فهم تجربه زیسته زنان از فرآیند جامعه‌پذیری سیاسی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی گرایش جامعه‌شناسی سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/ijsp.2023.92641

چکیده

پژوهش حاضر با هدف فهم تجربه زیسته زنان از فرآیند جامعه­پذیری سیاسی در ایران طراحی و اجراشده است. این پژوهش با اتکا به رویکرد روش­شناختی پدیدارشناسی در پی فهم ماهیت مسئله جامعه­پذیری سیاسی زنان در ایران برآمده است. در جمع‌آوری داده‌ها از تکنیک مصاحبه نیمه ­ساختاریافته و تعاملی استفاده شد و برای تحلیل داده­ها از روش کلایزی و همچنین اعتبار و پایایی مطالعه به روش پیشنهادی لینکلین و گوبا بررسی شد. جامعه هدف این مطالعه براساس نمونه­گیری گلوله برفی انتخاب شدند و با انجام 20 مصاحبه و برگزاری دو بحث گروهی با زنانی که تجربه کنشگری سیاسی را دارا بوده­اند؛ اشباع مفهومی و نظری حاصل شد. برای تحلیل اطلاعات در حین گردآوری داده­ها، مرحله به مرحله، کدگذاری توسط دو پژوهشگر انجام شده است تا ضریب خطای مفهوم­سازی کم شود. در این فرآیند در مرحله اول کدگذاری 111 کد شناسایی شد و پس از تجمیع و ترکیب کدها، 10 مضمون از قبیل «تعارض­های هویتی زنان، کلیشه­های جنسیتی، فرآیندهای آموزشی نابرابر، مردانه دانستن فضای سیاست، تبعی و در حاشیه بودن زنان در ساختار سیاسی و حزبی، ساختارهای تصمیم­گیری مردانه، فراگیر نبودن کنشگری سیاسی زنان، بی اعتمادی اجتماعی، خلا الگوی رفتار سیاسی زن، تناقض ساختارهای فرهنگی با عاملیت اجتماعی و فرهنگی زنان» شناسایی شد که در مجموع نشان­دهنده ضعف فرآیند جامعه­پذیری سیاسی زنان در ایران است.  استنباط مقاله این است؛ زنان در جامعه ایران به دلیل ضعف جامعه­پذیری سیاسی، در حاشیه نظام سیاسی قرار داشته­اند و نوعی طرد سیاسی برای آن‌ها برساخت شده است. به عبارت دیگر می­توان گفت شرایط امروز جامعه ایران  با یک پدیده­ای به نام زیست سیاسی متعارض زنانه مواجه است و همچنان چالش­ها و سردرگمی­هایی در حوزه زنان پابرجا مانده است.

