مسمومیت دارویی عمدی به‌مثابه خودکشی: زمینه‌ها و پیامدهای اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی

2 استادیار دانشکده ‌علوم‌اجتماعی‌دانشگاه علامه‌طباطبائی؛

3 کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی

چکیده

مطالعۀ حاضر باهدف بررسی زمینه­ها و پیامدهای اجتماعی مسمومیت­های دارویی عمدی در بین جوانان شهر پاکدشت انجام‌گرفته است. روش تحقق کیفی و تجزیه­وتحلیل داده­ها با روش داده‌بنیاد (اشتراوس و کوربین) انجام گرفت. نمونه‌گیری مبتنی بر نمونه­گیری هدفمند و نظری است. فرایند اشباع نظری با مصاحبۀ عمیق با 27 نفر از جوانان با تجربۀ مسمومیت دارویی عمدی مراجعه‌کننده به بیمارستان شهدای پاکدشت انجام ‌شده ­است. براساس یافته­های پژوهش، پدیدۀ محوری «ضعف هویت اثرگذار» است که ناشی از «حس­ رها ودگی، ضعف مرجعیّت اجتماعی و حس فرودستی اجتماعی» است.­ زمینه­های اجتماعی پدیدآورندۀ این پدیدۀ محوری در دو بعد، کلان و بین فردی، استخراج ‌شده است. در بعد کلان، این زمینه­ها عبارت‌اند از: «ضعف در انسجام­بخشی زمانی، فقر نسلی، پس­زدگی اجتماعی». در سطح بین فردی، زمینه­های اجتماعی شامل «کشش­های گروهی، میل جنسی تحقق‌نیافته، مرزهای خانوادگی ناپایدار و روابط نارس» هستند. برای پیامدهای اجتماعی، 19 مفهوم پایه استخراج شد که درنهایت، در قالب سه مقولۀ اصلی «تفکر انتقامی و جبرانی»، «گسست در سلامت اجتماعی» و «انگ و داغ اعتبار اجتماعی» سازمان‌دهی شدند. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که جوانان پاکدشت در ساخت اجتماعی موجود انسجام و انطباق لازم را کسب نمی­کنند. این وضعیت ابتدا «یافتن معنا در جامعه، دوم حس داشتن یک تجربۀ مشترک با دیگران، سوم کارآمدی اجتماعی و عاملیت و درنهایت، حمایت اجتماعی» آنها را مختل ساخته است.

