گریز از مدار ضعیف زندگی زناشویی کاوشی در معنا و فرایند شکل‌گیری خیانت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، جهاد دانشگاهی واحد اصفهان

2 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه یزد

چکیده

خیانت که به‌عنوان رخدادی ناپذیرفتنی در روابط میان‌فردی همواره مورد توجه روان‌شناسان بوده است، در چند دهۀ‌ اخیر به‌منزلۀ مشکلی اجتماعی مطرح گردیده و نظر جامعه‌شناسان را به خود جلب کرده است. این پژوهش، با رویکردی کیفی و با هدف مطالعۀ فرایند شکل‌گیری خیانت براساس معنایی که زنان خیانت‌دیده از آن دارند انجام شده است. در این مطالعه، از نظریۀ داده‌بنیاد برای گردآوری و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. نحوۀ نمونه‌گیری، هدفمند از نوع نمونه‌گیری نظری بوده است. به‌منظور گردآوری داده‌ها، با 20 زن ساکن در شهر اصفهان مصاحبۀ نیمه‌ساختار‎یافته صورت گرفت. بعد از انجام کدگذاری باز، محوری و گزینشی، هشت مقولۀ اصلی به دست آمد که عبارت‌اند از: راهیابی نابسامان، زناشویی ناکارآمد، ترس‌های تعاملی، اعتماد آزمون‌نشده، گریز از زندگی، غرقگی در محیط، غرقگی در گذشته و زندگی پشت‌صحنه‌ای. در آخر، مقولۀ محوری تحت عنوان «مدار ضعیف زندگی زناشویی» به‌عنوان هستۀ مدل پارادایمی پدیدار گشت. براساس نتایج این مطالعه می‌توان ادعا کرد شکل‌گیری خیانت حاصل ضعیف‌شدن نیروهای جاذب خانواده است به شکلی که این نیروها نمی‌توانند زن و مرد را در مدار زندگی مشترک نگاه دارند؛ براین‌اساس، خیانت را می‌توان به‌مثابه گریز از مدار ضعیف زندگی زناشویی تعریف کرد.

