از احساس بی‌عدالتی تا بدبینی اجتماعی: رنج مضاعف شهروندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی، دانشگاه یزد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه یزد

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطۀ احساس عدالت اجتماعی و بدبینی اجتماعی در میان شهروندان انجام شده است. برای تدوین چارچوب نظری، از نظریات دورکیم، گیدنز، تد رابرت گر و مرتن استفاده شده است. روش مورداستفاده در این پژوهش، پیمایش بوده و جامعۀ آماری را شهروندان 64-15سالۀ شهر یزد تشکیل داده‌اند. حجم نمونه، براساس فرمول کوکران 385 نفر تعیین گردیده و نمونه‌ها با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شده‌اند. پرسشنامه، محقق‌ساخته و روایی آن به‌صورت محتوایی بوده و ضریب آلفای کرونباخ برای سازه‌های پژوهش بیش از 7/0 به دست آمده است که نشانگر پایایی مطلوب ابزار است. داده‌ها با نرم‌افزارهای اس‌پی‌اس‌اس و اموس تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان داده‌اند که میانگین نمرات احساس عدالت اجتماعی (84/1) در سطحی پایین قرار دارد و بدبینی اجتماعی اکثریت پاسخگویان (8/68درصد) در حد متوسط است. بین متغیر احساس عدالت اجتماعی (متغیر مستقل) و ابعاد آن یعنی عدالت توزیعی، عدالت مراوده‌ای و عدالت رویه‌ای با بدبینی اجتماعی (متغیر وابسته)، رابطۀ معکوس و معنادار وجود داشت؛ درنتیجه، با کاهش احساس عدالت اجتماعی، بدبینی اجتماعی افزایش می‌یابد. تحلیل مدل معادلۀ ساختاری بیانگر این بود که احساس عدالت اجتماعی، 17درصد از تغییرات بدبینی اجتماعی را تبیین می‌کند. نتایج، بیانگر ضرورت توجه بیشتر به بحث عدالت اجتماعی جهت جلوگیری از گسترش بدبینی اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها


-      ابراهیمی، عباس و همکاران (1398). نقش ترومای سازمانی بر سکوت و بدبینی سازمانی در یک مرکز ارائه‌دهندۀ خدمات سلامت. علوم اعصاب شفای خاتم، دورۀ هفتم، شمارۀ 3: 60-51.
-      بلوچی، حسین و رستگار، عباسعلی (1394). مدل یابی ساختاری- تفسیری از عوامل مؤثر بر بدبینی سازمانی. فصلنامۀ مدیریت سازمان‌‌‌‌‌‌‌های دولتی، سال دوم، شمارۀ 11: 87-71.
-      ترنر، جاناتان اچ (1378). مفاهیم و کاربردهای جامعه‌شناسی. ترجمه: محمد عزیزی و محمد فولادی. تهران: انتشارات مؤسسۀ امام خمینی (ره).
-      جالینوسی، احمد و نجف‌پور، سارا (۱۳۸۶). مفهوم عدالت در اسلام و غرب. دوفصلنامۀ دانش سیاسی، دورۀ سوم، شمارۀ ۵: 127-99.
-      جوادی یگانه، محمدرضا و همکاران (1395). یافته‌های پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، موج سوم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات، دفتر طرح‌های ملی.
-      حسن‌پور، اکبر؛ نوری، روح‌الله و کیایی، مجتبی (1388). بدبینی سازمانی: علل و پیامد‌های آن. مدیریت فرهنگ سازمانی، شمارۀ 19: 138-115.
-      حقیقی کفاش، مهدی؛ مظلومی، نادر و میرزامحمدی، فرزانه (1390). پیش‌زمینه‌ها و پیامد‌های بدبینی سازمانی مورد مطالعه کارکنان شرکت تجارت الکترونیک پارسیان. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، شمارۀ 64: 139-117.
-      خادمیان، زهرا (1395). بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر بدگمانی کارکنان به تغییر سازمانی کارکنان ستادی بیمارستان‌های سینا، امام خمینی و شریعتی. فصلنامۀ پژوهش‌های جدید در مدیریت و حسابداری، سال سوم، شمارۀ 15: 128-117.
-      خادمیان، طلیعه و خان‌محمدی، افسانه (1393). بررسی تأثیر عدالت اجتماعی بر شادمانی اجتماعی جوانان شهر تهران. مطالعات جامعه‌شناسی، سال چهارم، شمارۀ 14، 125-109.
-      دورکیم، امیل (۱۳۸۹). خودکشی. ترجمه: نادر سالارزاده امیری. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
-      راغفر، حسین (۱۳۸۳). عدالت توزیعی از راولز تا راولز. فصلنامۀ اقتصاد و جامعه، سال اول، شمارۀ ۲: 135-106.
-      رضاییان، علی (1385). فرهنگ سازمانی (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته). تهران: سمت.
-      رفیع‌پور، فرامرز (1370). جامعه‌شناسی روستایی و نیازهای آن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
-      رفیع‌پور، فرامرز (1377). آناتومی جامعه، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
-      زارع، حمید؛ حق‌گویان، زلفا و کریمی اصل، زهرا (1392). شناسایی عوامل مؤثر بر بدبینی سازمانی و سنجش آن در دانشگاه‌های دولتی استان قم. مدیریت فرهنگ سازمانی، دورۀ یازدهم، شمارۀ 4: 180-159.
-      صمیمی اردستانی، مهدی (1396). بدبینی بیماری یا پدیده‌ای اجتماعی. چاپ هفتم. تهران: نشر قطره.
