مطرودیت مضاعف؛ روایتی از زیست زنان کولی شهر خرم‌آباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ؛

2 دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیاررشته جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجربه زیسته زنان کولی شهر خرم آباد از طرد اجتماعی، تلاش شده زیست‌جهان و نظام معنایی آنها و زیست حاشیه‌ای توصیف و تفسیر شود. بر همین اساس از پارادایم تفسیری و روش پدیدارشناسی، برای انجام این تحقیق استفاده شد تا از این طریق با رجوع به تاریخچه زندگی اجتماع حاشیه‌نشین کولی‌ها به فهم میان‌ذهنیت‌های آن‌ها پرداخته شود. جمع‌آوری داده‌ها با مشارکت‌کنندگان از طریق ابزارهای مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و مصاحبه گروهی انجام شد. در این مطالعه با انجام مصاحبه با 15 نفر و برگزاری دو مصاحبه گروهی اشباع نظری حاصل شد. برای انتخاب مشارکت‌کنندگان روش نمونه گیری گلوله برفی به کار گرفته شد. محور اصلی یافته‌های این مطالعه، چندوجهی بودن محرومیت و طرد زنان و دختران کولی را نشان می‌دهد که مفهوم پایه «مطرودیت مضاعف» را به تصویر کشیده است. چرخه، شرایط و زمینه‌های مطرودساز زنان و دختران کولی در قالب 9 مقوله از قبیل «فقدان قدرت چانه­زنی زنان در محیط خانواده، تحقیر و خشونت در خانواده و فضای اجتماعی، کلیشه‌های جنسیتی و حکمرانی بر ذهنیت زنان کولی، دوری­گزینی زنان بومی از ارتباط با زنان کولی، تکدی­گری زنان به عنوان تنها منبع تامین معیشت، بی پناهی در پناهگاه زندگی، دختران کولی و بازمانده از تحصیل، کار و کودکی خیابانی و تلاش برای زنده ماندن و کار در کودکی» توصیف و تفسیر شده است. این زنان و دختران در وضعیت حاشیه ای زیست می‌کرده‌اند و فرایند طرد این مشارکت کنندگان وابسته به شرایط و زمینه‌های متعددی است و در یک فرآیند چرخه‌ای مطرودیت آن‌ها بازتولید می‌شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • احمدی، حبیب و گروسی، سعیده. (1383). بررسی تأثیر برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی بر نابرابری جنسیتی در خانواده‌های شهر کرمان و روستاهای پیرامون آن. مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان (مطالعات زنان)، 2(6): 30-5.
  • اشتروس، آنسلم و کوربین، جولیت (1385) اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی، رویه­ها و شیوه­ها. ترجمه بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • بلیک‌مور، کن (1385)، مقدمه ای بر سیاستگذاری اجتماعی، ترجمه علی‌اصغر سعیدی و سعید صادقی‌جقه، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
  • تاج‌مزینانی، علی اکبر. (1390).مرور ادبیات درباره وضعیت جوانان در ایران و تعیین موضوعات اولویت دار در ارتباط با جوانان کشور، انتشارات نمایندگی یونیسف در ایران.
  • خوشرو، زینب؛ فیروزآبادی، سید احمد و فرضی زاده، زهرا (1397). مطالعه علل، ابعاد و پیامدهای طرد اجتماعی بر حسب جنسیت؛ مورد مطالعه: زنان کولی روستای چشمه کبود شهرستان ایلام، مطالعات اجتماعی اقوام، 1(1): 57-33.
  • رهنمافلاورجانی، زهره و کیانی، مژده. (1394). تأثیر احساس نابرابری جنسیتی بر سرمایه اجتماعی زنان تحصیلکرده شهر اصفهان. جامعه شناسی کاربردی، 26(2): 90-77.
  • شالچی، سمیه.، و قلی زاده، صفیه. (1397). تجربه طرد اجتماعی زنان در سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد مطالعه: محله اسلام آباد تهران). مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری), 8(27),174-143.
  • صادقی­فسایی، سهیلا (1389). ضرورت نظریه­پردازی در حوزه مسائل زنان از تحقیق تا نظریه، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، سال سیزدهم/ شماره 50.
  • صفی خانی، ثمره (1396). مطالعه پدیدارشناختی کولی‌ها در تهران: تجارب زیسته غربت‌های بابل در دروازه غار و لب خط، رساله دکترای تخصصی، دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی
  • عظیمی، میترا و ابراهیمی، مریم. (1398). موانع بازپیوند اجتماعی کولی‌های محله هرندی تهران. بررسی مسائل اجتماعی ایران, 10(1): 216-195.
  • عنایت، حلیمه و روزبهانی، مهدخت (1392). بررسی عوامل فرهنگی اجتماعی مرتبط با نابرابری جنسیتی در میان دختران ۱۸ تا ۵۹ ساله شهر تهران، فصلنامه تخصّصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد، 7(6): 152-123.
  • غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا (1389)، چرخش مفهومی و نظری از فقر به سازه مطرودیت اجتماعی، برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 2، شماره 4 پاییز، صفحه66-35.
  • فیروزآبادی، سیداحمد، صادقی، علیرضا (1389). مطالعه ابعاد طرد اجتماعی زنان روستایی سرپرست خانوار در رابطه با وضعیت اشتغال و اقامت، مجله علمی- پژوهشی زن در توسعه و سیاسی (پژوهش زنان)، دوره هشت، شماره دو، تابستان. 114-93.
  • فیروزآبادی، سیداحمد، صادقی، علیرضا (1392). طرد اجتماعی: رویکردی جامعه شناختی به محرومیت (بررسی مفهومی، دیدگاه‌های نظری و مطالعات موردی در ایران). تهران: جامعه شناسان.
  • قادرزاده, امید, خلقی, میترا. (1397). زنان و تجربه طرد اجتماعی (مطالعه کیفی زنان خانه دار شهر سنندج). مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان, 16(1), 7-42.
  • کاستلز، مانوئل (1385) عصر اطلاعات، قدرت هویت، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، انتشارات طرح نو.
  • کرسول، جان (1391)، پویش کیفی و طرح پژوهش، انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعه موردی). ترجمه حسن دانایی فرد و حسین کاظمی، تهران: انتشارات صفار.
  • کلانتری، عبدالحسین (1390). بومی­سازی فمینیسم جلد دوم طرح پژوهشی شورای فرهنگی اجتماعی زنان ِشورای عالی انقلاب فرهنگی.
  • یوسف­وند، سامان، انتظاری، علی، مرادی­نژاد، زینب (1397). فهم معنایی زنان از مدرنیزاسیون در جامعه محلی (مورد مطالعه: استان لرستان). فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی، سال هفتم، شماره بیست و هشتم، پاییز. صص 318-285.
  • Cervi, L., & Tejedor, S. (2020). Framing “The Gypsy Problem”: Populist Electoral Use of Romaphobia in Italy (2014–2019). Social Sciences, 9(6), 105.‌
  • Colaizzi, P. F., Valle, R. S., & King, M. (1978). Existential phenomenological alternatives for psychology. Psychological research as the phenomenologist views it, 48-71.
  • Gezgin, E., & Greenfields, M. (2017). A Study on the Sociology of Pierre Bourdieu and Conducting Social Research with Gypsy/Roma Groups. Journal of Gypsy Studies, 1(1), 31-47.‌
  • Kaye, D. K. (2004). Gender inequality and domestic violence: implications for human immunodeficiency virus (HIV) prevention. African health sciences, 4(1), 67-70.‌
  • Kenrick, D. (2007). Historical dictionary of the Gypsies (Romanies). Scarecrow Press.‌
  • Millan, M., & Smith, D. (2019). A comparative sociology of Gypsy Traveller health in the UK. International journal of environmental research and public health, 16(3), 379.
  • Moustakas, C. E. (1994). Phenomenological research methods. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Ozatesler, G. (2014). Gypsy stigma and exclusion in Turkey, 1970: The social dynamics of exclusionary violence. Springer.‌
  • Patton, M. Q. (1987) Qualitative Evaluation Methods. Beverly Hills: Sage.
  • Polkinghorne, d.e (1989),phenomenological research methods‖ in r.s. valle & s.halling (eds.), existential phenomenological perspectives in psychology(pp.41-60).new York: plenum press.
  • Scharf,t., Phillipson,c. Allison E. S, (2001) "Older People In Deprived Neibourhoods, Social Exclution and Quality of Line In Old Age, Center for Social Gerontology, Keele University.
  • Smith, D., Newton, P., Berlin, J., & Barrett, S. (2020). A community approach to engaging Gypsy and Travellers’ in cancer services. Health Promotion International, 35(5), 1094-1105.‌
  • Tajmazinani, A.A. (2010) "In the Mainstream or at the Margins? Youth Inclsion and Exclusion in Iran", University of Glamorgan, U.K. PhD Thesis, p 1-25.
  • Theobald, H (2005)  Social exclusion and care for the elderly: Theoretical concepts and changing realities in European welfare states, WZB Discussion Paper, No. SP I 2005-301, available at: http://econstor.eu/bitstream/10419/47367/1/482174676.pdf
  • Van Manen, m. (1990), “researching lived experience:human science for an action sensitive pedagogy. London, Ontario, Canada: the university of western Ontario.
  • Wazeema, T. M. F. (2020). Social exclusion and vulnerability of people in gypsy community.‌ 7th International Symposium – (2020) on “The Moderate Approach to Human Development through Islamic Sciences and Arabic Studies” pp.685 - 693.
بررسی مسائل اجتماعی ایران
دوره 12، شماره 2
پاییز و زمستان 1400
اسفند 1400
صفحه 329-365

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار