاد زنان معتاد به مواد مخدر مراکز بازپروری و کاهش آسیب زنان شهر تهران (مراکز تولد دوباره، خانه‌ی خورشید، پژوهشنامهی علوم اجتماعی، گرمسار، سال دوم، شماره‌ی4: 59-85.
-      دانش، پروانه و همکاران (1392)، نظریه زمینه‌ای درباره علل اعتیاد زنان معتاد زندانی در زندان مرکزی اصفهان، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره اول شماره 4، : 125- 145.
-      ساجدی، مریم (1390)، بررسی علل اجتماعی گرایش زنان متأهل به مصرف مواد مخدر، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، استاد راهنما، دکتر محسنی تبریزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
-      ممتاز، فریده (1381) انحرافاتاجتماعینظریه‌هاودیدگاهها. تهران: نشر شرکت سهامی انتشار، چاپ اول.
-      Blume, T. (1990). “A social Role negotiation approach to campus prevention of alcohol and other drug problems”. Rout publications.
-      Randall, A. (1999). Psychiatric and substance use co-morbidity among treatment-seeking opioid abusers. Arch Gen Psychiatry 54:71-80
-      Brown, Stephan, (2002), The Hand book of Addiction treatment for woman, published by jossey- Bass, p 26- 51
-      Fox HC, Morgan PT, Sinha R. Sex differences in guanfacine effects on drug craving and stress arousal in cocaine-dependent individuals. Neuropsychopharmacology. 2014; 39:1527-1537.
-      Hitschfeld MJ, Schneekloth TD, Ebbert JO, et al. Female smokers have the highest alcohol craving in a residential alcoholism treatment cohort. Drug Alcohol Depend. 2015; 150:179-182.
-      Kennedy AP, Epstein DH, Phillips KA, Preston KL. Sex differences in cocaine/heroin users: drug-use triggers and craving in daily life. Drug Alcohol Depend.2013;132(0):29-37.
-      Mohseni Tabrizi, A. et al. (2005). Social reasons associated with married women in using opiates. Etiyad Pajoohi Journal, 7 (2): 245-266.
-      Mokri, A. (2002). Brief overview of the status of drug abuse in Iran. Archives of Iranian Medicine, 5 (3): 184-190.
-      National Institute on Drug Abuse(NIDA); National Institutes of Health; U.S. Department of Health and Human Services(2015). Substance Use in Women.
-      Office of Research on Women's Health (ORWH), (2015). How sex and gender influence health and disease [infographic]. http://orwh.od.nih.gov/resources/sex-and-gender-infographic/images/SexGenderInfographic_11X17_508.pdf. Accessed July 7, 2015.
-      Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA). (2014). National Survey on Drug Use and Health: Summary of National Findings.(2013). Rockville, MD: 14-4863. NSDUH Series H-48.
-      Tuchman, Ellen, V. (2010) «Women and Addiction: The Importance of Gender Issues in substance, Abuse Research», Journal of Addictive Diseases, Vol9, No .1 PP 127-130.
-      Wechsberg W.M, Luseno W, Ellerson R.M. (2008) «Reaching women substance Abuser in diverse settings: Stigma and access to treatment 30 years Later. Substance Use and Misuse», Journal of Addictive Diseases, 43, PP1277-79.
-      Wizemann TM, Pardue M-L, eds,(2001), Committee on Understanding the Biology of Sex and Gender Differences. Exploring the Biological Contributions to Human Health: Does Sex Matter? Washington, DC: National Academies Press.