روابط قدرت در تعاملات استاد – دانشجو در بافتار کلاس‌های مجازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)؛

چکیده

در پی گسترش کلاس­های برخط در یک­سال اخیر، به­نظر ضروری می­رسد که تجربۀ زیستۀ مجازی در کلاس­های دانشگاه از زوایای مختلف و علائق معرفتی پژوهش­های جامعه­شناسانه و ارتباطات پیگیری شود. در این میان، فهم تغییرات مناسبات کنش در بافتار مجازی حائز اهمیت است. در این مقاله، پژوهشگر تلاش کرده است تا با اتخاذ مبانی نظری مربوط به تحلیل روابط از منظر کنترل و قدرت در کلاس درس، طرح مسئله­ای جدید و اکتشافی را با لحاظ کردن اقتضائات فضای مجازی دنبال کند. به این منظور، از روش مصاحبۀ نیمه­ساختاریافته (که تا رسیدن به اشباع، 30 مصاحبه را در برگرفته) استفاده شده است. سپس، نتایج تحلیل مصاحبه­ها در هفت محور صورت­بندی شده­اند که برخی از مضامین مهم شامل موارد زیر هستند: قدرت سکوت، شکل­گیری، گروه­های مخفی، ناهنجاری­های نوپدید، برجسته شدن کنترل درونی، پیدایی اخلاق وضعیتی، آداب مناسکی جدید در کلاس، کنشگری علمی ناقص، توانمندی­های شخصیت مجازی، کالایی و مبادله­ای شدن اعتماد و صداقت، حرکت به­سمت تسطیح شئونی از سلسله­مراتب، قدرت احساسات فانتزی، حس آزادی عمل.