-      طاهری، محمد (1392). عدالت و انصاف در اندیشۀ راولز، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، سال نهم، شمارۀ 22: 192-169.
-      ظهورپرونده، وجیهه و شکراللهی، مهرداد (1396). رابطۀ رفتار رهبری مدیران و بدبینی سازمانی با درنظرگرفتن نقش تعدیل‌گر عدالت سازمانی در آموزش‌وپرورش. فصلنامۀپژوهش‌هایرهبریومدیریتآموزشی، شمارۀ 12: 148-111.
-      عضدانلو، حمید (1384). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. تهران: نشر نی.
-      فرجی، طوبی و خادمیان، طلیعه (1392). بررسی نقش رضایت از زندگی بر میزان نشاط اجتماعی. فصلنامۀ مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال چهارم، شمارۀ 10: 102-87.
-      کلوندی، ندا (1395). بررسیتأثیرعدالتسازمانیبربدبینیسازمانی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهی بهشتی.
-      کوزر، لوئیس (۱۳88). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
-      کوهن، الوین استانفورد (1380). تئوری‌های انقلاب. ترجمه: علیرضا طیب. تهران: نشر قومس.
-      گر، تد رابرت (1379). چرا انسان‌ها شورش می‌کنند. ترجمه: علی مرشدی‌زاد. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
-      گروسی، سعید و شمس‌الدینی مطلق، محمدحسن (1392). ادراک عدالت اجتماعی برحسب میزان دسترسی شهروندان به خدمات شهری. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شمارۀ 9: 66-41.
-      گیدنز، آنتونی (1379). نظریه‌های جامعه‌شناسی. ترجمه: محسن صبوری. تهران: نشر نی.
-      مرادی، مرتضی و جلیلیان، حمیدرضا (1395). عوامل مؤثر بر بدبینی نسبت به تغییرات سازمانی و نتایج آن. فصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال بیست‌وپنجم، شمارۀ 81: 149-123.
-      مرتضوی، سیده لعیا؛ فقیهی، ابوالحسن و عالم تبریز، اکبر (1395). عوامل درون و برون‌سازمانی تأثیرگذار بر بدبینی سازمانی: مطالعه‌ای در بین اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها. فصلنامۀ علوم مدیریت ایران، سال یازدهم، شمارۀ 43: 20-1.
-      مرصوصی، نفیسه (۱۳۸۳). تحلیل فضایی از عدالت اجتماعی در تهران. رسالۀ دکتری. دانشگاه تربیت مدرس.
-      مصباحی، مریم (1397). تبیین نقش بدبینی سازمانی در تأثیرگذاری بر انزوای خودخواستۀ کاری کارکنان. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال بیست‌وهفتم، شمارۀ 90: 114-89.
-      میرزایی، وحید و همکاران (1397). بدبینی سازمانی پرستاران: مطالعۀ پدیدارشناسی. تحقیقات کیفی در علوم سلامت، سال هفتم، شمارۀ 1: 102-88.
-      نوابخش، فرزاد (1390). بررسی تأثیر احساس عدالت اجتماعی بر هویت ملی شهروندان سنی و شیعه‌مذهب قوم کرد (نمونۀ موردی شهر قروه). فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دورۀ هفتم، شمارۀ 22: 180-144.
-      نوایی لواسانی، محمود (1391). بررسی میزان احساس عدالت در بین شهروندان تهرانی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی. دانشگاه پیام نور، تهران.
-      هژبرالساداتی، ‌هانیه و حبیب‌زاده، محمدجعفر (1393). عدالت اجتماعی و عدالت کیفری؛ جدایی یا پیوند. آموزه‌های حقوق کیفری، شمارۀ 8: 54-25.
-      Andersson, L. M & Bateman, T. S (1997). Cynicism in the Workplace: Some Causes and Effects. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18 (5): 449-469.
-      Bağrıyanık, H & Can, N (2017). The Relation Between Teachers’ Perception of Ethical Leadership, Organizational Justice and Organizational Cynicism. Journal of Studies in Education, 7 (2): 122-131.
-      Corsaro, N; Frank, J & Ozer, M (2015). Perceptions of Police Practice, Cynicism of Police Performance, and Persistent Neighborhood Violence: An Intersecting Relationship. Journal of Criminal Justice, 43 (1): 1-11.
-      Girgin, S & Gümüşeli, A. İ (2018). A Study on the Correlation between Organizational Justice and Organizational Cynicism Perceived by Vocational High School Teachers. European Journal of Education Studies.
-      Johnson, J. L & O'Leary‐Kelly, A. M (2003). The Effects of Psychological Contract Breach and Organizational Cynicism: Not all Social Exchange Violations are Created Equal. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24 (5): 627-647.
-      Kanter, D. L & Mirvis, P. H (1989). The Cynical Americans. San Francisco: Jossey Bass.
-      Köybaşı, F; Uğurlu, C. T & Öncel, A (2017). Examining the Relationship between Teachers' Organizational Justice Perceptions and Organizational Cynicism levels. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 18 (1): 01-14.
-      Marvin, E. Shaw (1985). Theories of Social Psychology.Usa: MacGraw-Hill.
-      Pattyn, S et al (2012). Stripping the Political Cynic: A Psychological Exploration of the Concept of Political Cynicism. European Journal of Personality, 26 (6): 566-579.
-      Sampson, R. J & Bartusch, D. J (1998). Legal Cynicism and (Subcultural?) Tolerance of Deviance: The Neighborhood Context of Racial Differences. Law and Society Review, 32: 777-804.
United Nation (2006). Social Justice in an Open World: The Role of the United Nation. New York, USA.