خودکشی؛ پاسخی به چرخة حذف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

2 استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی

چکیده

خودکشی، اقدامی آگاهانه در آزار خود است که به مرگ می‌انجامد و ازجمله مسائل اجتماعی جامعۀ انسانی است که روز‌به‌روز بر وسعتش افزوده می‌‌شود. مطالعات اخیر خودکشی در ایران نیز نشان داده‌اند که خودکشی و اقدام به آن در حال افزایش است. این پژوهش درصدد است با یک مطالعۀ موردی با روش کیفی و براساس رهیافت نظریۀ زمینه‌‌ای، علل اجتماعی و فرهنگی اقدام به خودکشی، نوع تعامل فردِ خودکش با خانواده، گروه و جامعه و ارتباط آن با اقدام به خودکشی را مطالعه کند تا به تصویری شفاف‌تر از زمینه‌‌ها و علل منجر به اقدام به خودکشی دست یابد. نوع نمونه‌‌گیری هدفمند بوده و با اقدام‌کنندگان به خودکشی (8 زن و 2 مرد) که در بیمارستان‌های شهر تهران تحت درمان پزشکی بوده‌‌اند مصاحبه شده است. یافته‌‌های پژوهش، مواردی ازقبیل رفتارهای خودسرانه، رفتارهای ممنوعه، بهادادن به احساسات عاشقانه و نگرش فرامادی به ازدواج در سطح فردی، برهم‌خوردن سلسله‌مراتب قدرت، نبودِ مباحثه و گفتگو و مشارکت، حمایت‌های مشروط والدین، محدود‌بودن تعاملات، بی‌تعهدی همسر در رفع نیازها و خشونت خانوادگی در سطح خانوادگی و باور به تفاوت‎های جنسیتی در بیان احساسات و آزادنبودن جوانان در همسرگزینی در سطح کلان، شرایط علّی خودکشی شناسایی کرد. بنابر یافته‌‌های پژوهش می‌‌توان استنباط کرد که بارزترین علت اقدام به خودکشی در این افراد، قرارگرفتن در چرخۀ حذف بوده است؛ چرخه‌‌ای که معلول شرایط علّی، مداخله‌‌ای و زمینه‌‌ای خاصی است.

کلیدواژه‌ها


-         استروس، آنسلم و کربین، جولیت (1390). مبانی پژوهش کیفی. ترجمه: ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
-         تیلور، استیو (1379). جامعه‌شناسی خودکشی. ترجمه: رسول ربانی، ابراهیم انصاری و مجید کارشناس. تهران: انتشارات آوای نور.
-         جمشیدیها، غلامرضا و قلی‎پور، سیاوش (1389). مدرنیته و خودکشی دختران لک. فصلنامۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 1: 106-79.
-         رضاییان، محسن (1393). خودکشی و اقدام به خودکشی در زنان: دو اقدام قابل تعمق. فصلنامۀ بهداشت روان، شمارۀ 49: 52-41.
-         سفیری، خدیجه و رضایی‌نسب، زهرا (1395). مطالعۀ کیفی از پدیدۀ خودسوزی زنان شهر ایلام. فصلنامۀ علمی- پژوهشی زن و جامعه، سال هفتم، شمارۀ 1: 141-123.
-         عنبری، موسی و بهرامی، اردشیر (1389). ارتباط باورهای فرهنگی با خودکشی (مورد مطالعه: شهرستان‌های کوهدشت و پل‌دختر). فصلنامۀ مطالعات امنیت اجتماعی، شمارۀ 21: 154-121.
-         صادقی فسایی، سهیلا (1391). مقدمه‌ای بر جامعهشناسی قتل. در دست چاپ.
-         فلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
-         قادرزاده، امید و پیری، کوهیار (1393). برساخت اجتماعی خودکشی: ارائۀ یک نظریۀ مبنایی. پژوهشنامۀ مددکاری، دورۀ 1، شمارۀ 2: 111-95.
-         محسنی تبریزی، علیرضا (1395). روش تحقیق کیفی در مکاتب تفسیری. تهران: انتشارات اطلاعات.
-         محمدپور، احمد (1388). روش تحقیق کیفی ضدروش. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-         محمدی، غلامرضا و سعادتی، اقدس (1383). بررسی همه‌گیرشناسی و علت‌شناسی اقدام به خودکشی و ارتباط آن با متغیرهای جمعیت‌شناختی در بین مراجعین اورژانس بیمارستان 22 بهمن نیشابور در سال 1382. فصلنامۀ اصول بهداشت روانی، شماره‌های 23 و 24: 126– 117.
-         نعیمی، محمدرضا و حامدی، راضیه (1392). جامعه‌پذیری و اقدام به خودکشی زنان شهرستان کلاکه در سال 1378. دو فصلنامۀ پلیس زن، سال هفتم، شمارۀ 18: 53-69.
-         یاسمی، محمدرسول و همکاران (1392). بررسی درصد سوختگی در افراد اقدام‌کننده به خودسوزی در استان ایلام در بین سال‌های 1385-1372. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دورۀ 21، شمارۀ 3: 68-53.
-          Annelie, W. T; ornblom, A. W & Per-Anders, R (2015). Shame and Gender Differences in Paths to Youth Suicide: Parents’ Perspective. Qualitative Health Research, 2015, V. 25 (8): 1099- 1116.
-          Jeremy, M; Daryl, G (2010). Redicting Suicidal Ideation with the Depression Hopelessness and Suicide Screening Form (DHS). Journal of Offender Rehabilitation, V. 47, 2008: 74-100.
-          Kraft, T. L, et al (2010). Brief Report: Why Suicide? Perceptions of Suicidal Inpatients and Reflections of Clinical Researchers. Journal of Archives of suicide Research, V.14: 375-382
-          Ryoko, S; Holly, C.W & Tamar, M (2016). The Association of Lifetime Suicidal Ideation with Parental Love and Family Structure in Childhood in a Nationally Representative adult Sample. Psychiatary Research, V. 237: 246-251.
-          Silvia, S. C & David, L (2010). Love and Achivment Motives in Woman’s and Man’s Suicide Notes. The Journal Of Psychology,V. 136. 2002: 573-576.
-          World Health Organisation (2002). World health report on violence and health. Geneva.
Viktor, V; Peter, O & Sandor, F (2009). Assessing and Managing Suicidal Behaviour in the Primary Care Setting: A Model for an Integrated Regional Suicide Prevention Strategy. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice, V. 13: 307-311.