گذار به دوران بازنشستگی فرایندی است که به‌دنبال خود چالش‌های متنوعی را در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی فرد و ازجمله در حوزه‌های روانی و عاطفی ایجاد می‌کند. هدف مطالعه حاضر، پاسخ به این سؤال بود که «بازنشستگان مرد تبریزی چگونه با احساس تنهایی مواجه می‌شوند و عواطف خود را مدیریت می‌کنند؟» پژوهش به روش کیفی با رویکرد نظریه دادهبنیاد درمیان مردان بازنشسته سازمان تأمین اجتماعی انجام گرفت با روش «نمونهگیری هدفمند و نظری» و «مصاحبه عمیق» اطلاعات تحقیق گردآوری شد و پس از مصاحبه با 23 نفر اشباع نظری حاصل شد. تحلیل دادهها با رویکرد «اشتراوس و کوربین» صورت گرفت و از سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. یافته‌ها نشان میدهند تنهایی زیسته مردان بازنشسته به‌طور عمده به‌دنبال حس بیقدرتی، اختلافات نسلی، اضطراب بیقدرتی شغلی و غیره برساخته میشود. مردان بازنشسته در مقابل زیست تنهایی راهبردهای متفاوتی را برمیگزینند. خوش‌خویی، مدیریت صحنه و فرار از تنهایی ازجمله این راهبردهایی است که بین مردان بازنشسته فعال شده و با خود پیامدهایی مانند ارتقای حوصله اجتماعی به همراه داشته است. نتایج همچنین نشان میدهند افزایش تنهازیستی در این دوره از زندگی اثرات سوء بر نحوه تعاملات و کنش افراد در این سنین میگذارد. در نتیجه در صورت وجود روابط عاطفی و دوستانه بیشتر و فراهم کردن شرایط برای ارتباط مداوم با آنان و رفع کمبودهای مادی، تقویت قوای جسمانی و سلامتی و همچنین کاهش اضطراب ناشی از خانهنشینی و بیقدرتی، این مردان تنهایی را کمتر و دیرتر لمس خواهند کرد.
ایمان، محمدتقی (1388)، مبانی پارادایمی روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
باستانی، سوسن و مریم صالحی هیکویی (1386)، سرمایه اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگیهای ساختی، تعاملی و کارکردی شبکه اجتماعی زنان و مردان در تهران. نامه علوم اجتماعی. 30. صص 63-95.
پیمانفر، الیکا، مهناز علیاکبری دهکردی و طیبه محتشمی (1391)، مقایسه احساس تنهایی و احساس معنا در زندگی سالمندان با سطوح نگرش مذهبی متفاوت. روانشناسی و دین. 5(4). صص 41-52.
جعفری، اصغر و معصومه بهبودی (1396)، اثربخشی تمرینات ورزش هوازی در کاهش احساس تنهایی و ارتقاء سطح شادکامی در سالمندان. نشریه روانپرستاری. 5(5). صص 9-17.
حسینی‌رمقانی، نسرین‌السادات، فضل‌الله میردریکوند و هادی پناهی (1396)، نقش مهارتهای ارتباطی، حمایت اجتماعی و تجارب معنوی روزانه در پیش بینی احساس تنهایی سالمندان. سالمندشناسی. 1(4). صص 47-57.
خدابخشی کولایی، آناهیتا و آقافاضل فروزان (1397)، مقایسه احساس تنهایی و اضطراب مرگ در سالمندان مرد فعال و غیرفعال مقیم در آسایشگاه‌های سالمندان شهر یزد. پرستاری گروههای آسیب‌پذیر، 5(16)، صص 1-15.
دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی https://www.tamin.ir
رضایی، سعید و مهشید منوچهری (1387)، ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺳﺎﻛﻦ در ﺧﺎﻧﻪ و ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺳﺎﻛﻦ درسرای ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان. سالمند. 3(7). صص 16-25.
سالار، علیرضا، طاهره بریری، فرنوش خجسته، احسان سالار، هدایت جعفری و محمود کریمی (1392)، ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺴﻤﻲ، رواﻧﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ دﻣﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ در ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺷﻬﺮ زاﻫﺪان ﺳﺎل 1390. دوماهنامه فیض. 17(3). صص 305-311.
سام، شیما، یاسمن محمودی و آرام تیرگیر (1394)، وضعیت نشانگان بازنشستگی در بازنشستگان، سالمند، 10(3)، صص 100-90.
