تبیین جامعه‌شناختی تاثیر دینداری بر اشکال و موضوعات بیگانگی (از خود، از جامعه و از سیاست) در نزد شهروندان بالغ تهرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکترا جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

2 استاد گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

 دین و نقش و تاثیر آن در ابعاد مختلف جامعه و از جمله آسیب­های اجتماعی از جمله موضوعات مورد نظر بسیاری از صاحب­نظران در حوزه­های مختلف فکری بوده است. به همین منظور در این مقاله به بررسی تاثیر دینداری بر اشکال و و موضوعات بیگانگی (از خود، از جامعه، از سیاست) پرداخته شده است. روش پژوهش پیمایش و تکنیک گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. جامعه آماری آن شامل شهروندان بالغ شهر تهران می­باشد که از این جامعه 384نفر به روش نمونه­گیری احتمالی چند مرحله­ای انتخاب شده­اند. در این پژوهش برای بررسی اشکال بیگانگی از نظریه سیمن و کنیستون و برای سنجش موضوعات بیگانگی از مقیاس دین، نتلر و فیوئر، اسرول و شوارتز استفاده شده است. شاخص دینداری نیز با توجه به مقیاس گلاک و استارک در 4بعد احساس، اعتقاد، عمل و پیامد مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد بین متغیر دینداری و بیگانگی اجتماعی رابطه­ای وجود نداشته است ولی بین متغیر دینداری و بیگانگی سیاسی و بیگانگی از خود و اشکال بیگانگی رابطه معنی­دار و معکوس مشاهده شده است. در میان ابعاد  دینداری، بعد پیامدی با تمامی موضوعات بیگانگی رابطه معنی­دار داشته است و بیشترین همبستگی آن نیز با بیگانگی از خود نشان داده شده است. بیشترین تاثیرگذاری در اشکال بیگانگی را نیز بعد پیامدی داشته است و بیشترین همبستگی نیز میان این بعد با تنفر از خویشتن به دست آمده است.

کلیدواژه‌ها


-         آرون،ریمون (1377)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه: باقر پرهام، تهران، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
-         الیاده، میرچاه (1372)، دین پژوهی. ترجمه: بهاالدین خرمشاهی، تهران، مطالعات تحقیقات فرهنگی.
-         بقایی. رضوان (1386)، بررسی اثرات دینداری بر بیگانگی اجتماعی.
-         برگر، پیتر، بریجیت برگر و هانسفرید کلنر (1383)، ذهن بی­خانمان: نوسازی و آگاهی، ترجمه: محمد ساوجی، تهران، نشر نی.
-         پل ویلم، ژان (1377)، جامعه شناسی ادیان، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران، انتشارات تبیان.
-         راش، مایکل (1381)، جامعه و سیاست مقدمه­ای بر جامعه شناسی سیاسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران، انتشارات سمت.
-         ریموند، کیوی؛ لوک‌وان، کامپنهود (1381)، روش تحقیق در علوم اجتماعی (نظری و عملی)، ترجمه: عبدالحسین نیک‌گهر، نشر توتیا.
-         زیمل، گئورگ (1388)، مقالاتی درباره دین، ترجمه: شهناز مسمی پرست، تهران، نشر ثالث.
-         سراج زاده، سید حسین و پویافر، محمد رضا (1387)، «دین و نظم اجتماعی» بررسی رابطه دینداری با احساس آنومی و کجروی»، مسائل اجتماعی ایران، سال 16، ش63 ، صص105-71.
-         سراج زداه.حسین (1383)، «چالش­های دین و مدرنیته، مباحثی جامعه­شناسی در دینداری و سکولار شدن» تهران: انتشارات طرح نو.
-         ساروخانی، باقر (1385)، دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران، انتشارات کیهان.
-         صدیق سروستانی، رحمت الله (1388)، آسیب­شناسی اجتماعی، تهران، انتشارات سمت.
-         کوزر، لوییس (1380)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه­شناسی، ترجمه:محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
-         کرایب،یان (1382)، نظریه اجتماعی کلاسیک: مقدمه‌ای بر اندیشه مارکس، وبر، دورکیم و زیمل، ترجمه: شهناز مسمی پرست، تهران، نشر آگاه.
-         لیپست، سیمون مارتین (1387)، دایره المعارف دموکراسی، ترجمه: کامران فانی و نورالله مرادی، تهران، وزارت امور خارجه.
-         محسنی تبریزی، علیرضا (1370)، «بیگانگی»، نامه علوم اجتماعی، ج 2، شماره 2.
-         محسنی تبریزی، علیرضا (1373)، «بیگانگی اجتماعی و فرهنگ سیاسی»کلمه، تهران، شماره12،صص29-27.
-         نازکتبار، حسین و زاهدی، محمدجواد؛ نایبی. هوشنگ (1385)، نقش دینداری در ممانعت از بزهکاری. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره ۲.
-         ورسلی، پیتر (1378)، نظم اجتماعی در نظریه­های جامعه­شناسی، ترجمه: سعید معیدفر، تهران، نشر تبیان.
-         وایت، راب، فیونا هینس (1382)، درآمدی بر جرم و جرم­شناسی، ترجمه: میر روح الله صدیق بطحایی اصل، تهران، نشر دادگستر.
-         همیلتون، ملکم (1377)، جامعه­شناسی دین، محسن ثلاثی، نشر تبیان.
-         Perry. Tonya R (2007) Religiosity and Risk . the influence of Adolescent Faith on Behavior " PHD. Dissertation . La Sierra University.
-         Seeman,M (1975):"Alienation Studies",Annual Review of Sociology.pp: 91-123.
-         Seeman , M. (1959)." On the Meaning of Alienation" ASR. 24: 783-791.
-         Serajzadeh, Hossein. (1998), Muslim Religiosity and Delinquency: An Examination on Iranian youth, Department of Sociology University of  Essex, London.
-         Yinger (1977) A Comparative study of the substructures of Religion . Journal for the scientifics study of religion 16 (1): 67-86.
-         Turner.J.H.&Etal. (1989)”The Emergent of Sosological Theory”. Second ed. The doresy press.