کلیدواژه‌ها


-         ابرکرامبی، نیکولاس (1388). درآمدی بر جامعه‌شناسی. تهران: نشر نی.
-         اجتهادی، مصطفی و واحدی، گلناز (1395). بررسی جامعه‌شناختی پتانسیل خیانت در روابط زناشویی و عوامل مؤثر بر آن در بین کارمندان ادارات دولتی و خصوصی. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، شمارۀ 4: 138-105.
-         باومن، زیگمونت (1384). عشق سیال. ترجمه: عرفان ثابتی. تهران: ققنوس.
-         بشرپور، سجاد (1391). اثربخشی درمان پردازش شناختی بر بهبود علائم پس‌آسیبی، کیفیت زندگی، عزت‌نفس و رضایت زناشویی زنان مواجه‌شده با خیانت زناشویی. دوفصلنامۀ مشاوره و روان‌درمانی خانواده، شمارۀ 2: 208-193.
-         تریس، جودیت؛ اسکات، ژاکلین و ریچاردز، مارتین (1396). آشوب جهانی عشق؛ هشت مقاله دربارۀ جامعه‌شناسی خانواده. ترجمه: محمد معماریان. تهران: نشر ترجمان.
-         جوادی، سولماز و زینالی، علی (1397). آمادگی برای خیانت زناشویی: نقش شیوه‌های تربیتی والدین و سبک‌های دل‌بستگی. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، شمارۀ 56: 548-533.
-         حبیبی عسگرآباد، مجتبی و حاجی‌حیدری، زهرا (1394). علل خیانت زناشویی از دیدگاه زوجین مراجعه‌کننده به دادگاه خانواده: یک مطالعۀ کیفی. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، شمارۀ 42: 186-165.
-         درتاج، فریبا و همکاران (1397). رابطۀ میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با احساس تنهایی و خیانت زناشویی در دانشجویان. فصلنامۀ روان‌شناسی تربیتی، شمارۀ 47: 140-119.        
-         رفیعی، سحر؛ حاتمی، ابوالفضل و فروغی، علی‌اکبر (1390). رابطۀ‌ بین طرح‌واره‌های ناسازگارانۀ اولیه و سبک وابستگی در زنان دارای خیانت زناشویی. زن و جامعه، شمارۀ 1: 36-21.
-         زیمل، جورج (1384). جامعه‌شناسی خانواده. ترجمه: فرهاد گوشبر و حشمت‌السادات معینی‌فر. پژوهش زنان، 3 (3): 208-195.
-         سواری، کریم و طلایی‌زاده، میهن (1394). مقایسۀ خیانت زناشویی و هوش هیجانی مطلقین و افراد متأهل عادی شهر اهواز. دستاوردهای روان‌شناسی بالینی، شمارۀ 2: 82-67.
-         سودانی، منصور و همکاران (1391). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان‌مدار بر کاهش آسیب‌های ناشی از خیانت همسر. تحقیقات علوم رفتاری، شمارۀ 4: 268-258.
-         عنایت، حلیمه و حاجیان، بهجت (1394). عوامل مرتبط با اعتماد به عدم‌خیانت همسر. جامعهشناسی کاربردی، شمارۀ 60: 86-69.
-         عیسی‌نژاد، امید و باقری، آرزو (1395). پدیدارشناسی روش‌های توجیه خیانت: سازوکارهای رویارویی با ناهماهنگی شناختی در روابط زناشویی. مجلۀ مشاوره و روان‌درمانی خانواده، شمارۀ 22: 207-189.
-         فکوهی، ناصر (1389). گفتگوهایی دربارۀ انسان و فرهنگ. تهران: فرهنگ جاوید.
-         فتحی، منصور (1391). شناسایی عوامل زمینه‌ساز بی‌وفایی زناشویی. رسالۀ دکترای رشتۀ مددکاری اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
-         قاسمی، بهزاد؛ رنجبر سودجانی، یوسف و شریفی، کبیر (1396). نقش عملکرد جنسی و تجربۀ شکست عاطفی در گرایش زوجین به روابط فرازناشویی. رویش روان‌شناسی، (1) 6: 68-46.
-         کرایب، یان (1384). نظریۀ اجتماعی کلاسیک. ترجمه: شهناز مسمی‌پرست. تهران: نشر آگه.
-         کوزر، آلفرد لوئیس (1394). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: نشر علمی.
-         گافمن، اروینگ (1398). نمود خود در زندگی روزمره. ترجمه: مسعود کیانپور. تهران: نشر آگه.
-         گیدنز، آنتونی (1387). جامعه‌شناسی. ترجمه: حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.
-         لطفی‌زاده، عباس؛ زاهدی، محمدجواد و گلابی، فاطمه (1398). چرخش مضمونی در تبیین روابط زن و مرد در خانواده: ظهور جامعه‌شناسی صمیمیت. زن در فرهنگ و هنر، 1 (11): 131-109.
-         مؤمنی‌جاوید، مهرآور و نادری نوبندگانی، زهرا (1393). روابط فرازناشویی (علل، پیامدها، نظریه و درمان). تهران: شباهنگ.
-         محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی، ضدروش 2. تهران: نشر جامعه‌شناسان.
-         نژادکریم، الهه و دیگران (1395). نقش روابط پیش از ازدواج در خیانت زناشویی. سلامت اجتماعی، شمارۀ 4: 299-226.
-         وکیلی، شروین (1383). معرفی و مرور کتاب دگردیسی صمیمیت آنتونی گیدنز. کتاب ماه علوم اجتماعی، شمارۀ 89: 75-71.
-          Adam, A. (2019). Perceptions of Infidelity: A Comparison of Sexual, Emotional, Cyber-, and Parasocial Behaviors. Journal on Personal Relationships, Vol 13, No 2.
-          Albright, J. M. (2008). Sex in America Online: An Exploration of Sex, Marital Status, and Sexual Identity in Internet Sex Seeking and its Impacts. Journal of Sex Research, 45: 175–186. doi:10.1080/00224490801987481.
-          Allen, E. S., et al (2005). Intrapersonal, Interpersonal, and Contextual Factors in Engaging in and Responding to Extramarital Involvement. Clinical Psychology: Science & Practice, 12: 101-130.
-          Amato, P. R., & Previti, D. (2003). People’s Reasons for Divorcing: Gender, Social Class, the Life Course, and Adjustment. Journal of Family Issues, 24: 602-626.
-          Atkins, D. C., & Kessel, D. E. (2008). Religiousness and Infidelity: Attendance, but not Faith and Prayer, Predict Marital Fidelity. Journal of Marriage and Family, 70: 407–418. doi:10.1111/j.1741-3737.2008.00490.x
-          Brase, G. L., Adair, L., & Monk, K. (2014). Explaining Sex Differences in Reactions to Relationship Infidelities: Comparisons of the Roles of Sex, Gender, Beliefs, Attachment, and Sociosexual Orientation. Evolutionary Psychology, 12: 73–76. doi:10.1177/147470491401200106.
-          Cano, A., et al (2000). Infidelity and Separations Precipitate Major Depressive Episodes and Symptoms of Nonspecific Depression and Anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68: 774-781.
-          Cano, A., et al (2002). Antecedents and Consequences of Negative Marital Stressors. Journal of family therapy, 28: 145-151.
-          Duncombe, J., Harrison, K., Allan, G., & Marsden, D. (Eds.) (2004). The State of Affairs: Explorations in Infidelity and Commitment. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
-          Figes, K. (2013). Our Cheating Hearts: Love and loyalty, lust and lies. London: Virago.
-          Glass, S. P., & Wright, T. L. (1992). Justifications for Extramarital Relationships: The Association between Attitudes, Behaviors, and Gender. Journal of Sex Research, 29:361-387.
-          Kruger, D. J., et al (2015). Sexual and Emotional Aspects are Distinct Components of Infidelity and Unique Predictors of Anticipated Distress. Evolutionary Psychological Science. Volume 1, Issue 1: 44–51.
-          Lawson, A. (1988). Adultery: An Analysis of Love and Betrayal. Oxford: Blackwell.
-          Morgan, D. H. J. (2004),. The Sociological Significance of Affairs. In J. Duncombe, K. Harrison, G. Allan., & D. Marsden (Eds.), The State of Affairs: Explorations in Infidelity and Commitment (pp. 15–34). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
-          Munsch, Ch. L. (2015). Her Support, His Support: Money, Masculinity, and Marital Infidelity, American Sociological Review, 80 (3): 469–495.
-          Shrout, M. R & Weigel, D. J. (2017). “Should I stay or should I go?” Understanding the noninvolved partner’s decision-making process following infidelity, Journal of Social and Personal Relationships, 1–21.
-          Van Hoof, J. (2017). An Everyday Affair: Deciphering the Sociological Significance of Women’s Attitudes towards Infidelity, The Sociological Review, 65 (4): 850– 864.
-          Weiser, D. A., et al (2017). Family Background and Propensity to Engage in Infidelity, Journal of Family Issues, 38 (15): 2083– 2101.
-          Wiederman, M. W., & Hurd, C. (1999). Extra-dyadic Involvement during Dating. Journal of Social and Personal Relationships, 16: 265-274.