مسئله اجتماعی همسرآزاری و مدلیابی راهکار تاب‌آوری خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری،گروه روانشناسی واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی تهران،ایران

2 دانشیار ،گروه روانشناسی واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی تهران،ایران

3 استادیار، گروه روانشناسی واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی تهران،ایران

4 استادیار، گروه روانشناسی واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی تهران،ایران.

10.22059/ijsp.2023.92831

چکیده

همسرآزاری یک مسئله مهم اجتماعی و شایعترین شکل خشونت در خانواده می­باشد؛ لذا یافتن راهکاری که تاب­آوری نظام خانواده را در شرایط خشونت­آمیز ارتقا دهد، با پیشگیری از ایجاد و افزایش این بحران، موجب تداوم خانواده، بقای جامعه و انسجام فرهنگی- اجتماعی می­شود. بنابراین هدف­ پژوهش ­حاضر، مدلیابی تاب­آوری ­خانواده به عنوان راهکاری در حل­مسئله اجتماعی همسرآزاری، براساس بررسی دو عامل زمینه­ساز اقتدار شخصی در نظام­خانواده و باورهای ارتباطی ناکارآمد بود. ایـن مطالعـه، توصیفـی- همبسـتگی با تکیه­ بر مدلیابی ­معادلات ­ساختاری بود که در آن تعداد 250 نفر از زنان­قربانی­همسرآزاری مراجعـه­کننـده بـه دوایرمددکاری­ اجتماعی کلانتریهای شهرتهـران در سـال 140۰ با روش هدفمند، انتخاب شدند. برای جمع‌آوری­ داده‌ها از پرسشنامه تاب­آوری­خانواده سیکسبی(۲۰۰۵)، اقتدارشخصی در سیستم­خانواده ویلیامسون، مالون و بری(۱۹۸۴) و باورهای ارتباطی ایدلسون و اپستین(۱۹۸۱) استفاده­شد. مدل­فرضی با استفاده از روش الگویابی معادلات­ساختاری و نرم­افزارهای spss18 وAmos23 تحلیل­شد. یافته­ها نشان­داد که بین مولفه­های ­اقتدارشخصی)۰٫۲۷۶β=،۰٫۰۰۱p=) و باورهای ارتباطی ناکارآمد)۰٫۲۵۵β=-،۰٫۰۰۰p=) با تاب­آوری­خانواده رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد. شاخص­های نکویی از الگوی پژوهش با داده­های گردآوری­شده حمایت­کردند. مدل ساختاری نیز از برازش مطلوب برخوردار و شاخص‌های برازش معناداری را نشان­دادند. نتیجه گرفته­می­شود، تقویت اقتدارشخصی و شناخت باورهای ارتباطی ناکارآمد، بدلیل افزایش سطح آگاهی و توانمندسازی زنان قربانی همسرآزاری، تاب­آوری خانواده را بالابرده و با پیشگیری از این آسیب اجتماعی و سازگاری سیستم خانواده در بحرانها، نهایتاَ در افزایش رفاه اجتماعی موثر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


