ناهنجاریهای رفتاری در همه جوامع به چشم میخورد ولی با توجه به شرایط جامعه، نوع، میزان و شدت آن متفاوت است. افزایش ناهنجاریهای رفتاری در بین دانشآموزان از یک طرف بیانگر شروع ناهنجاری در سنین پایین و از طرف دیگر بیانگر تداوم آن در آینده است که در نهایت بنیانهای جامعه را به مخاطره خواهد انداخت. از این رو شناسایی زمینهها، دلایل و پیامدهای آسیبها و انحرافات اجتماعی شایع در بین دانشآموزان نیازمند تبیین و تدقیق مضاعف است. این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل، 25 مورد از مقالات علمی-پژوهشی را که در سالهای 1378 تا 1398 در ایران تالیف شده است، انتخاب و بر اساس شاخصهای روشی و نظری بررسی و ارزیابی کرده است. طبق یافتههای تحقیق چهار آسیب اجتماعی رایج در میان دانشآموزان عبارتند از: خشونت، اعتیاد، انحرافات جنسی و خودکشی. این مقاله همچنین به دستهبندی و تحلیل عوامل موثر بر گرایش دانشآموزان به این آسیبها و مقایسه یافتهها با نتایج پژوهشهای خارجی درخصوص این آسیبها پرداخته است.
آزاد ارمکی، تقی ؛ شریفی ساعی، محمدحسین (1390) «تبیین جامعه شناختی روابط جنسی آنومیک در ایران»، فصلنامه خانواده پژوهی، سال هفتم، شماره 28، زمستان 1390، صص 435-462.
استیسی، د. رالف (1378) «مدیریت بر شناخته ها»، مترجمان محسن قدمی و مسعود نیازمند، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی.
اسماعیلی، علیرضا (1391)، «بررسی نقش عوامل اجتماعی بر تکدی گری در شهر گنبدکاووس در سال 1390»، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان، سال سوم، شماره هشتم، صص 23-44
ایزانلو، بلال؛ حبیبی، مجتبی (1390)، « کاربرد فراتحلیل در تحقیقات علوم اجتماعی و رفتاری : مروری بر مزایاف تنگناها و روش شناسی»، فصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، دوره 9، شماره 1، صص 70-82
ایلواری، محبوبه (1394)، «بررسی ساختار خانواده و رابطه آن با کجروی های فرهنگی براساس تبیینی از نظریه کنترل قدرت هاگان»، کنفرانس بین المللی مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، 17 می 2015، استانبول ترکیه.
بشارت، محمدعلی؛ کریمی، سعید؛ سعادتی، مهسا (1394) «مقایسه مردان همجنس گرا و دگرجنس گرا از نظر ناهمنوایی جنسیتی در دوران کودکی و نرخ باروری در شجره خانوادگی»، فصلنامه روانشناسی معاصر، 10(2)، صص 3-14.
بلیکی، نورمن (1387)، «طراحی پژوهش های اجتماعی»، ترجمه حسن چاوشیان، تهران : نشر نی.
بهادری خسروشاهی، جعفر (1396). «مقایسه رفتارهای پرخطر، راهبردهای فرایندی نظم جویی هیجان و حافظه فردمحور پیرمون محور در دانش آموزان دبیرستانی با و بدون گرایش به اعتیاد»، فصلنامه اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد، سال یازدهم، شماره چهل و سوم، پائیز 1396، صص 71-89.
پرت واین، دیوید و ساترلند، ادوین (1386)، «روانشناسی و جرم»، ترجمه داوود نجفی توانا، تهران.
تنهایی، ابوالحسن؛ عباسی، حسین؛ اسفجیر، علی اصغر (1386)، «بررسی رابطه بین جنسیت و میزان بزهکاری»، فصلنامه تخصصی جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی آشتیان، سال سوم، شماره اول.
حیدری، علی حیدر؛ گلچین، مسعود؛ زارع، بیژن؛ روهنده، مجید (1396)، «فراتحلیل عوامل اجتماعی موثر بر خشونت بین فردی»، فصلنامه توسعه، دوره 12، شماره 2، صص 55-82
رفاهی، ژاله؛ گودرزی، محمود؛ میرزایی، مرتضی (1391)، «بررسی عوامل موثر بر شکل گیری رابطه دوستی پیش از ازدواج بین دختران و پسران از دیدگاه دانشجویان»، فصلنامه جامعه شناسی زنان، دوره 3، شماره 1، صص 117-133.