کلیدواژه‌ها


-         آذین، سید علی؛ شهیدزاده، علی؛ عبادی، مهدی؛ امیدواری، سپیده؛ منتظری، علی (1387). عامل مسمومیت در مسمومیت­های عمدی و مقایسۀ آن با مسمومیت­های غیرعمدی و متغیرهای مرتبط. مجله اپیدمیولوژی ایران، دورۀ 4، شمارۀ 2: 17-7.
-         تیلور، استیو (1379). جامعه‌شناسی خودکشی. ترجمه: رسول ربانی. نشر تهران، آوای نور.
-         جمشیدی‌ها، غلامرضا؛ قلی‌پور، سیاوش (1389) مدرنیته و خودکشی زنان و دختران لک. مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شمارۀ 1: 89-106.
-         سرجمعی، سعیده؛ حسنیان مقدم، حسین؛ پژومند، عبدالکریم؛ زارعی، محمدرضا (1387). بررسی اپیدمیولوژیکی مسمومیت در نوجوانان مراجعه­کننده به بیمارستان لقمان حکیم در 6 ماهه اول سال 1382. مجلۀ پژوهشی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، دورۀ 32، شمارۀ 1: 81-85.
-         سوتهیل، کیت؛ پیلو، مویرا؛ تیلور، کلر (1383). شناخت جرم­شناسی. ترجمه: میر روح‌الله صدیق. تهران: دادگستر.
-         شکرزاده، محمد؛ جلیلیان، جعفر؛ حسین‌پور، رضا؛ حاجی محمدی، امیر؛ دلارام، اعظم؛ شایسته، یعقوب (1395). بررسی شیوع و علل مسمومیت‌های غیرعمدی در بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان 5 آذر گرگان در سال­های 1393- 1387. مجلهکمیتهتحقیقاتدانشجوییدانشگاهعلومپزشکیسبزوار، شمارۀ 39: 1-11.
-         شکرزاده، محمد؛ حاجی محمدی، امیر؛ دلارام، اعظم؛ پویان صدر، اکرم؛ شایسته، یعقوب (1396). علل مسمومیت­های حاد منجر به بستری نوجوانان در گرگان. مجلهعلمیپژوهشیدانشگاهعلومپزشکیشهیدصدوقییزد، 25 (10): 809-818.
-         علیوردی­نیا، اکبر؛ رضایی، احمد؛ پیرو، فریبرز (1390). تحلیل جامعه‌شناختی گرایش دانشجویان به خودکشی. جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و دوم، شماره 44: 1-8
-         علیوردی­نیا، اکبر؛ یوسفی، ندا (1393). تمایل به خودکشی در میان دانشجویان: آزمون نظریۀ فشار عمومی اگنیو. جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و پنجم، شمارۀ 2(54): 99-137.
-         فتحی، سروش؛ فدوی، جمیله (1391). تحلیلی بر آسیب‌های اجتماعی جوانان طی سال‌های 1378-87 و عوامل مؤثر بر آن. فصلنامهمطالعاتجامعه‌شناختیجوانان، 8: 121-144.
-         قادرزاده، امید؛ پیری، کوهیار (1393). برساخت اجتماعی خودکشی: ارائۀ یک نظریۀ مبنایی. پژوهشنامۀ مددکاری اجتماعی، دورۀ یک، شمارۀ 2: 95-121.
-         قادری، صلاح‌الدین؛ حامد نظری (1398). تحلیل جامعه‌شناختی خودکشی در ایران (براساس آمارهای سال 1389 تا 1393). مجلۀ مسائل اجتماعی ایران، سال دهم شمارۀ 1: 195-215.
-         کرمی، محمد؛ ابراهیم­زاده، محمدعلی؛ یوسفی، پرمون؛ خانی، کبری (1383). بررسی علل و عوامل مسمومیت‌های دارویی در بیمارستان­های بوعلی و نیمه ­شعبان ساری در سال­های 81-1379. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی ایران، سال یازدهم، شماره 42: ۶۲۹-۶۳۵.
-         کریمان، حمید؛ علی­محمدی، حسین؛ خدام، رامین (1388). مسمومیت‌ها، اصول، تشخیصودرمان. تهران: ناشران دیباج، خسروی.
-         کریمی، آرمان؛ جمادی، علی؛ خسروشاهی، قدرت الله (1392). بررسی علل خودکشی و راهکارهای پیشگیری از آن در استان کهگیلویه و بویر احمد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نراق.
-         کلانی، سمیه؛ سفیری، خدیجه (1395)، تناقض­های هویتی جوانان درکنش و واکنش با خانواده و جامعه با رویکرد زمینه محور. مسائل اجتماعی ایران، سال هشتم، شمارۀ 1: 97-120.
-         کوهی، کمال (1392)، جوانان و آسیب­های اجتماعی: تبیین جامعه‌شناختی انحرافات اخلاقی دانش‌آموزان دبیرستانی در استان آذربایجان شرقی. فصلنامۀدانشانتظامیآذربایجانشرقی، 3 (10): 27-47.
-         مهدی­زاده، قاسم؛ منوچهری، علی‌اصغر؛ ضرغامی، امین؛ مقدم­نیا، علی­اکبر (1394). بررسی فراوانی و علل مسمومیت در بیماران مراجعه­کننده به بیمارستان شهید بهشتی بابل طی سال­های ۱۳۹۰ الی 1391. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل، ۱۷ (۷): ۲۲- ۲۸.
-         نجفی، فرید؛ احمدی جویباری، تورج؛ مرادی نظر، مهدی؛ ایزدی، ندا (1391). علل و عوامل مؤثر بر مسمومیت عمدی در جوانان 15 تا 20 سال: مطالعه تک مرکزی با 321 بیمار. مجلۀعلمیپزشکیقانونی، (1) 18: 32-38.
-         وایت، راب؛ هینز، فیونا (1386). جرم و جرم­شناسی. ترجمه: علی سلیمی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-         Agnew. R (1992(. Foundation for a General Strain Theory of Crime and Delinquency. Criminology, V. 30: 47-87.
-         Anderson. M, (2017). Poisoning with illicit drugs. Paediatrics and Child Health, V. 27, Issue 9, September 2017: 401-405.
-         Barri, MS.; Chakraborty, SR.; Alam, MMJ.; Qayyum, JA.; Hassan, N.; Chowdhury, FR. (2014). Four-Year Study on Acute Poisoning Cases Admitted to a Tertiary Hospital in Bangladesh: Emerging Trend of Poisoning in Commuters. Asia Pac J Med Toxicol, 3(4): 6-15.
-         Graydon, D. (1997). The Prediction Of Alcohol And Other Drug Use.... Dissertation Abstracts International, V. 57, N.7.
-         Koushanfar A. (2006). A study of accidental children poisoning.Arch Iranian Medicine, 3(1):32-34.
-         Liu, Q.; Zhou, L. (2009). Poisoning death in china :Type and prevalence detected at Tongji forensic medical center in Hubei. Forensic science international 2009, 193(1): 88-94.
-         Prosser, JM.; Perrone, J.; Pines JM. (2014). The epidemiology of intentional non-fatal self-harm poisoning in the United States. Journal of Medical Toxicology, 3(1): 20-4.
-         Randev, S.; Grover, N.; Sharma, R.; Sharma, H. (2016). Acute poisoning in children: seven year experience at a tertiary care hospital of north India. Current Pediatric Research, 15(1): 65-8.
-         Rasimas, J.J.; Smolcic, E.; Sinclaire, E.; Courtney, M (2017). Themes and trends in Intentional self-poisoning: Perspectives from critical care toxicology, V. 255: 304-313.
-         Savage, Jenna Morgan (2011). Gendered pathways from strain to delinquency during adolescence: an integration of general strain theory and differential gender socialization. Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Criminology and Criminal Justice.  in the Graduate School of Arts and Science. Boston  .Northeastern University, April, 2011 
-         Silvers, JA.; McRae, K.; Gabrieli, JDE.; Gross, JJ.; Remy, KA., Ochsner, KN. (2012). Age-Related Differences inEmotional Reactivity, Regulation, and RejectionSensitivity in Adolescence, 12 (6): 1235-47.
-         Tylor, A. (2013). Childhood Abuse, Criminal Victimization, Sex Work, and Substance Use among Homeless Street Youth: An Application of General Strain Theory. Youth & Society.47(4):502-519.
-         Van, Hoving; Daniël, J; Luke, D; Hunter, Rachel; Hendrick, J; Gerber, Carine;   Lateganb (2018). The burden of intentional self-poisoning on a district-level public Hospital in Cape Town. South Africa, V. 8, 3: 79-83.
Wareham, J Jennifer (2005). Strain, Personality Tratits, and Deviance among Adolesccents: Modeling Factors. (P h.D Thesis). University of South Florida.