کلیدواژه‌ها


  • اینس­ورث، جیمز (1394) گزیدۀ دانش­نامۀ جامعه­شناسی آموزش و پرورش، ترجمۀ حمیرا ترجانی، تهران: سولار.
  • بهرامی کمیل، نظام (1391) نظریۀ رسانه­ها: جامعه­شناسی ارتباطات، تهران: کویر.
  • تامپسون، جان بروکشیر (1379) رسانه­ها و مدرنیته: نظریۀ اجتماعی رسانه­ها، ترجمۀ مسعود اوحدی، تهران: سروش.
  • ذاکر صالحی، غلامرضا (1399) «آینده­پژوهی تأثیرات بحران کووید-19 بر آموزش عالی»، مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، 46: 211-181.
  • راسل، برتراند (1371) قدرت، ترجمۀ نجف دریابندری، تهران: خوارزمی.
  • رضایی، علی­محمد (1399) «ارزش­یابی از آموخته­های دانشجویان در دوران کرونا: چالش­ها و راهکارها»، روان­شناسی تربیتی، 56: 214-179.
  • روشه، گی (1376) جامعه­شناسی تالکوت پارسونز، ترجمۀ عبدالحسین نیک­گهر، تهران: تبیان.
  • ریتزر، جرج (1389) مبانی نظریۀ جامعه­شناختی معاصر و ریشه­های کلاسیک آن، ترجمۀ شهناز مسمی­پرست، تهران: ثالث.
  • شرت، ایون (1390) فلسفۀ علوم اجتماعی قاره­ای: هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریۀ انتقادی(از یونان باستان تا قرن بیست و یکم)، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
  • کاستلز، مانوئل (1385) عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ج 1،2و3، ترجمۀ احد علی­قلیان و افشین خاک­باز، تهران: طرح نو.
  • کاستلز، مانوئل (1393) قدرت ارتباطات، ترجمۀ حسین بصیریان جهرمی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  • کاستلز، مانوئل و اینس، مارتین (1384) گفت­و­گوهایی با مانوئل کاستلز، ترجمۀ حسن چاوشیان و لیلا جو افشانی، تهران: نی.
  • کوردا، مایکل (1372) قدرت: چگونه آن را به­دست آوریم و چطور از آن استفاده کنیم، ترجمۀ قاسم کبیری، تهران: ققنوس.
  • کوزر، لوئیس و روزنبرگ، برنارد (1387) نظریه­های بنیادی جامعه­شناختی، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران: نی.
  • لاسول، هارولد (1383) «ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه»، ترجمۀ غلام­رضا آذری، در: اندیشه­های بنیادین علم ارتباطات، گروه مترجمان، تهران: خجسته.
  • ماحوزی، رضا (1399) «درنگی فلسفی بر ایدۀ فلسفی دانشگاه در آیندۀ پساکرونایی جهان»، پژوهش­های فلسفی، 31: 304-282.
  • مک­کی، هیو و همکاران (1386) تحقیق در جامعۀ اطلاعاتی، ترجمۀ رامین کریمیان، تهران: دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه­ها.
  • میرحاجی، سمانه­سادات و همکاران (1399) «نگاهی به کووید-19 و تحولات آموزش دانشگاهی در جهان: مخاطرات و چشم­اندازها»، مدیریت مخاطرات محیطی، 7(2): 223-197.
  • میروویتز، جاشوا (1387) رسانه­ها و رفتار: حلقۀ مفقوده در نظریه­های ارتباطات، ترجمۀ گودرز میرانی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  • هیندس، باری (1380) گفتارهای قدرت از هابز تا فوکو، ترجمۀ مصطفی یونسی، تهران: شیرازه.
  • Beetham, D. (1991) The Legitimation of Power, UK: McMillan.
  • Bierstedt, R. (1974) Power and Progress: Essays on Sociological Theory, UK: McGraw Hill.
  • Feldman, D. C. (1976) “A Contingency Theory of Socialization”, Administrative Science, 21(3): 433-452.
  • Foucault, M. (1980) Power/Knowledge, Sussex: Harvester.
  • Foucault, M. (1994) “The Hermeneutic of the Subject”, in: Rabinow, P., Ethics, Translated by R. Hurlety, New York: New Press.
  • Garcia-Montes, J. M. & et al. (2006) “Changes in the Self Resulting from the Use of Mobile Phones”, Media, Culture, & Society, 28(1): 67-82.
  • Grant, S. & Huang, H. (2010) “The Integration of an Online 3D Virtual Learning Environment into Formal Classroom-based Undergraduate Chinese Language and Culture Curriculum”, Journal of Technology and Chinese Language Teaching, 1(1), pp: 2-13.
  • Hargreaves, D. H. & et al. (1975) Deviance in Classroom, London: Routledge.
  • Howard, Ph. & Jones, S. (2003) Society Online: The Internet in Context, CA: Sage.
  • International Association of Universities (2020) COVID-19: Higher Education Challenges and Responses, Retrieved from https://www.iau-aiu.net/Covid-19-Higher-Education-challenges-and-responses.
  • Jordan, T. (2001) Cyberpower: The Culture & Politics of Cyberspace & the Internet, London: Routledge.
  • Jindal Global University (2020) Impact of COVID-19 on Higer Education-Challenges and Opportunities, Retrieved from http://jgu.edu.in/blog/2020/06/29/impact-of-covid-19-on-higher-education-challenges-opportunities.
  • Kraut, R. & et al. (2006) Computers, Phone & the Internet: Domesticating Information Technology, UK: Oxford University.
  • Kumar, D. (2020) Impact of COVI-19 on Higher Education, Higher Education Digest, Retrieved from https://www.highereducationdigest.com/impact-of-covid-19-on-higher-education.
  • Laughey, D. (2007) Key Themes in Media Theory, UK: McGraw Hill.
  • Nood, D. & Attema, J. (2006) Second Life: The Second Life of Virtual Reality. Translated by S. Van Everdingen. The Netherlands: EPN Online Publications(http://www.ecp.nl/sites/default/files/EPN_report_The_Second_Life_of_Virtual_Reality_-_2006_October.pdf).
  • Parsons, T. (1951) The Social System, UK: Cambridge University.
  • Tawney, R. H. (1931) Equality, London: Allen & Unwin.
  • Waters, M. & Crook, R. (1990) Sociology One, Melbourne: Longman Cheshire.
  • Wolf, K. H. & et al. (1950) The Sociology of Georg Simmel, US: Free Press.
  • World Bank Group (2020) The COVID-19 Crisis Response: Supporting Tertiary Education for Continuity, Adaptation, and Innovation, Retrieved from https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/34571?show=full.
  • Young, M. F. D. (1971) Knowledge and Control: New Directions for the Sociology of Education, London: Collier-McMillan.
  • http://oxforddictionaries.com/definition/english/power.