روشن نیا، مریم (1395) «بررسی عوامل فرهنگی، اجتماعی و روانی دوستی و معاشرت دختر و پسر قبل از ازدواج»، مجله پیشرفت های نوین در علوم رفتاری، دوره اول، شماره اول، آبان 1395، صص 42-51.
زاده محمدی، ع و احمدآبادی، ز (1387)، «هم وقوعی رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان دبیرستان های شهر تهران»، فصلنامه خانواده پژوهی، سال چهارم، شماره 13.
زاهدی، شمس السادات؛ محمدی، ابوالفضل (1384)، «فراتحلیل : راهی به سوی شناسایی ارزشیابی ترکیب و تلخیص پژوهش»، مطالعات مدیریت، شماره 47.
شریعت، ارغوان؛ قمرانی، امیر؛ عابدی، احمد؛ شریفی، طیبه (1394). «فراتحلیل اثربخشی زوج درمانی بر افزایش رضایت زناشویی (ایران 1385-1391)»، مجله مطالعات زن و خانواده، دوره 3، شماره 1، بهار و تابستان 1394، صص 93-109.
شکربیگی، عالیه؛ مستمع، رضا (1393)،« فراتحلیل مطالعات انجام شده پیرامون خشونت علیه زنان»، فصلنامه جامعه شناسی ایران، سال پانزدهم، شماره 2.
شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی ،1394)، سند ائتلاف نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان
شوشتری، میترا؛ خانی پور، حمید (1393)، «مقایسه خودآسیب رسانی و اقدام به خودکشی در نوجوانان»، فصلنامه روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، دوره 20، شماره 1، صص 3-13.
صمدی فرد، حمیدرضا؛ نریمانی، محمد. (1397). «نقش باورهای غیرمنطقی، خودکارآمدی و ذهن آگاهی در پیش بینی قلدری دانش آموزان». روانشناسی مدرسه، 7 ( 3 ،) 138 – 158
عابدی، احمد؛ عریضی، حمیدرضا؛ محمدزاده، فاطمه (1385)، «درآمدی بر روش پژوهش فراتحلیل در تحقیقات آموزشی»، فصلنامه روش شناسی علوم انسانی، حوزه و دانشگاه، شماره 49
عطایی، حامد؛ ناصری راد، محسن؛ محبی، سید فاطمه (1388)، «اثرسنجی برنامه های اوقات فراغت دختران دانش آموز»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره 11، 44، تابستان، صص 205-236.
کامکار، مهدیس و جباریان، شادی(1384)، «خود ارضایی و نوجوانان نگرش و باورهای فرهنگی»،دومین کنگره سراسری خانواده و مشکلات جنسی،تهران؛
https://civilica.com/doc/212376
گلدستاین، آرنولد (1391)، روانشناسی خرابکاری(وندالیسم)، ترجمه جهانبخش نیکوپور، تهران: سازمان تحقیقات و مطالعات ناجا پروهشکده انتظام
لوزیک دانیلین (1383) نگرشی نو در تحلیل مسائل اجتماعی، ترجمه سعید معید فر، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول
محرابی، حسینعلی؛ شیخ دارانی، هما (1392). «نقش عوامل موثر در گرایش به خودکشی دانش آموزان دختر دوره متوسطه». دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی ، 14 ( 3 ،) 91 -.100
مهدوی، محمدصادق؛ عباسی اسفجیر، علی اصغر (1387). «بررسی رابطه بین پیوندهای اجتماعی – خانوادگی و میزان بزهکاری نوجوانان». فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال اول، شماره اول، صص11-47
مهری، نادر؛ اسماعیلی، رضا؛ رجبی، مهدیه؛ ترکاشوند، محمد (1391)، «فراتحلیل اثربخشی برنامههای پیشگیری در تغییر نگرش دانش آموزان نسبت به سوءمصرف مواد در ایران»، فصلنامه اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد، سال ششم، شماره بیست و سوم، صص 9-28.
نائیجی، مختار (1387)، «علل گرایش به اعتیاد و راه های پیشگیری و درمان آن»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
هدایتی مقدم، محمدرضا؛ فتحی مقدم، فرهاد؛ پورافضلی فیروزآبادی، سیدجواد (1388)، «بررسی رفتارهای پرخطر مرتبط با سلامت در دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1387»، طرح پژوهشی، کارفرما : معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی
هزارجریبی، جعفر؛ صفری شالی، رضا (1392)، «تحلیل برنامه اجتماع محور پیشگیری از آسیب های اجتماعی»، فصلنامه علمی پژوهش های اطلاعاتی و جنایی، دوره 8، شماره 30، صص74-39.
هومن، حیدرعلی (1387)، «راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش علمی»، تهران : انتشارات سمت.
N., Rule. N. O., Adams. R. B. Jr., & Macrae. C. N. (2007). Us and them: Memory advantages in perceptually ambiguous groups. Psychonomic Bulletin & Review, 14, 687-92.
Blanchard, R., & Klassen, P. (1997). H-y antigenand homosexuality in men. Journal of Theoretical Biology, 185, 373-378.
Copello A., Valleman R. & Templeton L. (2005). Family interventions in the treatment of alcohol and drug problems. Drug & Alcohol Review, 24(4), 369-385.
Cooper, M. L., Shapiro, C. M., & Powers, A. M. (1998). Motivations for sex and risky sex behavior among adolescents and young adults: A functional perspective. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 1528-1558.
Garland S. & Zigler L. (1993). Diagnosis of disruptive behavior disorders using the Millon Adolescent Personality Inventory. Psychological Reports, 73, 895-914.
Goode, E., & Ben-Yehuda, N. (2010). Moral Panics: The social construction of deviance. John Wiley & Sons.
Hagan, J. (1992)."Society, Craim & Crimminal Behavior / United Hall Inc / D.c/ pp 3 – 171.
E., Becker. J. B., Arnold. A. P., Berkley. K. J., Blaustein. J. D., & Eckel. L. A. (2004). Strategies and methods for research on sex differences in brain and behavior.Endocrinology, 146, 1650-1673.
Jigău, M., Liiceanu, A. and Preuteasa, L, (eds.) (2006). Violenta în scoală, Bucuresti: Alpha MDN.
Kaplan and Sadocks, (2003). Comprehensive textbook of psychiatry seventh. Edition.
Kureg, E. Dahulberg, I.L. Mercy, J.A. & Lazano, R. (2002). World report in violence and health, Genava : WHO.
M. S., Byne. W., Tobet. S., Mattiace. L. A., Kemether. E., Edgar. M. A., et al. (2001). The interstitial nuclei of the human anterior hypothalamus: An investigation of variation with sex, sexual orientation, and HIV status. Hormones and Behavior, 40, 86-92.
LeVay, S. (1996). Queer science: the uses and abuses of scientific research on homosexuality. MA: MIT Press.
Levay, S. (2011). Gay, straight, and the reason why: The science of sexual orientation. New York: oxford university press.
Lippa, R. A. (2000). Gender related traits in gay men, lesbian women, and heterosexual men and women: the virtual identity of homosexual-heterosexual diagnosticity and gender diagnosticity. Journal of Personality,68, 899-926.
McAnulty, R. D., M., & Burnette. M (2007). Sex and Sexuality. London : Praeger
McLaughlin, E., & Muncie, J. (Eds.). (2012). The Sage dictionary of Sage.
Mertoglu, M. and Aydın, O (2011). The Stockholm Criminology Symposium Program and Abstract) Stockholm. The Swedish National Council for Crime Prevention İnformation and publications .
Mortier, P., Auerbach, R.P., Alonso, J., Axinn, W.G., Cuijpers, P. & et al. (2018). Suicidal thoughts and behaviors among college students and same-aged peers: results from the World Health Organization World Mental Health Surveys. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 53(3), 279-288.
AJ : Kasenda. B : Briel. M (2012). "Meta-analyses : What they can and can not do". Swiss medical weekly 142.
Organization WH. Multisite intervention on suicidal behaviors Supre-Miss: Protocol of supremiss. Geneva: World Health Organization,(2014).
Pan, Y.J., Juang, K.D., Lu, S.R., Chen, S.P., Wang, Y.F. & et al. (2017). Longitudinal risk factors for suicidal thoughts in depressed and non-depressed young adolescents. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 51(9), 930-937.
Rahman, Q., Wilson, G. D., & Abrahams, S. (2007). Sexual orientation related differences in spatial memory. Journal of the International Neuropsychological Society, 7, 867-881
Rosenthal, Robert. (1991). CUMULATING Psychology : An Appreciation of Donald T. Campbell, Journal of the Psychological Science, Vol 2. Issue 4.pp 213-223
Robert & dematto, m.r. (2001), Meta analysis : recent developments in quantitive methods for literature reviews, annual review of psychology, 52, pp. 59-82
Santtila, P., Sandnabba, N. K., Harlaar, N., Varjonen, M., Alanko, K., von der Pahlen, B. (2008). Potential for homosexual response is prevalent and genetic. Biological Psychology,77, 102-5.
Simbar M, Golezar S, Alizadeh Sh, Hajifoghaha M.(2018) Suicide Risk Factors in Adolescents Worldwide: A Narrative Review. JRafsanjan Univ Med Sci : 16 (12) : 1153-68
Williams, T. J., Pepitine, M. E., Christensen, S.E., Cooke, B. M., Huberman, A. D., Breedlove, N. J., et al. (2000). Finger length ratio and sexual orientation. Nature,404(6777), 455-456.
Wolf, Fredric (1986), Meta-Analysis: Quantitative Methods for Research Synthesis, Volume 59, SAGE Publications.
لیست مقالات مورد استفاده در فراتحلیل
فرهمند، مهناز؛ محمدی، حمدی؛ عالینژاد (1394) بررسی رابطه مولفههای اجتماعی-فرهنگی و آسیبپذیری اخلاقی (مطالعه موردی دانشآموزان دبیرستان ناحیه دو شهر یزد)، فصلنامه مطالعات جامعهشناختی جوانان، سال ششم، شماره هجدهم، صص 99-126
زارع، بیژن؛ اسفندیاری، محمد علی (1392) بررسی تطبیقی هنجارشکنیها در بین دانشآموزان سال سوم متوسطه خواف و بیرجند و عوامل اجتماعی موثر بر آن، نشریه علوم اجتماعی سال دهم، شماره 1 صص 117-146
عیسی مراد، ابوالقاسم (1395) بررسی مقایسهای آسیبشناسی و رفتاری اجتماعی دانشآموزان متوسطه شهر تهران، فصلنامه پژوهش در نظام های آموزشی، دوره 9، شماره 31، صص 211-226
بشرپور، سجاد؛ نریمان، محمد؛ عیسیزادگان (1391) تعیین نیمرخ آسیبشناختی دانشآموزان مواجهشده با رویدادهای آسیب زا، دوره 15، شماره 2
نبوی، عبدالحسین؛ نواح، عبدالرضا؛ حسینوند، افسانه (1396) بررسی برخی عوامل اجتماعی موثر بر هنجارشکنی دانشآموزان (مورد مطالعه: دانشآموزان پسر و دختر دبیرستانی شهر اهواز، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره یازدهم، شماره 4
ایمان، محمد تقی؛ بهمنی، لیلا؛ دلاور، مریم سادات (1395) سنجش جامعه شناسی نابهنجاریهای رفتاری دانشآموزان (مطالعه موردی شهر شیراز)، علوم اجتماعی توسعه اجتماعی، دوره دهم، شماره 3 صص 139-158
رستمی، فیروز (1392) بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش دانشآموزان به رفتارهای نابهنجار: مطالعه دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهر اهر، علوم اجتماعی مطالعات جامعه شناسی، شماره 20 صص 55-76
خسرو، رشید (1394) رفتارهای پرخطر در بین دانشآموزان نوجوان دختر و پسر تهران، نشریه رفاه اجتماعی، شماره 57، صص 31-57
حیدروی چروده، مجید (1383) بررسی میزان وعلل نابهنجاریهای اجتماعی در بین دانشآموزان پایه سوم راهنمایی استان خراسان، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 1
شاطریان، محسن؛ اسمی جوشقانی، زهرا؛ نوریان آرانی، فهیمه (1392) بررسی عوامل اجتماعی موثر بر ناهنجاری رفتاری دانشآموزان (مطالعه موردی شهرستان آران و بیدگل) نشریه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال پنجم شماره 3
جمالی، اختر؛ مجید قربانی (1387) مدل پیشنهادی آموزش پیشگیری از اعتیاد در مدارس از نظر دانشآموزی و معلمان کشور، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی سال هفتم، شماره 29
میمندی، شمسی؛ ضیاءالدینی، حسن؛ یزدی، علیرضا شریفی (1387) عوامل موثر در گرایش به مواد مخدر از دیدگاه دانشآموزی دبیرستانی کرمان 1384، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، سال دوازدهم، شماره 4
عزیزی، حسن؛ قادری، سلمان (1391) مدل خانواده محور پیشگیری از سومصرف مواد مخدر در بین دانشآموزان (مورد مطالعه: دانشآموزان دختر مقاطع راهنمایی و دبیرستان شهر تهران)، فصلنامه علوم رفتاری، دوره 4، شماره 13، صص 103-118
نجفی، محمود؛ بیگدلی، ایمانالله؛ دهشیری، غلامرضا؛ رحیمیان بوگر، اسحق (1392) پیشبینی آسیبهای اجتماعی بر اساس مهارتهای زندگی در دانشآموزان، فصلنامه روانشناسی مدرسه و آموزشگاه، دوره2، شماره3، صص 144-163
ذهبیون، شهلا ؛ حسینی، محبوبه سادات (1396). «مدل تاثیر علّی سبک فرزندپروری و الگوهای ارتباطی خانواده، تعهد به مدرسه و حرمت خود در آمادگی اعتیاد دانش آموزان دختر دورۀ متوسطه شهر آبادان»، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال هجدهم، شماره 1، بهار 1396، صص 100-109.
کریمی، فاطمه (1390) بررسی انواع خشونت کلامی و عوامل پدیدآورنده آن از نظر دانشآموزان و معلمان، پژوهشنامه حقوقی سال دوم، شماره دوم، تابستان 1390، صص 85-102
اسدی، محمد حسین؛ احمدی، امیدعلی، بازیار، نادر (1393) بررسی عوامل اجتماعی موثر بر گرایش به خشونت (مطالعه موردی دانشآموزان مقطع متوسطه بخش چوار)، نشریه فرهنگ ایلام، شماره 42
زارعی، امین؛ مهدوی، محمدصادق، اکبری، حسین (1394) بررسی تاثیر خانواده و دوستان در خشونت دانشآموزان مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، صص 251-276
قادرزاده، امید؛ قادری، بهروز (1395) تحلیل چند سطحی خشونت ورزی: مطالعه پیمایشی خشونتورزی دانشآموزان دبیرستان های شهر سقز، نشریه پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال پنجم، شماره 12 صص 61-80
بهبودیاری، قلی؛ حرفتی سجانی، محمد؛ قصابزاده، جواد؛ رحیمی، حبیبیه، رحیمی (1397) تجربیات معلمان از عوامل زمینه ساز خشونت در مدارس (مطالعه پدیدار شناسانه) نشریه اندیشههای نوین تربیتی، دوره 14، شماره1
همتی، ناصر؛ دانش اموز، بدری، (1383) فراوانی افکار خودکشی در دانشآموزان دبیرستانین شهرستان آبدانان استان ایلام، تازههای علوم شناختی، سال 6، شماره 1 و 2
موسوی، فریبا؛ سجادی، حمیرا؛ رفیعی، حسین؛ فیضی، آوات (1387) برخی عوامل خانوادگی مرتبط با اقدام به خودکشی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 27
مهرابی، حسینعلی؛ شیخ دارایی، هما (1392) نقش عوامل موثر در گرایش به خودکشی دانشآموزان دختر دوره متوسطه، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال چهاردهم، شماره 3، پاییز 1392، صص 91-100
بشرپور، سجاد؛ صمدی فرد، حمیدرضا (1397) افکار خودکشی در دانشآموز پسر: نقش خودپنداره، عزتنفس و سلامت اجتماعی، پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، شماره سی و یکم، پاییز 1397
شهبازیان خونیق، آرش؛ حسنی، امید؛ رشبری دیبافر، محمد (1398) نقش تشخیصی قلدری و هوش اخلاقی در احتمال خودکشی دانشآموزان مقطع متوسطه دوم شهر سنندج مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجانی، دوره 18، فروردین 1398، صص 17-30
هاشمی, سید ضیاء, & مردانی, سمیه. (1400). فراتحلیل آسیبهای اجتماعی رایج در بین دانشآموزان. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 12(1), 67-101. doi: 10.22059/ijsp.2021.84967
MLA
سید ضیاء هاشمی; سمیه مردانی. "فراتحلیل آسیبهای اجتماعی رایج در بین دانشآموزان", بررسی مسائل اجتماعی ایران, 12, 1, 1400, 67-101. doi: 10.22059/ijsp.2021.84967
HARVARD
هاشمی, سید ضیاء, مردانی, سمیه. (1400). 'فراتحلیل آسیبهای اجتماعی رایج در بین دانشآموزان', بررسی مسائل اجتماعی ایران, 12(1), pp. 67-101. doi: 10.22059/ijsp.2021.84967
VANCOUVER
هاشمی, سید ضیاء, مردانی, سمیه. فراتحلیل آسیبهای اجتماعی رایج در بین دانشآموزان. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 1400; 12(1): 67-101. doi: 10.22059/ijsp.2021.84967