کلیدواژه‌ها


اورنجن، اعظم و شاطریان محمدی، فاطمه. (1394) رابطه بین احساس تعلق به مدرسه با درگیری تحصیلی در دانش آموزان پیش دانشگاهی. کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران، تهران: موسسه برگزار کننده همایش های توسعه محور دانش و فناوری سام ایرانیان
برگر، پیتر، ال. بریجیت برگر و هاستفرید کلنر، (1381)، ذهن بی خانمان، نوسازی و آگاهی، ترجمة محمد ساوجی، ایرانی: نی.
بوربور، اکرم و تاجیک اسماعیلی، سمیه،1400، حلیل وضعیت هویت اجتماعی زنان ایرانی بر اساس استفاده از رسانه‌های اجتماعی و متغیرهای زمینه ای، فصلنامه رسانه، دوره: 32، شماره 4، 34-1.
پارسا، بهرام؛ حبیب زاده، رقیه و حق کلخوران، اسماعیل (1395) پیش بینی سازگاری تحصیلی دانش آموزان بر اساس احساس تعلق به مدرسه و جهت گیری هدفی. سومین کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم، شیراز: دانشگاه علمی کاربردی آذین شوشتر- دانشگاه زرقان-واحد پژوهش دانش پژوهان همایش آفرین.
پناهی، محمدحسین؛ بنی فاطمه، سمیه السادات (1394) فرهنگ سیاسی و مشارکت سیاسی زنان. فصلنامه علوماجتماعی شماره 68.
تبریزی، منصوره و طاهره، هوشنگی. (۱۳۹۲). تجربه تعارض‌های هویتی در سبک زندگی زنان متاهل. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پرتال علوم انسانی
جنکینز، ریچارد، (1391) هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: نشر شیرازه.
جهان تیغ، سکینه (۱۳۹۰). دانش های دنیای مشاوره، کارشناس ارشد مشاوره. سایت مشاوره.
چیلکوت، رونالد (1390) نظریه های سیاست مقایسـهای، ترجمـة وحیـد بزرگـی و علیرضـا طیب، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسانه
رابینز، استیفن پی(1392) معانی رفتار سازمانی مترجم: قلی پارسائیان، سید محناد اقرابای ، تهران : دفتر پژوهشهای فرهنگی.
رهبری شکرانه ، اسمعیلی معصومه،  محمودپور عبدالباسط، (1399) مطالعه کیفی نقش گذار هویتی زنان میان سال در ارتباط با خود، دیگران و محیط، نشریه: زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان) دوره:18  شماره:3
زارع مهدوی، قادر؛ نقدی پور، محمود؛ نجفی، مصطفی(1396)  بررسی مشارکت سیاسی زنان در فرایند شکل گیری، تثبیت و تداوم انقلاب اسلامی ایران. فصلنامه تخصصی علوم سیاسی. س سیزدهم. ش 6
ساروخانی، باقر (1386)، جامعه‌شناسی ارتباطات، چاپ نوزدهم، ایرانی: انتشارات اطلاعات.
ساروخانی، باقر، جاه، مریم رفعت. (1383). عوامل جامعه شناختی مؤثر در باز تعریف هویت اجتماعی زنان. زن در توسعه و سیاست 1(2)،91-71.
سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه شناسی. ترجمه هادی جلیلی، تهران: نی.
ظهیری­نیا، مصطفی؛ نیکخواه، هدایت­الله؛ فلاحی­شاه­آبادی، احمد؛ صادقی، سهیل؛ عزیززاده، امید (1395) اعتماد اجتماعی و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه هرمزگان. پژوهش نامه فرهنگی هرمزگان. ش 11.
عبدالهی محمد (1375)، جامعه شناسی بحران هویت، نامه پژوهش، سال دوم.
غفاری، غلامرضا (1392) مدیریت شهری و مشارکتهای اجتماعی، تهران نشر تیسا.
گولومبوک، سوزان و رابین فی وش (1384). رشد جنسیت، ترجمه مهرناز آرای، تهران: ققنوس.
گیدنز، آنتونی (1382). تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، ایرانی: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1383)، جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، چاپ سیزدهم، ایرانی: نشر نی.
مجتهدزاده، پیروز. (۱۳۸۱). جغرافیا و سیاست در فرایند نوین، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، دوره 13، شماره ۸. صص: ۹۷-۹۱.
محسنی­تبریزی، علیرضا، معیدفر، سعید، فاطمه گلابی (1390). بررسی اعتماد اجتماعی با نگاهی نسلی به جامعه.  مجله جامعه پناسی کاربردی، دوره 22. شماره یک. صص 70-41.
محمدی، زهرا (1395)، بررسی آسیب­های اجتماعی زنان در دهه (1370-1380)، ایرانی: نشر شورای فرهنگی اجتماعی زنان، چاپ اول.
محمدی، شهرام، (1397)، نقش خانواده، مدرسه و رسانه در پیشگیری از وقوع جرم با تأکید بر معیارهای بین المللی حاکم بر تعهد دولت ها در آموزش افراد، نوع مقاله: مقاله پژوهشی، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 2، زمستان 1397
معروف پور مینا،  سفیری خدیجه(1397)  تبیین جامعه شناختی عوامل موثر بر تعارض هویتی زنان شهر نقده نشریه: مطالعات زن و خانواده دوره:6 | شماره:2
نقدی، اسداله، معمار، ثریا، داستانی، مریم. (1397). تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های 50، 60 و 70 شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، 29(4)، 208-183.
Abbott P, Wallace C. Sociology of Women. translated by Manijeh Najm Iraqi. University Campus Publications. 2019 Fourteenth Edition, 371 p
-Arnstein, SR. (1969) “A Ladder of Citizen Participation.” Journal of the American Planning Association 24–216 :)35( 4. www. planning.org/pas/memo/2007/mar/pdf/ JAPA35No4.pdf.
Ashforth, B. E. (2001). Role transitions in organizational life: An identitybased perspective. Mahwah, NJ: Erlbaum
Bovone, L. (2014). Identities through fashion: A multidisciplinary approach. Gonzalez A – Berg publishers, Oxford, GBR, United Kingdom.
Campbell, S. B. (1995), “Behavior problem in preschool children: A review of recent.research”. Journal of Child Psychology, 36: 113-149.
Farrell,A.D.Danish,S.J. & Howard,C.W.(1992). Relationship between drug use and other problem behaviors in urban adolescents. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60, 705-712.
Hennekam, S., Syed, J., Ali, F., & Dumazert, J. (2019). “A multilevel perspective of the identity transition to motherhood”. Gender, Work & Organization, PP 1-19
Hynes, K. (2008). “Transforming identities: Accounting professionals and the transition to motherhood”. Critical Perspectives on Accounting, 19 (5): PP 620-642.
Joan E. Grusec, (2018), Socialization Processes in the Family: Social and Emotional Development, "Journal of Aging S tudies",Vol.20.pp,39-53.
Khurram, U. (2017). Existential and Spiritual Support Group for Women of Color in Midlife Transition, A Masters thesis, the faculty of the Kalmanovitz school of Education ,Saint Mary’s College of California.
Mahdavi SM, Mohamadjani M. The challenges of political socialization of female students (providing a Grounded Theory). Women in Development & Politics. 2015 Mar 21;13(1):53-72.
Norris F.H. Stevens S.P. Pfefferbaum B. Wyche K.F. and Pfefferbaum R.L. (2008) Community Resilience as a Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness, American Journal of Community Psychology, 41, 127-150.
Rezaeiyan, A. (2011). Conflict management and negotiation (Advanced organization behavior management), the ministry of Islamic cultural and guidance. (Text in Persian)
Shojaei No H. A Study of Sociological Factors Affecting Women's Political Participation (Case Study of Ahvaz). Faculty of Economics and Social Sciences. 2017 Shahid Chamran University of Ahvaz.
Smith, A. and Magill, C. (2017) Reconciliation. Does Education have a role?Shared Space: A research journal on peace, conflict and community relations, 8(1): 5-15