کرونا و داغ ننگ: روایت بهبودیافتگان بیماری از تجربه طرد اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان و پژوهشگر پژوهشکده کردستان‌شناسی

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

3 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

چکیده

شیوع ویروس کووید 19، توأم با پیامدهایی چون تمایزگذاری و فاصله اجتماعی در میان افراد جامعه بوده و فجایع روحی-روانی بسیاری را برای جامعه به میراث گذاشته که تا سال­ها شاهد اثرات ناخوشایند آن بر جسم و روان افراد خواهیم بود. هدف از پژوهش حاضر، روایت بهبودیافتگان مبتلا به بیماری کرونا از تجربه­ی طرد اجتماعی است. این پژوهش با بهره­مندی از افکار و آراء گافمن و تعداد دیگری از نظریه­پردازان حوزه­ی جامعه­شناسی، داده­های خود را به میانجی رویکرد کیفی و استفاده از روش تحلیل روایتِ مضمونی و انجام مصاحبه با 16 نفر (11 مرد و 5 زن) از بهبودیافتگان بیماری به دست آورده است. نمونه­ها به صورت هدف­مند انتخاب شده­اند. یافته­های به دست­آمده از تجزیه و تحلیل مفاهیم، نشان­دهنده­ی 11 تِم اصلی شامل: اختلالات روحی-روانی، گسست روابط اجتماعی، فروکاست منزلت اجتماعیِ افراد، دگردیسی میدان دین و گزاره­های دینی، تضعیف اعتماد اجتماعی، کاهش ارزش­های اخلاقی-انسانی، شکل‌گیری هویت پنهان، بیکارشدن، رونق بازارِ دلالیِ کالاهای بهداشتی، ترس از روایت بیماری، تبعیض در دریافت خدمات درمانی؛ 22 مفهوم محوری و 59 مقوله­ی عُمده است. نتایج به دست­آمده نشان می­دهد که تجربه­ی طرد اجتماعی از جانب بیماران مبتلا به ویروس کووید 19، با پیامدهای مخربی چون از دست دادن پایگاه اجتماعی، انزواطلبی، اخراج از حلقه­های گروهی و تشدید ترس و اضطراب درونی و در نهایت، رشد تنش و التهاب اجتماعی در سطح گسترده را به همراه دارد. از طرفی نیز وضعیت پیش­آمده سبب سوءاستفاده برخی سودجویان و دامن­زدن به بحران موجود به میانجی احتکار کالاهای بهداشتی-درمانی و متعاقباً گران­فروشیِ این اجناس می­شود. در نهایت یافته­ها حاکی از نوعی خشونت نمادین در قبال مبتلاشدگان به کرونا و واپس­زدن آنها از حلقه­های گروهی و اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها


  • تقی­پور، علی؛ کریمی، فاطمه­زهرا؛ آقایی، منورافضل؛ لطیف­نژاد رودسری، رباب؛ صالحیان، مریم. (1400). تبیین درک و تجریه افراد جامعه از استیگما در مواجهه با بیماری کرونا، مجله دانشگاه علوم پزشکی تربیت حیدریه، 9(4)، زمستان 1400، ص 25-35.

https://jms.thums.ac.ir/browse.php?a_id1056&si

  • سبحانی، پرویز؛ احمدی، یعقوب (1400). واکاوی نقش پاندمی کرونا بر مناسبات فردی و اجتماعی اعضای خانواده(مطالعه موردی؛ استان کردستان)، بیستمین همایش ملی انجمن مشاوره ایران(سالم­زیستی و تعالی­بخشی سبک زندگی در دوران کرونا و پس از کرونا)، تهران، آذر 1400.
  • علی­اکبری­دهکردی، مهناز؛ عیسی­زاده، فاطمه؛ آقاجان­بگلو، سوسن (2019). پیامدهای روانی اجتماعی مبتلایان به بیماری کرونا ویروس جدید (کوئید 19): یک مطالعه کیفی، مجله روانشناسی سلامت، دوره 2، شماره 2 (4)، 9-20.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=528509

  • گیدنز، آنتونی. (2011). جهان لغزنده است، ترجمه علی عطاران(1395)، چاپ اول، تهران: بنگاه ترجمه و چاپ و نشر پارسه.
  • Baral, S., Karki, D., Newell, J. (2007). Causes of Stigma and Discrimination Associated with Tuberculosis in Nepal: A Qualitative Study, BMC Public Health, Vol 7, p 211
  • Brown S. M., Doom J. R., Lechuga-Peña S., Watamura S. E., Koppels T. (2020). Stress and Parenting during the Global COVID-19 Pandemic.  Abuse Negl.110 (2), 104699. 10.1016/j.chiabu.2020.104699 [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
  • Cogan, J., Herek, G. (1998). Stigma ]Online[. ]Cited 2010 December 4[; Available from: URL.: http://www.thebody.com/content/art14039.html
  • Crocker J, Major B, Steele C. (1998). Social Stigma. In The Handbook of Social Psychology, ed. DT Gilbert, ST Fiske, 2:504-53. Boston, MA: McGraw-Hill
  • Fine M, Asch A. (1988). Disability beyond Stigma: Social Interaction, Discrimination, and Activism. J. Soc. Issues 44:3-22
  • Finzen A. (2017). Stigma and Stigmatization Within and Beyond Psychiatry. In: Gaebel W., Rossler W., Sartorius N. (eds) The Stigma of Mental Illness – End of the Story?. Cham: Springer.
  • Gilmore, N., Somerville, M. (1994). Stigmatization, Scapegoating and discrimination in Sexually Transmitted Diseases: Overcoming them and us, Social Science and Medicine, Vol.39, pp.13-39
  • Goffman, E. (1963). Stigma. Notes on the Management of Spoiled Identity. London: Penguin Books.
  • Goffman, E. (2005). Interaction Ritual: Essays in Face-to-Face Behavior. American Sociological Review, New Brunswick: Transaction Publishers.
  • Gray, Rebecca. (2011), "Shame, Labelling and Stigma: Challenges to counseling clients in alcohol and other drug settings", Federal Legal Publication Inc.
  • Hatzenbuehler Ml. (2016). Structural Stigma: Research Evidence and Implications for Psychological Science. Am Psychol. 71(8): 742-751.
  • Hermanns, H. (1995). “Narrative Interview in U. Flik, E.V Kardorf, H. Keupp, L.V. Rosenstiel and Handbuch Qualitative Sozialfoeschung” (2nd edn). Munich: Psychologie Verlage Union
  • https://www.google.com/amp/s/www.radiofarda.com/amp/30627258.html
  • https://www.ilna.news/991756
  • https://www.mehrnews.com/news/4928610/
  • Joan, W., Gonzalez-Medina, D., Le, Q. (2011). Infectious diseases and Social Stigma, ATI-Applied Technologies & Innovations, Vol 4, Issue 1, April 2011, pp. 58-70, https://www.researchgate.net/publication/236212491
  • Jones E, Farina A, Hastorf A, Markus H, Miller DT, Scott R. (1984). Social Stigma: The Psychology of Marked Relationships. New York: Freeman
  • Kaplan, A. H., A. Scheyett and C. E. Golin. (2005). HIV and Stigma: Analysis and Research Program. Current HIV/AIDS Reports 2(4): 184-188
  • Lee, S., Chan, L., Chau, A., Kwok, K. (2005). The Experience of SARS Related Stigma at Amoy Gardens, Social Science and Medicine, Vol 61, p. 20-38
  • Levin, Sh & Van Laar, C. (2008). Stigma and Group Inequality: Social Psychological Perspectives, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, Mahwah, New Jersey, USA
  • Link BG, Phelan JC. (2001). Conceptualizing Stigma. Ann Rev Sociol. http://doi.org/10.1146/annurev.soc.27.1.363
  • Link, B., Phelan, J. (2001). Conceptualizing Stigma, Annual Review of Sociology, Vol 27, pp. 263-385
  • Major, B. and L, T, O Brien. (2005). The Social Psychology of Stigma. Annu. Rev. Psychol. 56: 393-421
  • Munhall, P. (2001). “Nursing Research: A Qualitative perspective, Jones and Bartlett Publisher in Qualitative Research Methods”, Thousand Oaks, CA: Sage
  • M. Brouwers E. (2020). Social Stigma is an Underestimated Contributing Factor to Unemployment in People with Mental Illness or Mental Health Issues: Position Paper and Future Directions, 1-7. https://www.researchgate.net/publication/340828617
  • Ramaci, T.; Barattucci, M.; Ledda, C. & Rapisarda, V. (2020). Social Stigma during COVID-19 and its Impact on HCWs Outcomes. Sustainability, 2020, 12, 3834. https://www.researchgate.net/publication/341251054
  • Smith, R. A. (2007). Language of the Lost: An Explication of Stigma Communication, Communication Theory, 17, 462-485. https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2007.00307.x
  • Smith, R. A., Quesnell, M., & Zhu, X. (2016). Stigma and Health/Risk Communication. Oxford Res. Encycl. Commun., Oxford: Oxford University Press.
  • Stafford MC, Scott RR. (1986). Stigma Deviance and Social Control: some conceptual issues. In The Dilemma of Difference, ed. SC Ainlay, G Becker, LM Coleman. New York: Plenum
  • Thornicroft G, Rose D, Kassam A, Sartorius N. (2007). Stigma: Ignorance, Prejudice or Discrimination? Br J Psychiatry, 190, 192-193
  • Wang, C., Horby, PW, Hayden, FG. Gao, GF. (2020). A Novel Coronavirus Outbreak of Global Health Concern, Lancet. 2020; 395: 470-473
  • Xiang, YT. Yang, Y., Li, W., Zhang, L., Zhang, Q., Cheung, T. (2019). Timely Mental Health Care for the 2019 Novel Coronavirus Outbreak is urgently needed, Lancet Psychiatry, 2020; 7: 228-229.
  • Walsh, F. (2015). Strengthening Family Resilience (3rd). New York: The Guilford Press. https://www.scrip.org/(S(351jmbntvnsjt1aadkposzje))reference/Referencepapers.aspx?Refernce