بازتولید نابرابری آموزشی در دوران شیوع کرونا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان

2 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان

3 استاد گروه علوم تربیتی ، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان

چکیده

پژوهش حاضر به دنبال روایت مدیران آموزشی مدارس متوسطه از بازتولید نابرابری آموزشی در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا است. برابری آموزشی خود را در استفاده مساوی از فرصت­ها و امکانات آموزشی نشان می­دهد، امری که در وضعیت فعلی نظام آموزشی ایران یکی از چالش­های اساسی بشمار می­آید. شیوع ویروس کرونا مدیران آموزشی، معلمان، والدین و دانش‌آموزان را با مسائل عدیده‌ای روبرو نموده است. اما این چالش­ها و مسائل، برای همه به‌صورت یکسان تأثیرگذار نبوده و به‌موازات دسترسی به امکانات آموزشی، دسترسی به فضاهای آموزشی و سرمایه­های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خانواده­ها متغیر است. این پژوهش، با توجه به نظریات بوردیو، الیچ و کلمن به بحث از نابرابری آموزشی پرداخته و با استفاده از روش تحلیل روایت و مصاحبه عمیق با ٣٠ نفر از مدیران آموزشیِ مدارس متوسطه سطح شهر سنندج، به تحلیل و تبیین چگونگی بازتولید نابرابری آموزشی در شهر سنندج پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان از طبقاتی شدن آموزش و بازتولید نابرابری آموزشی در جامعه مورد مطالعه دارد.  این مقوله به‌عنوان مقوله­ی هسته­ای نشان می­دهد، آموزشی که باید به‌عنوان ابزاری برای تحرک اجتماعی، تغییرات مثبت و  دسترسی همه به امکانات و فرصت­ها تلقی شود، بیش‌ازپیش طبقاتی شده است. تمایز اجتماعی و فرهنگی، گرایش به مدارس پولی و غیردولتی، عدم دسترسی همه به آموزش در شرایط کرونا و فقر خانواده­ها و آسیب‌های آموزشی ناشی از آن چهار مقوله­ای هستند که دال بر طبقاتی شدن آموزش دارند. همچنین نتایج نشان می­دهد در شرایط شیوع ویروس کرونا، چالش­های تسلط فضای مجازی بر آموزش و عدم دسترسی همه دانش‌آموزان به آن، کم‌رنگ شدن آموزش و کاهش کارکردهای آموزشی مدارس و فقر خانواده­های مناطق پایین‌شهر و حاشیه سبب ایجاد زمینه­ی نابرابری آموزشی شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • اپل، مایکل دبلیو (١٣٩٥). آیا آموزش می­تواند جامعه را تغییر دهد؟، ترجمه نازنین میرزا بیگی، تهران: انتشارات آگاه.
  • اشتراوس، انسلم و جولیت کوربین (١٣٩٤). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، تهران: نشر نی.
  • ایلیچ، ایوان (۱۳۸۹). مدرسه زدایی از جامعه، ترجمه داور شیخاوندی. تهران، نشر گیسا.
  • بوردیو، پی‌یر (1389). نظریه کنش دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه مرتضی مردی‌ها، انتشارات نقش و نگار.
  • جنکینز، ریچارد (1396). پی‌یر بوردیو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، نشر نی.
  • حسین زاده، علی حسین و مومبینی، محمدعلی (١٣٩٧)، بررسی نقش سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی بر نابرابری آموزشی، مجله­ی علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6 (25)، ٢؛ ۲۳۲-۲۱۳.
  • رأفتی، رضا و شهرکی پور، حسن و ناظم، فتاح (١٣٩٨). شناسایی عوامل و مؤلفه‌های نابرابری­های آموزشی مناطق آموزش‌وپرورش شهر مشهد به‌منظور ارائه الگوی مطلوب، دو فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی آموزشی، ٨ (١٥)، ٥٧_٨٠.
  • ربانی، رسول و همکاران (۱۳۸۶). تحلیلی بر نابرابری­های اجتماعی در فرایند تدریس، دانشگاه اصفهان.
  • زارع شاه­آبادی، اکبر و بنیاد، لیلا (١٣٩٣). بررسی مؤثر بر نابرابری آموزشی در بین دانش‌آموزان شهر کازرون، مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، ٤ (١٣)، ۶۸- ۳۹.
  • ساخارپولوس، جرج ومورین، وودهال (1373). آموزش و توسعه. تحلیلی از گزینش­های سرمایه‌گذاری؛ مترجمان: پریدخت وحیدی و حمید سهرابی؛ چاپ دوم، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه.
  • شُویره، کریستی­ین و فونتن، اولیویه (1385). واژگان بوردیو، ترجمه مرتضی کتبی، تهران: نشر نی.
