کارآفرینی زنانه‌محور به مثابه مقاومت در برابر ساختارهای جنسیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان

2 استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان

3 استاد، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان

4 دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان

5 دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز؛

چکیده

از شاخص‌های مهم سنجش توسعه در هر کشور وضعیت زنان و نوع مشارکت آنان در فضاهای اجتماعی می‌باشد. لیکن نقش محوری و بنیادی زنان نه تنها بواسطه نظام اقتصادی بلکه بوسیله عؤامل فرهنگی و اجتماعی تحت تأثیر قرار گرفته است. پژوهش حاضر با بررسی این مسئله که چه شرایط، زمینه‌ها و عواملی بر کارآفرینی زنان و مشارکت اقتصادی آنان تأثیرگذار است؛ زنان چه راهبردهایی برای مواجهه با این زمینه­ها و شرایط اتخاذ می‌کنند و این راهبردها، چه پیامدهایی به دنبال دارد، به دنبال کشف و شناسایی الگوهای مشارکت اقتصادی زنان کارآفرین شهر شیراز است. روش پژوهش از نوع نظریه زمینه‌ای (رویکرد سیستماتیک) و روش جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته است که با 25 مصاحبه انجام شده، تعداد 82 مقوله فرعی و 19 مقوله اصلی شناسایی گردیده است. داده‌های پژوهش بر اساس رویکردِ کدگذاری سه‌مرحله‌ای استراوس و کُربین (باز، محوری و گزینشی) تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که نابسامانی خانوادگی، محرومیت‌ها، تجربه‌اندوزی مستمر و دسترسی به منابع سرمایه‌ای مقولاتی هستند که به صورتِ علی بر مشارکت اقتصادی زنان کارآفرین تأثیرگذار و الگوپذیری مادرانه، فرزندپروری مقتدرانه، هوش کارآفرینانه شرایط زمینه‌ای مشارکت اقتصادی زنان کارآفرین را شکل داده است. عدم تسهیلگری نهادی، نابسامانی اقتصادی، فضای رسانه‌ای نوین، محدودیت‌های جنسیتی کار عوامل مداخله‌گری هستند که بر راهبردها و عمل/ تعاملاتی که زنان کارآفرین برای موفقیت اقتصادی و مشارکت اقتصادی مؤثر و موفق به کار می‌گیرند، تأثیرگذار هستند. این راهبردها عبارت‌اند از: مدیریت هوشمندانه، توانمندسازی تخصصی، توسعه سرمایه اجتماعی. کارآفرینی زنان و مشارکت اقتصادی آنان دارای پیامدهای گوناگونی است که شامل تغییر نگرش نسبت به زنان، تحولات هویتی، تغییر سبک زندگی، چرخش از تبعیت به عاملیت است. در نهایت می‌توان گفت که زنان، کارآفرینی زنانه‌محور و مقاومتی (مقاومت در برابر ساختارهای جنسیت‌زده بازار کار) را به عنوان یک الگوی مشارکت اقتصادی ارائه داده‌اند.

مراجع

  • آبوت، پاملا و والاس، کلر (1380). جامعه شناسی زنان. ترجمه: منیژه نجم عراقی. تهران: نشر نی.
  • آراستی، زهرا (1385). زنان کارآفرین ایرانی، ساختار فرهنگی اجتماعی موثر در ایجاد کسب و کارهای زنان. فصلنامه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره چهارم، شماره 1 و 2: 119-93.
  • استراوس، انسلم و کُربین، جولیت (1391). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه ای. ترجمه: ابراهیم افشار. تهران: نی.
  • اسدزاده، احمد؛ میرانی، نینا؛ قاضی‌خانی، فروغ؛ اسمعیل درجانی، نجمه و هنردوست، عطیه (1396). بررسی نقش اشتغال و تحصیلات زنان بر رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه زن در توسعه و سیاست، دوره 15، شماره 3: 381-359.
  • امینی، علیرضا و حسینی ماچک پشتی، شیما (1396). شناسایی ویژگی‌های هوش کارآفرینانه زنان کارآفرین: مطالعهای کیفی با استفاده از تحلیل محتوای قراردادی. توسعه کارآفرینی، دورة 10، شماره 2 : 973-953.
  • انکر، ریچارد؛ هین، کاترین (1379). نظریه‌های نابرابری جنسی. ترجمه: پروین رئیسی. تهران: روشنگران.
  • آرمن، عزیز؛ فرازمند، حسن و دانش، حمیده (1394). تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نرخ مشارکت زنان در نیروی کار. فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 9، شماره 4: 184- 161.پرداختچی، محمدحسن و شفیع زاده، حمید (1385). درآمدی برکارآفرینی سازمانی. تهران: ارسباران.
  • دیزجی، منیره و کتابفروش بدری، آرش (1395). بررسی عوامل موثر بر اشتغال زنان با تاکید بر بهره‌گیری از.ICT. فصلنامه زن و مطالعات خانواده. سال 9، شماره 34: 93 -73.
  • رستمی، افشین و فرشچی، سمیرا (1393). بررسی رابطه میان فناوری اطلاعات و ارتباط کارآفرینی و اشتغال. اولین کنفرانس ملی چالش‌های مدیریت فناوری اطلاعات در سازمان‌ها و صنایع.
  • رضوانی، اصغر؛ فردرو، محسن (1381). دولت مردم و همگرایی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • ریوسارسه، میشل (1385). تاریخ فمینیسم. ترجمه: عبدالوهاب احمدی. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
  • زنجانی‌زاده، هما (1370). بررسی نظریه‌های نابرابری جنسی در بازار کار. مجله تخصصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، دوره شماره  1.
  • سفیری، خدیجه (1377). جامعه شناسی اشتغال. تهران: انتشارات تبیان.
  • سلمانی زاده، عباسی و انصاری، محمدتقی (1388). ویژگی های روان شناختی کارآفرینان کشور. رفاه اجتماعی، دوره 9، شماره 33: 188-167.
  • شربتیان، محمدحسن (1388). بررسی ابعاد و موانع اجتماعی اشتغال زنان. علوم انسانی (ویژه علوم اجتماعی)، دوره 7، شماره 3: 95-85.
  • علاءالدینی، پویا و رضوی، رضا (1397). وضعیت مشارکت و اشتغال زنان. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال3، شماره12: 234-194.
  • قریشی، فردین؛ علیزاده، اقدام؛ ابراهیمی، محمدباقر و ترکمانی، اشرف (1391). بررسی عوامل موثر بر مشارکت اجتماعی زنان بالای 20 سال شهر تبریز. دو فصلنامه جامعه شناسی اقتصاد و توسعه، سال اول، شماره 2: 141- 115.
  • کار، مهرانگیز (1379). زنان در بازار کار ایران. تهران: انتشارات روشنگران و مرکز مطالعات.
  • کریمی موقاری، زهرا؛ نظیفی نایینی، مینو و عباسپور، سحر (1392). عوامل اقتصادی موثر بر اشتغال زنان در ایران. فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. سال یازدهم، شماره 3: 80-58.
  • کمائی، رها و افشاری، زهرا (1396). عوامل تعیین کننده مشارکت زنان در نیروی کار در کشورهای منتخب (تحلیل پنل). فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. سال پانزدهم، شماره 1: 72-41.
  • کولایی، الهه (1385). نقش زنان در توسعه کشورهای اسلامی. تهران: دانشگاه تهران.
  • گلرد، پروانه (1388). عوامل مؤثر در کارآفرینی زنان ایرانی. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره3، شماره1(پیاپی11): 124- 101.
  • مرکز آمار ایران (1395).نتایج آمارگیری نیروی کار.
  • میرفلاح نصیری، نعمت‌اله و رئیسی، بنفشه (1395). بررسی وضعیت اشتغال و بیکاری زنان طی دهه اخیر در ایران و جهان. گزیده‌های آماری شماره بیست و نهم. تهران: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مرکز آمار و اطلاعات راهبردی.
  • هادیان، ابراهیم و حیدری‌پور، علی (1375). توسعه اقتصادی و سهم زنان در نیروی‌کار. فصلنامه جمعیت، شماره 28 و 27 :30-20.
  • Abdullah, N. & Abu Bakar, N.A. (2011). The Causal Relationship between Fertility and Women Labor Force Participation: Evidence for the Four Selected Asian Countries. European Journal of Social Sciences. 26(2): 154-158.
  • Akarro R R, Mussa A S & Losindilo E . (2010). Some Factors That Hinder Women Participation in Social, Political and Economic Activities in Tanzania. Arts and Social Sciences Journal. ASSJ. 4: 1-10.
  • Al-Botmeh, Samia. (2013). Barriers to female labour market participation and entrepreneurship in the occupied Palestinian territory. The Centre for Development Studies – Birzeit University and theYWCA of Palestine. 2013.
  • Anker, R. (1998). Gender and Jobs: Sex Segregation of Occupation in the World. Geneva, ILO.
  • Anker, R., Melkas H., and Korten A. (2003). Gender-based occupational segregation in the 1990’s”. Declaration Working Paper No.16.
  • Azimi, E. (2015). The Effect of Children on Female Labor Force Participation in Urban Iran. IZA Journal of Labor and Development. 4(1: 1-11.
  • Awe, O. (2014). Entrepreneurial intelligence. advertise.com.ng/uploads/00001/trevo-distributors-wanted!.pdf
  • Barrett, Michelle (1989). Women’s Oppression Today. Haloton press.
  • Baumrind, D. (1967). child care practices anteceding three patterns of preschool behavior. genetic psychology monographs, 75 : 43 – 88.
  • Bbaale, E. (2011). Female Education, Labour Force Participation and Fertility: Evidence from Uganda. Final ReportSubmitted to the African Economic Research Consortium (AERC). Nairobi-Kenya.
  • Bellu, L.G. (2011). Development and development paradigms: A (reasoned)review of prevailing visions. FAO policy assistance support service, Italy. Available at: www.fao.org/easypol.
  • Brush, G. & Hisrich, R. (2000). Women-owned Businesses: An Exploratory Study Comparing factors Affecting Performance. Working paper from Research Institute for small & Emerging Business. Inc. riseb,org.
  • Byer, T., Kist, H. and Sutton, R.I. (1997). Characteristics of entrepreneur: Social creatures, not solo heroes. Prepared for Drof, R.C. (ed.), The Handbook of Technology Management, Boca Raton: CRC Press LLC.
  • Carr, M. & Chen, M. (2004). Globalization, social exclusion and gender. International Labour Review. Vol. 143, No. 1-2: 129-160.
  • Dominiak, P., Lechman, E. & Okonowicz, A. (2014). Fertility rebound and economic growth, new evidence for 18 countries over the period 1970-2011. GUT, FME Working Paper Series A, No. 5/2014(23): 1-18.
  • Ehrenreich, Barbara (2018). What Is Socialist Feminism?. Win Magazine subscribe https://jacobinmag.com.
  • Elisia, L., Mussa, A. & Akarro, R. (2010). Some Factors that Hinder Women Participation in Social, Political and Economic Activities in Tanzania. Journal of Arts and Social Sciences. 11 (2): 1-10.
  • Fatima, G. (2010). Female Education as a Determinant of Economic Growth: The Case Study of Pakistan. Contemporary Issues in Education Research. 4 (11): 15-22.
  • Faustin, M., Galican, I. (2014). Impact of ICT on Employment in Rwanda: Time seriesAnalysis/http://www.academia.edu/20250733/Impact_of_ICT_on_Employment_in_Rwanda faustin., 2011
  • Feingold, A. (1996). Cognitive Gender Differences: Where Are They, And Why Are They Learning and Individual Differences, Vol. 8: 25-32.
  • Flammang, J.A. (1994). Feminist theory: The question of power in Scott, John (ed). power: critical concepts, vol. I, London: Rutledge.
  • Glaser, B. & Strauss, A. (1967). Discovery of Grounded Theory, Transaction Publishers, U.S. Publisher.
  • I & Hakobian. L. (2005). Rural Woman Participation in Decision –Making in America(on line).
  • Hertel, B. R. (1988). Gender, Religious Identity, and Work Force Participation. Journal for the Scientific Study of Religion. 27, No. 4. 574–592.
  • Hrivnak, G. A. & Sherman, C. L. (2010). The Power of Nascence: Realizing the Potential of Service-learning in an Unscripted Future. International Journal of Organizational Analysis, Vol. 18, No. 2, 198-215.
  • Jao, Y. and Li, J.A. (2011). Trends in the Labor Force Participation of Married Mothers of Preschool-aged Children in Taiwan, RAND Working Paper, NO. 850.
  • Kvale, S. (2008). Doing interviews. Sage
  • Kumbhar, V. (2013). Some critical issues of women entrepreneurship in rural India. European Academic Research. 1 (2): 185-192.
  • Majbouri, M. (2016). Against the Wind: Labor Force Participation of Women and Economic Instability in Iran. Journal Feminist Economics. 22, Issue 4: 31-53.
  • Mishra V. (2004). Muslim/non-Muslim differentials in fertility and family planning in India. East-West Center Working Paper. No. 112. Population and Health Series.
  • Moghadam, V. M. (1999). Gender and globalization: female labor and women’s mobilization. Journal of World-System Research. Vol. 5. Iss. 2: 137-141.
  • Mohammad mahmudi,. Hasan. (2012). Role of ict to promote gender equality in Bangladesh. IPID International Annual Conference Information and Communication Technology for Development (ICTsD) September 5-6; Kristiansand, Norway.
  • Morgan, M. Y. & Scanzoni, J. (1987). Religious Orientations and Women’s Expected Continuity in the Labor Force. Journal of Marriage and the Family. 49,367–79.
  • Nana-Fabu, S. (2006). An Analysis of the economic status of women in Cameroon. Journal of International Women’s Studies. 8 (1), 148- 162.
  • Okiy, R. B., Esoswo Francisca Ogbomo. (2011). Supporting Rural Women’s use of Information and Communication Technologies for Sustainable Economic Development in Ethiope- East Local Government Area of Delta State, Nigeria. Journal of Information Technology Impact. Vol. 11. No. 1: 71-84.
  • Obura, Constant Okello, Minishi-Majanja . M.K, Ikoja-Odongo. J.R. (2008). Business activities and information needs of SMEs in northernUganda: Prerequisites for an information system. Library Management; Vol.29 .Issue.4/5, 367-391.
  • Pieters, J., & Klasen, S. (2011). Drivers of Female Labour Force Participation in Urban India during India's Economic Boom. Proceedings of the German Development Economics Conference. Berlin. Asociacion para la politica social.
  • Pinquart, M., & Schindler, I. (2007). Changes of life satisfaction in the transition to retirement: A latent class approach. Journal of Psychology &Aging 22(4),442–455.
  • Priebe, Jan (2011). Child Costs and the Causal Effect of Fertility on Female Labor Supply: An investigation for Indonesia 1993-2008. Proceedings of the German Development Economics Conference, Berlin 67, Verein für Socialpolitik, Research Committee Development Economics.
  • Saeed, A. (2003). Islam in Australia, NSW: Allen & Unwin.
  • Seymour, N. (2001). Women entrepreneurs in the developing world. Digest No.01-04. Kaufman center for Entrepreneurial Leadership Clearinghouse on Entrepreneurship Education.www.celcee.edu.,accessed on 31 November, 2006.
  • Sirisrisak,. Tiamsoon .(2009). Conservation of Bangkok old town”. Habitat International. 33(4): 405-411.
  • Smyth, R. & Mishra,V. (2010). Female Labor Force Participation and Total Fertility Rates in the OECD: New Evidence from Panel Co-integration and Granger Causality Testing. Journal of Economics and Business. 62: 48-64.
  • Sorsa, P., Mares, J., Didier, M., Guimaraes, C., Rabate, M., Tang, G., & Tuske, A. (2015). Determinants of the Low Female Labour Force Participation in India. OECD Economics Department Working Papers, No. 1207, Paris: OECD Publishing,
  • Stefano, L., (2010). Facing the water framework directive challenges: A baseline of stakeholder participation in the European union. Journal of Environmental Management. 91: 1332-1340.
  • Sullivan, Teresa A (2005). Labor force. In Dudley L and Michael, Micklin (edited), Handbook of population ( 209-225), USA: Plenum.
  • Tzannatos, Z. (1999). Women and Labor Market Changes in the Global Economy: Growth Helps. Inequalities Hurt, and Public Policy Matters. World Development. 27, 551-69.
  • World Bank. (2004). Gender and Development in the Middle East and North Africa .Women in the Public Sphere. Washington, DC, Social and Economic Development. http://web.worldbank.org/archive/website01418/WEB/IMAGES/281.
  • World Bank (2019). Report on Labor participation rate, female (% of female population ages 15+) (modeled ILO estimate).
  • World Bank Group. (2015). The Effects of Technology on Employment and Implications for Public Employment Services. Report prepared for the G20 Employment Working Group Meeting Istanbul. Turkey 6-8 May : 1-15.
بررسی مسائل اجتماعی ایران
دوره 12، شماره 2
پاییز و زمستان 1400
اسفند 1400
صفحه 75-117

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار