بررسی جامعه‌شناختی سهم مولفه‌های سرمایه‌اجتماعی در تبیین رفتارهای مخاطره‌آمیز (مورد مطالعه: جوانان 34-15 شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، پست الکترونیکی: niazim@kashanu.ac.ir

2 دانشیارگروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز پست الکترونیکی: m.abbaszadeh2014@gmail.com

3 دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی دانشگاه کاشان (نویسنده مسئول) پست الکترونیکی: saadati.2245@yahoo.com

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی سهم مولفه­های سرمایه اجتماعی در تبیین رفتارهای پرخطر در بین جوانان صورت گرفته است. روش تحقیق پیمایش  و جامعه آماری کلیه افراد واقع در سنین 34-15 سال شهر تبریز به تعداد 579694 نفر است. از این تعداد، 630 نفر با استفاده از فرمول آماری کوکران و شیوه خوشه­ای چندمرحله­ای به عنوان  حجم نمونه تعیین شدند. جهت گردآوری اطلاعات از  پرسشنامه محقق ساخته و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای SPSS 22 و Smart-PLS استفاده شده است. ­نتایج تحقیق حاکی از آن است که همبستگی معکوس و معنی داری  بین تمامی مولفه­های سرمایه اجتماعی شامل حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، آگاهی اجتماعی، انسجام اجتماعی و اعتماد اجتماعی با بروز رفتارهای پرخطر در سطح معناداری کمتر از 01/0 وجود دارد.  نتایج حاصل از مدل معادلات ساختاری پژوهش نیز نشان داد که متغیرهای حاضر در مدل مسیر توانسته­اند 6/17 درصد از تغییرات متغیر وابسته رفتارهای مخاطره­آمیز را تبیین نمایند

کلیدواژه‌ها


-    آقاجان، مهدی (1393)، رابطه شبک­های تربیتی ادراک­شده و حمایت اجتماعی خانواده و دوستان با رفتارهای پرخطر در دانشجویان، پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه روانشناسی عمومی.
-    احمدی، حبیب و معینی، مهدی (1394)، بررسی رابطه مهارت‌های  اجتماعی و رفتارهای پرخطر جوانان: مطالعه موردی شهر شیراز، فصلنامه پژوهش‌های  راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال چهارم، شماره پیاپی 9، شماره اول، صص 24-1.
-    اله‌وردی‌پور، حمید، حیدرنیا، علیرضا، کاظم‌نژاد، انوشیروان، شفیعی، فروغ، آزادفلاح، پرویز، میرزایی، الهه، و ویت، کیم (1384)، بررسی وضعیت سوء مصرف مواد مخدر در دانش‌آموزان و تلفیق عامل خود کنترلی در مدل EPPM، مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی شهید صدوقی یزد، سال 13، شماره 1، صص31-21.
-    باقری یزدی، هانیه السادات (1389)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با خطرپذیری در دانشجویان خوابگاهی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
-    براتی­مقدم، انیسه (1393)، رابطه سبک زندگی مخاطره آمیز و احساس امنیت در حوزه عمومی در میان جوانان شهر یزد، پایان­نامه کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه یزد، دانشکده علوم اجتماعی.
-      بوستانی، داریوش (1390)، سرمایه اجتماعی و رفتار پرخطر؛ نمونه مورد مطالعه: دانش آموزان دبیرستانی شهر کرمان، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال نهم، شماره 1، صص:31-1.
-      بون ویتز، پاتریس (1391)، درس‌هایی از جامعه شناسی پیر بوردیو، ترجمه­ی: جهانگیری، جهانگیر، حسن پورسفیر، تهران: نشر آگه.
-      پیران، پرویز (1392)، مبانی مفهومی و نظری سرمایه اجتماعی، تهران: نشر علم.
-      توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه (1384)، مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تاکید بر نظریه های سرمایه اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، شماره 26، صص 32-1.
-    جعفری، قاسم (1389)، مطالعه جامعه شناختی سهم عوامل ساختاری و یادگیری اجتماعی در بزهکاری نوجوانان در شهر تبریز(مطالعه­ی موردی مناطق حاشیه نشین)، پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
-    جمالی­نسب، امین (1393)، بررسی میزان شیوع رفتارهای پرخطر و ارتباط آن با حمایت‌های  اجتماعی ادراک شده در شهر یاسوج در سال1393، پایان­نامه کارشناسی ارشد مشاوره توانبخشی، دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، دانکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه مشاوره.
-      خجسته، حسن (1394)، ارتباطات خطر: نظریه‌ها و مدیریت آن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
-    دارایی­زاده، علی (1393)، بررسی جامعه­شناختی اثرات عوامل ساختاری و سرمایه­ای بر سبک زندگی ناسالم در بین جوانان شهر دلفان، پایان­نامه کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه مازندران، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.
-    رحمانی، مریم (1394)، تاثیر روابط اجتماعی بر بروز رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان مقطع متوسطه شهر بجنورد، پایان نامه دکتری جامعه شناسی گرایش مسایل اجتماعی ایران، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی.
-    رحیمی، نوشین (1392)، رفتار سلامت و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: شهروندان شهر ارومیه)، پایان­نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.
-      رشید، خسرو (1394)، رفتارهای پرخطر در بین دانش­آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پانزدهم، شماره 57، صص: 56-31.
-      روثستاین، بو (1393)، دام‌های  اجتماعی و مسئله اعتماد، ترجمه­ی: رهبری، لادن، شارع­پور، محمود، فاضلی، مهمد، فتاحی، سجاد، تهران: نشر آگه.
-    رومیانی، ضرغام (1391)، اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر رویکرد گلاسر بر نگرش به مصرف سیگار و رفتارهای پرخطر در بین مددجویان کانون اصلاح تربیت، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره گرایش توانبخشی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
-    سعادتی، موسی (1396)، تبیین جامعه­شناختی عوامل موثر بر بروز رفتارهای پرخطر (مورد مطالعه: جوانان 34-15 سال شهر تبریز)، پایان­نامه دکتری جامعه­شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، دانشکده علوم انسانی.
-    سعادتی، موسی (1389)، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی، همسرآزاری و سلامت روانی در بین زنان متاهل شهر تبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
-    سلیمانی نیا، لیلا، علیرضا، جزایری، پروانه، محمدخانی (1384)، نقش سلامت روان در ظهور رفتارهای پرخطر نوجوانان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 19، صص90-75.
-    سلیمی کوچی، آرمان (1393)، پیش بینی رفتارهای پرخطر نوجوانان بر اساس شیوه‌های  فرزند پروری، سبک‌های  دلبستگی و انسجام خانوادگی، پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه تربیت معلم، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی.
-      علیوردی­نیا، اکبر (1393)، بررسی وضعیت رفتارهای پرخطر در میان دانشجویان دانشگاه مازندران، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 7، ماره 3، صص: 154-123.
-      غفاری، غلامرضا (1390)، سرمایه اجتماعی و امنیت انتظامی، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
-      فوکویاما، فرانسیس (1385)،پایان نظم سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه توسلی، غلامعباس، تهران: حکایات قلم نوین.
-      فیلد، جان (1392)، سرمایه اجتماعی، ترجمه­ی: غفاری، غلامرضا، رمضانی، حسین، تهران: انتشارات کویر.
-    کلدی، علیرضا (1384)، سرمایه اجتماعی و خانواده، مجموعه مقاله­های نخستین سمپوزیوم سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی، زیر نظر: شریفیان ثانی، مریم، تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
-    کمیسیون بهره­وری استرالیا (1387). سرمایه­ی اجتماعی و تاثیر آن بر سیاستگذاری عمومی، ترجمه­ی: نصیری، مرتضی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-    محمدی، کیامرث (1390)، نقش واسطه­گری عزت نفس برای کیفیت زندگی و رفتارهای پرخطر در بین دانشجویان دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
-    معینی، مهدی (1393)، بررسی جامعه­­شناختی مهارت­های اجتماعی و ارتباطی مؤثر بر بازدارندگی رفتارهای پرخطر جوانان(مطالعه موردی شهر شیراز)، پایان­نامه دکتری جامعه­شناسی، دانشگاه شیراز، دانشکده­ی اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.
-    موسوی، فریبا، سجادی، حمیرا، رفیعی، حسن و فیضی، آوات(1387)، برخی عوامل خانوادگی مرتبط با اقدام به خودکشی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 27، صص72-53.
-    ناجی، مامیثا (1390)، رابطه افسانه­ی شخصی، رفتارهای پرخطر با سلامت عمومی در دانش آموزان دختر و پسر سوم دبیرستان شهر قزوین، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، دانشکده علوم اجتماعی.
-      هوگارد، جفری جی (1393)، رفتارهای دردسرآفرین در نوجوانی، ترجمه­ی: خطیبی، امیر، تهران: نشر رشد.
-    ولکاک، مایکل، نارایان، دیپا (1389)، سرمایه اجتماعی و تبعات آن برای نظریه توسعه، پژوهش و سیاست، مجموعه مقالات سرمایه اجتماعی :اعتماد، دموکراسی و توسعه، به کوشش تاجبخش، کیان، ترجمه­یک خاکباز، افشین، پویان، حسن، تهران: نشر شیرازه.
-      Arnett, J. (1995). The young and the reckless: Adolecent reckless behavior. Journal of Current Directions in Psychological Science, 20(4), pp: 67-77.
-      Bourdieu, P. (1977). Culture Reproduction and Social Reproduction, New York: Oxford University Press.
-      Curran, E, M. (2007). The Relationship between Social Capital and Substance Use by High School Students,  Journal of Alcohol & Drug Education, 51(2), 59-73.
-      Fukuyama, F. (2001). Social capital, civil society and development. Third World Quarterly.10, pp: 7-20.
-      Leather, N, C. (2009) Risk-taking behaviour in adolescence: a literature review, Journal of Child Health Care, 13 (3), P: 295–304.
-      Loch, M, R., Souza, R, K, T, D., Mesas, A, E., Gomez, S, M., Artalejo, F, R. (2015), Relationship between social capital indicators and lifestyle in Brazilian adults, Cadernos de Saúde Pública, Rio de Janeiro, 31(8), pp: 1636-1647.
-      Pfeiffer, C., Ahorlu, C, K., Alba, S., Obrist,   B. (2017). Understanding resilience of female adolescents towards teenage pregnancy: a cross-sectional survey in Tanzania, Journal of Reproductive Health, 10(11), pp: 1-12.
-      Pinxten, W., Lievens, J. (2014). The importance of economic, social and cultural capital in understanding health inequalities: using a Bourdieu based approach in research on physical and mental health perceptions, Journal of Sociology of Health & Illness, (xx)(xx), pp: 1-15.
-      Richter, M. (2010). Risk Behavior in Adolescence Patterns, Determinants and Consequences, Springer Science & Business Media.
-      Sallee, D, N. (2002), Youth at Risk: An Analysis of the Health Behaviors of Roanoke County Students, Dissertation  of Doctor of  Philosophy in Educational Curriculum and Instruction, Faculty of Virginia Polytechnic Institute and State University.
-      Simoes, C., Matos, M., (2012). Risk Behaviors in Adolescents with Special Needs: Are Social and Emotional Competences Important? Procedia- Social and Behavioral Sciences, 69, pp: 2219-2227.
-      Springer, A., Parcel, G., Baumler, E., & Ross, M. (2006). Supportive social relationships and adolescent health risk behavior among secondary school students in El Salvador. Social Science and Medicine62(7), 1628-1640. 
-      Tu, X, C., Lou, E., Gao, N., Li, L., S. Zabin. (2012). The Relationship between Sexual Behavior and Nonsexual Risk Behaviors among Unmarried Youth in Three Asian Cities.” Journal of Adolescent Health, 50, pp: 75-82.
-      Wall,E,. Ferrazi, G,. Schreyer, F. (2008). Getting Goods on Social Capital, Journal of Rural Sociology, 63(2), PP: 289-305.
-      Wolf, D, A., Jeffe, P, G., Crooks, C, V. (2006). Adolescent risk behaviors: why teens experiment and strategies to keep them safe, Published by Kingsley Trust Association & Yale University Press.
-      Zuckerman, M. (2006). Sensation Seeking and Risky Behavior, American Psychological Association.