  • طلوعی، وحید و خالق پناه، کمال (1387). روایت­شناسی و تحلیل روایت، مجله خوانش شماره ٥٢، صص 51-45.
  • غفوری فرد ، م (١٣٩٩). رونق آموزش الکترونیکی در ایران: پتانسیلی که با ویروس کرونا شکوفا شد، مجله آموزش پزشکی ایران، 20 (4) ، 33-34.
  • فلیک، اووه (١٣٨٧). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
  • کرسول، جان (١٣٩١). پژوهش کیفی، ترجمه­ی حسن دانایی­فرد، تهران: انتشارات صفار.
  • گرنفل، مایکل (1388). مفاهیم کلیدی بوردیو، ترجمه محمدمهدی لبیبی، تهران، نشر افکار.
  • گروه مشاوران یونسکو (۱۳۸۴). فرایند برنامه­ریزی آموزشی. ترجمه فریده مشایخ چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات مدرسه.
  • گلمکانی، پروین و هروان، حسین و نوغانی، محسن (1392). تبیین جامعه‌شناختی ادراک عدالت آموزشی در بین دانشجویان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد؛ و ارائه شده در همایش ملی رفاه اجتماعی در برنامه توسعه ششم.
  • محمد پور، احمد (١٣٩٢). روش تحقیق کیفی ضد روش، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
  • محمدی ، م. ، کشاورزی ، ف. ، ناصری جهرمی ، ر. ، ناصری جهرمی ، ر. ، حسام پور ، ز. ، میر غفاری ، ف. ، ابراهیمی ش. (١٣٩٩) تجزیه‌وتحلیل تجربیات والدین دانش‌آموزان دبستانی از چالش­های یادگیری الکترونیکی با شبکه‌های اجتماعی در هنگام شیوع ویروس کرونا. تحقیقات آموزشی ، 8 (40) ، 74-101.
  • مسعودی، عصمت (۱۳۸۰). طراحی الگوی دسترسی یکسان به فرصت‌های آموزش علمی کاربردی، رساله دکتری، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تحقیقات و دکتری.
  • میرانی سرگزی، نرگس و حیدری آبروان، محمدجواد و عسکری، مهتاب و خوش خواهش، رؤیا (١٣٩٩)، کرونا و چالش­های آموزش در ایران، دومین همایش روانشناسی، علوم تربیتی، علوم اجتماعی و مشاوره. پاندوا ، ایتالیا.
  • نظری رود بالی، فاطمه (١٣٩٢). مقایسه‌ی مؤلفه‌های نابرابری آموزشی بر اساس مکتب انتقادی با مؤلفه‌های نابرابری آموزشی در نظام آموزشی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
  • Brezis, E, S, Hellier, J. (2017) "Social mobility at the top and the higher education system", European Journal of Political Economy, S0176-2680(16)30116-1.
  • https://medu.ir/fa?ocode=90580000.
  • Huber, S. G., & Helm, C. (2020). COVID-19 and schooling: evaluation, assessment and accountability in times of crises—reacting quickly to explore key issues for policy, practice and research with the school barometer. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 32(2), 237-270.
  • König, J.,. Jäger-Biela, D., & Glutsch, N. (2020). Adapting to online teaching during COVID-19 school closure: teacher education and teacher competence effects among early career teachers in Germany, European Journal of Teacher Education, 43(4), 608-622.
  • Macris, Vicki, (1998) "The Ideological Conditions of Social Reproduction", Journal for Critical Education Policy Studies, 9(1).
  • Maxwell, joseph, (1992), Understanding and validity in qualitative research, Harvard Education Review, vol.62, No.3.
  • Moisil I. A Model of the Student Behaviour in a Virtual Educational Environment. Int. J. of Computers Communications & Control. 2008; 3(suppl): 108-115.
  • Nash, Roy (2015), Educational Inequality: The Special Case of Pacific Students, Social Policy Journal of New Zealand, Issue 15, pp.69-87.
  • Polat, S & Turkyilmaz, A (2019), Inequality of Education in Turkey: A Comparison of Demographic Groups, Turkish Studies, November 1, 2019.
  • A & Meschi. E (2010). The Determinants of Non-Cognitive and Cognitive Schooling Outcomes. Report to the Department of Children, Schools and Families. CEE Special Report 004.
بررسی مسائل اجتماعی ایران
دوره 12، شماره 1
شهریور 1400
صفحه 169-204

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار