سیاست‌گذاری وضعیت اجتماعی زنان در ایران: بررسی رابطه سیاست‌های کلان و قوانین حوزه زنان با رویکرد مرجع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز

2 کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی

10.22059/ijsp.2023.92638

چکیده

مقاله حاضر در صدد است خاستگاه سیاستی وضعیت  اجتماعی زنان در ایران پس از انقلاب اسلامی را مورد کاوش قرار دهد. فرض مطالعه این است که رویکرد مرجع در نظام جمهوری اسلامی ایران در تمامی حوزه‌ها، رویکرد رهبران دوگانه انقلاب اسلامی است. بنابراین می‌توان از طریق فهم مضامین این مرجع و بررسی سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران در حوزه زنان، به این دو پرسش بنیانی پاسخ مبین داد که رویکرد مرجع جمهوری اسلامی ایران نسبت به وضعیت زنان چیست؟ و با توجه به رویکرد مرجع، سیاست‌گذاری وضعیت اجتماعی زنان چه وضعیتی دارد؟ مقاله با استفاده از روش تحلیل مضمون، سه حوزه بیانات رهبران جمهوری اسلامی ایران، ابلاغیه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی و مصوبات مجلس شورای اسلامی را مورد تحلیل قرار می‌دهد و ضمن توصیف وضعیت اجتماعی زنان، رویکرد این سه حوزه به زنان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نتایج تحقیق از طریق ایجاد پیوند بین تحلیل توصیفی و تحلیل مضمون اثبات می‌کند، علی رغم وجود پتانسیل بالا در رویکرد مرجع در مسیر بهبود وضعیت  اجتماعی زنان در ایران، نهادهای دوگانه فوق‌الذکر بهره روشنی از این ظرفیت نبرده‌اند. این دلیلی برای تحقق ضعیف تاثیر مطلوب رویکرد مرجع در جامعه ایران است. لذا نیازمند اصلاحات جدی در حوزه تقنینی و سیاستگذاری هستیم تا به واسطه‌ی آنها، عملکرد دولت‌ها تا حد زیادی قابلیت کنترل و ارزیابی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


اشتریان، کیومرث. (1386). سیاستگذاری عمومی ایران. تهران: نشر میزان.
پارسانیا، حمید. (1384). رویکرد انتقادی فلسفه اسلامی به رابطه عقل و جنسیت، مجله حوراء: شماره 14: 45-23.
جوادی آملی، عبدالله. (1378). زن در آئینه جلال و جمال الهی. قم: نشر اسراء.
دفتر پژوهش اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران. (1374). جایگاه و نقش زن در نظام های مختلف از دیدگاه امام خمینی و مقام معظم رهبری. چاپ اول. تهران: انتشارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران.
شافریتز، جی. ام. و بریک، ک. پی. (1390). سیاست‌گذاری عمومی در ایالات متحده آمریکا، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
صادقیان، داوود. (1389). بررسی تأثیر پیامدهای اشتغال زنان بر روابط درون خانواده. پایان نامه منتشر نشده کارشناسی  ارشد جامعه‌شناسی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
کولایی، الهه. (دی1386). زنان: سهمیه‌بندی جنسیتی علیه زنان نقض آشکار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. آیین، شماره 10.
فوزی تویسرکانی، یحیی. (1385). تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران (1357 – 1380). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
لیاقت دار، محمد جواد؛ نقوی، فتانه؛ یزد خواستی، بهجت. و سمیعی، فاطمه. (بهار 1388). تاثیر و نقش نگرش فرهنگی جامعه نهاد خانواده و توسعه ارتباطات در گرایش زنان به آموزش عالی. مجله جامعه‌شناسی کاربردی. شماره 33.
مرکز امار ایران. (1379). ویژگی های اجتماعی- اقتصادی زنان در ایران 1365-1375، تهران: انتشارات مرکز امار ایران.
مرکز آمار ایران. (1381). زنان سرپرست خانوار در ایران (ویژگی‌های اجتماعی - اقتصادی). تهران: مرکز آمار ایران، مدیریت انتشارات واطلاع رسانی و صندوق جمعیت ملل متحد.
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. (۱۳۷۴). جایگاه زن در اندیشه امام خمینی، تهران موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
وب سایت خبرگزاری دانشجو. (1391). گفتگوی تفصیلی با طبیب زاده. بازیابی شده در تاریخ 13 اردیبهشت 1391 برخط در www.snn.ir
وب سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای. (1395). بازبینی شده در تاریخ 20 شهریور 1395 برخط درwww.khamenei.ir
Boyatzis, R.E. (1998). Transforming Qualitative Information. Sage: Cleveland.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology 3 (2): 83-103.
Chalmers, I. (2003). Trying to do more good than harm in policy and practice: the role of rigorous, transparent and up-to-date evaluations. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science 589: 22-40.
Chalmers, I.; Hedges, L. & Cooper, H. (2002). A brief history of research synthesis. Evaluation & the Health Professions 25: 12-37.
Campbell, R.; Pound, P.; Pope, C.; Britten, N.; Pill, R.; Morgan, M. & Donovan, J. (2003). Evaluating meta-ethnography: a synthesis of qualitative research on lay experiences of diabetes and diabetes care. Social Science & Medicine 56 (2003) 671–684
Cooper, H. & Hedges, L. (1994). The Handbook of Research Synthesis. New York: Russell Sage Foundation.
Dixon-Woods, M.; Agarwal, S.; Jones, D.; Young, B. & Sutton, A. (2005). Synthesizing qualitative and quantitative evidence: a review of possible methods. Journal of Health Services Research and Policy 10: 45-53.
Higgins, J. & Green, S. (eds). (2006). Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions 4.2.6 [updated September 2006].
Jessop, B. & Sum, N. L. (2001). Pre-disciplinary and post-disciplinary perspectives in
political economy. New Political Economy. 6: 89 – 101.
Juni, P.; Altman, D. & Egger, M. (2001). Assessing the quality of controlled clinical trials. British Medical Journal. 323:42-46.
Mulrow, C. (1994). Systematic reviews: rationale for systematic reviews. British Medical Journal 309:597-599.
Oakley, A. (2002). Social science and evidence-based everything: the case of education. Educational Review 54: 277-286.
Petticrew, M. & Roberts, H. (2006). Systematic Reviews in the Social Sciences: A practical guide. Oxford: Blackwell Publishing.
Sandelowski, M. & Barroso, J. (2007). Handbook for Synthesising Qualitative Research. New York: Springer.
Thorne, S.; Jensen, L.; Kearney, MH.; Noblit, G. & Sandelowski, M. (2004). Qualitative Metasynthesis: Reflections on Methodological Orientation and Ideological Agenda. Qualitative Health Research 14 (10): 1342-1365.
White, H. (1994). Scientific communication and literature retrieval. In: Cooper H, Hedges L (eds) The Handbook of Research Synthesis. New York: Russell Sage Foundation.