شمسائی، فرشید، فاطمه چراغی، روانبخش اسمعیلی و جوادمحسنیفرد (1393)، تبیین احساس تنهایی در سالمندان و تحلیل آن بر اساس تئوری رشد روانی-اجتماعی: یک مطالعه کیفی. مجله آموزش و سلامت جامعه، 1(2)، صص 30-38.
شولتز،دوان پی. شولتز،سیدنی الن. نظریه های شخصیت. سید محمدی،یحیی. نشر ویرایش 1392
شیبانی‌تذرجی فاطمه، شهلا پاک‌دامن، اصغر دادخواه و محمدرضا حسن‌زاده توکلی (1389)، تاثیر موسیقی درمانی بر میزان افسردگی و احساس تنهایی سالمندان. سالمند. 5(16). صص 54-60.
شیخالاسلامی، فرزانه، شادمان رضا ماسوله، نعیما خدادادی و محمدعلی یزدانی (1390)، احساس تنهایی و سلامت عمومی سالمندان. پرستاری و مامایی جامع نگر. 21(66). صص 28-34.
عسکری ندوشن، عباس، علی روحانی و محدثه عابدی دیزناب (1397)، مسأله‌مندی زمان در دوران بازنشستگی: کاوشی کیفی از مسأله فراغت در میان مردان بازنشسته شهر تبریز، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال 13، شماره 26، صص: 153-119.
قاسمینژاد، ابوذر. (۱۳۹۸)، فهم معنای توسعة اجتماعی از منظور حاشیهنشینان؛ مطالعهایی دادهمبنا دربارة ساکنیان حاشیهنشین پاکدشت و قیام دشت (پایاننامة منتشر نشدة دکترای رفاه اجتماعی). دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
کیانپور قهفرخی، فرزانه و خدامراد زندیان (1389)، ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﮕﺎﻥ ﺳﺎﮐﻦ اهواز. مجله علمی پزشکی جندی‌شاپور، 9(5). صص 427-434.
گروسی، سعیده و علی نقوی (1387)، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر کرمان. رفاه اجتماعی، سال هشتم، شماره 30 و 31. صص 61-82.
معتمدی شلمزاری، عبدالله، جواد اژه‌ای، پرویز آزاد فلاح، علیرضا کیامنش (1381)، بررسی نقش حمایت اجتماعی در رضایتمندی از زندگی سلامت عمومی و احساس تنهایی در بین سالمندان بالاتر از 60 سال. مجله روانشناسی، شماره 22. صص 115-133.
معتمدی، عبدالله، کاوه قادری بگه جان، گلناز مظاهرینژاد فرد و شیرین سلطانی (1396)، بررسی مقایسه‌ای احساس تنهایی در میان مردان سالمند بازنشسته و کارگر. فصلنامه مددکاری اجتماعی. 6 (2). صص 43-50.
معتمدی، نرگس، سیده مهرنوش شفیعی دارابی و زهرا امینی (1397)، بررسی میزان احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی در سالمندان و ارتباط آن با برخی از عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت در شهرستان اصفهان در سالهای 97-1396. مجله دانشکده پزشکی اصفهان. 36(486). صص 750-756.
میرزایی، فاطمه و آناهیتا خدابخشی کولایی (1396)، ارتباط بین کیفیت خواب و حمایت اجتماعی ادراک شده با احساس تنهایی در سالمندان مرد. سالمندشناسی. 2(3). صص 11-20.
نوبهار، منیر، فضل الله احمدی، فاطمه الحانی و مسعود فلاحی خشکناب (1392)، سازگاری با بازنشستگی: یک مطالعه مروری، روان پرستاری، دوره 1، شماره 2، تابستان 1392، صص 53-38.
همتی علمدارلو، قربان، غلامرضا دهشیری، ستاره شجاعی، الهام حکیمی‌راد (1388)، مقایسه احساس تنهایی و سلامت عمومی در سالمندان ساکن خانواده و سرای سالمندان مناطق شمال شهر تهران. سالمند. 3(8). صص 557-564.
Asonibare, J. B. & Oniye, A. (2008), “Retirement and Retirement Counseling: Issues and Challenges”, African Journal of Education and Developmental Studies, 5(2): 1-17.
Bassanini, A., and E. (2015) "Is work bad for health? The role of constraint versus choice." Annals of Economics and Statistics, 119/120: 13-37.
Bekhet AK, & Zauszniewski, J. A. (2012). Mental health of elders in retirement communities: is loneliness a key factor? Archives of Psychiatric Nursing. 26(3):214-25.
Cacioppo JT, Hawkley LC, Emst JM, Burleson M, Berntson GC, Nouriani B, et al. (2006). Loneliness within a nomological net: An evolutionary Perspective. Journal of Research in Personality, 40(6):1054-85.
Harvey, J. H., & Miller, E. D. (1998). “Toward a Psychology of Loss”. Psychological Science, 9: 429–434.
Hendry F, McVittie C. (2004). Is quality of life a healthy concept? Measuring and understanding life experiences of older people. Qualitative Health Research. 14(7): 961-975.
Jylhä, M. (2004). Old age and loneliness: cross-sectional and longitudinal analyses in the Tampere Longitudinal Study on Aging. Canadian Journal on Aging 23(2): 157-168.
Mayers A, Svartberg M. (2001). Existential loneliness: A review of the concept, its psychosocial precipitants and psychotherapeutic implications for HIV-infected women. British Journal of Medical Psychology, 74(4):539–553.
O'Súilleabháin, P. S., Gallagher, S., & Steptoe, A. (2019). Loneliness, living alone, and all-cause mortality: The role of emotional and social loneliness in the elderly during 19 years of follow-up. Psychosomatic Medicine, 81(6), 521-526.
Pettigrew S. & Roberts M. (2008) Addressing loneliness in later life. Aging and Mental Health, 12(3): 302-9.
Savikko, N., Routasalo, P., Tilvis, RS., Strandberg, TE., & Pitkälä, KH. (2005). Predictors and Subjective Causes of Lonliness in an Aged Population. Archives of Gerontology and Geriatrics, 41(3): 223- 233.
Smith, D. B., & Moen, P. (2004). Retirement satisfaction for retirees and their spouses. Journal of Family Issues, 25:262–285.
Tiikkainen P, & Heikkinen R. (2005) Associations between loneliness, depressive symptoms and perceived togetherness in older people. Aging & Mental Health, 9(6):526–34.
van Solinge, H. and K. Henkens (2008) Adjustment to and Satisfaction With Retirement: Two of a Kind? Psychology and Aging, 23(2): 422–434.
Wiseman, H., Mayseless, O. & Sharabany, R. (2006). Why Are They Lonely? Perceived Quality of Early Relationship with Parents, Attachment, Personality Predispositions and Loneliness in First-year University Students. Personality and Individual Differences, 40(2): 237- 248.
Zhan Y, Wang M, Liu S, Shultz KS. (2009). Bridge employment and retiree’s health: A longitudinal investigation. Journal of Occupational Health Psychology, 14(4): 374-389.
Zhou, G., Wang, Y., & Yu, X. (2016). Direct and Indirect Effects of Family Functioning on Loneliness of Elderly Chinese Individuals. Current Psychology, 37(1), 295–301. doi:10.1007/s12144-016-9512-5
عسکری ندوشن, عباس, روحانی, علی, & عابدی دیزناب, محدثه. (1400). تحلیل دادهبنیاد از احساس تنهایی و چالش‌های مدیریت عواطف در بین بازنشستگان. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 12(2), 171-200. doi: 10.22059/ijsp.2022.87909
MLA
عباس عسکری ندوشن; علی روحانی; محدثه عابدی دیزناب. "تحلیل دادهبنیاد از احساس تنهایی و چالش‌های مدیریت عواطف در بین بازنشستگان", بررسی مسائل اجتماعی ایران, 12, 2, 1400, 171-200. doi: 10.22059/ijsp.2022.87909
HARVARD
عسکری ندوشن, عباس, روحانی, علی, عابدی دیزناب, محدثه. (1400). 'تحلیل دادهبنیاد از احساس تنهایی و چالش‌های مدیریت عواطف در بین بازنشستگان', بررسی مسائل اجتماعی ایران, 12(2), pp. 171-200. doi: 10.22059/ijsp.2022.87909
VANCOUVER
عسکری ندوشن, عباس, روحانی, علی, عابدی دیزناب, محدثه. تحلیل دادهبنیاد از احساس تنهایی و چالش‌های مدیریت عواطف در بین بازنشستگان. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 1400; 12(2): 171-200. doi: 10.22059/ijsp.2022.87909
)