ادیب­کیا، آلاله.  امامی­پور، سوسن. کشاورزی­ارشدی، فرناز. محمدخانی، پروانه (۱۴۰۱). رابطه بین باورهای غیرمنطقی ورضایت زناشویی براساس­نقش­میانجی رفتارحل­تعارض واسترس زناشویی. مجله­روانشناسی­بالینی. ۱-۷.
اسلامی، نیلوفر)1399 ). بررسی رابطه ذهن آگاهی و باور های غیرمنطقی با تاب آوری در دانشجویان، هشتمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی­و فرهنگی، تهران، https://civilica. com/doc/1032690
بنانی، ملیحه (1396).  بررسی و تحلیل فرهنگی زنان قربانی همسر آزاری با رویکرد سلامت روان کلانشهر تهران.  کنفرانس بین المللی فرهنگ آسیب شناسی روانی و تربیت. .  https://sid. ir/paper/891671/fa
بشرپور، سجاد.  عطادخت، اکبر.  غفاری، مظفر.  مولایی، مهری (۱395). بررسی رابطه نگرش‌های ناکارآمد با اضطراب اجتماعی در نوجوانان دانش آموز: نقش میانجی گر تنظیم هیجان.  نشریه روان پرستاری.  (4) 4 . 39 -33.
بهرامی، میترا. علیپور، فردین (۱۳۹۸).  ساخت ورواسازی فرم کوتاه پرسشنامه تجربه همسرآزاری.  رفاه اجتماعی.  ۱۹ (۷۲), ص۱۳۱-۱۴۵.
جعفرزاده، تکتم. سلیمانیان، علی اکبر .  محمدی پور، محمد (۱۳۹۹).  پیش بینی خشونت خانگی بر اساس عملکرد خانواده و سطح تمایزیافتگی خود با نقش واسطهای ناگویی هیجانی در زنان مراجعه کننده به مراکز خدمات جامع سالمت شهر بجنورد.  فصلنامه علمی پژوهشنامه تربیتی.  16 (56).  61 – 78 .
حسینی، فریده­سادات. حسنی­چاری، مسعود (۱۳۹۲).  بررسی شواهد مرتبط با روایی و پایایی مقیاس تاب­آوری خانواده.  مشاوره و روان درمانی خانواده.  3 (2).
حسینی بیرجندی، مهدی ( 1394).  روان درمانی خانواده و مشاوره خانواده.  تهران: رشد.  
حسنی قاسم (۱۳۹۷). بررسی نگرش نسبت به بازنمایی جنسیت در باورهای عامیانه فرهنگ مازندران.  مطالعات توسعه اجتماعی -فرهنگی; ۷ (۲) :۹۰-۶۷
حیدری، محمود.  مظاهری، محمدعلی. پوراعتماد، حمیدرضا (1384).  رابطه باورهای ارتباطی با احساسات مثبت نسبت به همسر.  خانواده پژوهی.  (2).  ۱۲۲-۱۳۰.
دانش، پروانه.  شربتیان، محمدحسن.  طوافی، پویا (۱۳۹۶).  تحلیل جامعه­شناختی خشونت­خانگی علیه زنان ورابطة آن با احساس­امنیت درخانه )مطالعة موردی زنان 81 -45 سال شهرمیانه (. پژوهشهای راهبردی امنیت ونظم اجتماعی.  6 (16).  ۴۷-۷۲.
دربانی ، سید علی.  فرخ زاد، پگاه . لطفی کاشانی، فرح (۲۰۱۹).  اثربخشی تحلیل رفتار متقابل در مقایسه با خانواده درمانی راهبردی کوتاه مدت بر تعارضهای کلامی، غفلت و سوء رفتار زوجها.  فصلنامه علمی روانشناسی کاربردی، ۳ (۵۱)، ۳۷۰-۳۴۷.  
رئیسی، سمیه .  بوستانی، داریوش (۱۴۰۰).  مطالعه کیفی خشونت علیه زنان بلوچ.  زن و جامعه (جامعه شناسی زنان). ۲ (۱۲).  46-65.
زارع، حسین.  و شریفی ساکی، شیدا (1395). اثر بخشی برنامه مداخله ای فراشناختی ولز بر کاهش افکار ناکارامد در معتادین با سو مصرف مواد.  فصلنامه اعتیاد پژوهی سو مصرف مواد، 10 (37). 37-10.
زارعان، قدرت­اله. سلیمی بجستانی، حسین. فرحبخش، کیومرث. و معتمدی، عبداله (۱۴۰۰).  الگوی تابآوری خانواده مبتنی بر تجربیات زیسته.  نشریه علمی فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده. ۱۶ (۵۵). ۷-۳۰.
 ساروخانی، باقر (1393).  مقدمه ای بر جامعه شناسی در خانواده، تهران، سروش.
شفیع آبادی، عبدالله.  ناصری، غلامرضا.  (1397).  نظریه های مشاوره و روان درمانی تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
 قهاری، شهربانو.  خادم الرضا، نوشین (۱۳۹۷).  همسرآزاری در ایران:امروز کجا هستیم؟ روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران دوره4 (24).  ۴۵۸-۴۶۲.
کریمی نژاد، هاجر.  صادقی، مسعود. غلامرضایی، سیمین (۱۳۹۶). مدلسازی کیفی تاب آوری خانواده براساس رویکرد زمینه ای- پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، ۲۷.  101-122
نوابی­نژاد، ش (۱۳۹۴).  نشست تخصصی خشونت خانگی در پژوهشگاه علوم انسانی ، خبرگزاری دانشجویان ایران.
موسوی، مهری سادات. ملکی، سمیه و طاهریان، سعید (1398). تاملی مفهومی بر مسئله اجتماعی، دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی، اردبیل، https://civilica. com/doc/1035600
مولایی، بهنام. لطفی، فاطمه. صدری دمیرچی، اسماعیل.  (۱۳۹۸). مقایسه­ی مهارت مثبت اندی شی، افکار ناکارآمد و تاب آوری در افراد افسرده و سالم.  دومین همایش ملی آسیبهای اجتماعی، اردبیل، https://civilica. com/doc/1035570
مویزی، عباس.  شفیع آبادی، عبدالله.  اسمعیلی، معصومه.  یونسی، جلیل (۲۰۲۱).  مدلیابی عوامل مؤثر بر تاب­آوری خانوادۀ ایرانی.  مجله علوم روانشناختی.  دورۀ نوزدهم. شمارۀ 14 .  1014-1041.
هومن، حیدرعلی.  (139۳ ). استنباط آماری در پژوهش رفتاری. چاپ یازدهم.  تهران: سمت.
Ancona, Deborah.  Perkins , Dennis. (2022). Family Ghosts in the Executive Suite. Harvard Business Review.
Bermudez, m; & Mancini, A. (2012). Familias Fuertes: family resilience, Handbook of family resilience, PP.215-277.
Bertoni, A., & Bodenmann, G. (2015). Satisfied and Dissatisfied Couples. European Psychologist.
Berger R, Weiss T. (2009). The Posttraumatic Growthmodel: An expansion to the family system.Traumatology.15 (1).63-74.
Bray, J.H., Williamson, D.S., & Malone, P.E. (1984). Personal authority in the family system: Development of a questionnaire to measure personal authority in intergenerational family processes. Journal of Marital and Family Therapy, April, 1984, 167- 178.
Brown, Laura; Lowe, Hattie; Gibbs, Andrew; Smith, Colette & Mannell, Jenevieve. (2023). High-Risk Contexts for Violence Against Women: Using Latent Class Analysis to Understand Structural and Contextual Drivers of Intimate Partner Violence at the National Level.Journal of Interpersonal Violence. 38 (1-2) 1007–1039.
Buchanan, T. (2008).Family resilience as a predictor of better adjustment among Internatioal adoptees.Unpublished Doctoral philosophy,The University of Texas Arlington.
Burelomova .A.S., Gulina M.A., Tikhomandritskaya O.A. (2018). Intimate Partner Violence: An Overview of the Existing Theories, Conceptual Frameworks, and Definitions. Psychology in Russia: State of the Art, 11 (3), 128-144.
Boszormenyi-Nagy, I. and Ulrich, D. N. (1981) Contextual family therapy. In A. S. Gurman & D. P. Kniskern (eds.), Handbook of family therapy. New York: Brunner/Mazel.
Claussen, C., Wells, L., Aspenlieder, L., & Boutilier, S. (2017). Developing domestic violence primary prevention capacity through acommunity of practice project: Learnings from Alberta, Canada. Cogent Medicine, 4 (1), 1-15.
Cox, Marilyn. Cramm, Heidi. Richmond , Rachel .Norris, Deborah. (2022). Public Safety Personnel Family Resilience: A Narrative Review. International Journal of Environmental Research and Public Health 19 (9):5224. DOI:10.3390/ijerph19095224.
Denise A. Hines, Kimberly J. Saudino. (2002)   .Intergenerational Transmission of Intimate Partner Violence: A Behavioral Genetic Perspective. Research Article. 3 (3):210-225.
Distelberg, B; & Taylor, Sh. (2015). The roles of social support and family resilience in accessing healthcare and employment resources among families living in traditional public housing communities. child & family social work,20, 494-506#.
Eidelson, R. J., &Epstien, N. (1982).Cognitive and relationship of adjustment, Development of a measure of dysfunctional relationship beliefs. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 50. 715 – 720.
Gavidia-Payne,S; Denny, B; Davis, K;Francis, A; &Jackson, M. (2015). Parental resilience: A neglected construct in resilience research. Clinical psychologist, 19, 111-121.
Goodman, M. A. (200۵). How Religious Couples Perceive the Influence of God in their Marriage. Review of Religious Research, 48 (2) , 141- 155. https://www.jstor.org/stable/20058129
Goldenberg, H., & Goldenberg, I. (201۲). Family Therapy (8th ed.). Belmont, CA: Brooks/Cole, Cengage Learning.
Guzman, J. (2011). Family resilience and Filipino immigrant families: Navigating the adolescence life-stage. Doctoral dissertation, Clinical Psychology Department, The University of Guelph.
Kerr, M. E., & Bowen, M. (1988). Family evaluation: An approach based on Bowen theory. New York: Norton.

 Kim, Jae Yop; Sehun Oh, and  Nam , Seok In  (2015). Prevalence and Trends in Domestic Violence in South Korea: Findings From National Surveys.

Michel-Kröhler,Alena & Turner, Martin. (2022). Link Between Irrational Beliefs and Important Markers of Mental Health in a German Sample of Athletes: Differences Between Gender, Sport-Type, and Performance Level. Orginal reserch.13.1-17.
Mustafa Alpern, Kursonjo; Hatipoglu Sumer, Zeinab . (2016). Dissertation of risky behaviors in adult employment: personal authority, role of intergenerational and family triangle.1-152.
Nistor, M., Papp, G., Martos, T., & Molnár, P. (2017). “Belonging to my family, but still being myself”: The relationships between dimensions of attachment theory and personal authority in the family system. International Journal of Croatian Psychological Association published by Naklada Slap, Vol. 24, No. 1-2, 29-38.
Sixbey, M,T. (2005).Development of the family resilience assessment scale to identify family resilience constructs.Adissertation presented to the graduate school of the university of Florida in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctor of philosoghy, university of Florida.
Van Breda, A. D. P. (2018). A critical review of resilience theory and its relevance for social work. Social Work/Maatskaplike Werk, 54 (1), 33-45.
Walsh, F. (2006). Strengthening family resiliency. The Guilford press New York London. 6-11.
Walsh, F. (2016). Family resilience: A developmental systems framework. European Journal of Developmental Psychology, 42 (1), 1–18. https://doi.org/10.1080/17405629.2016.115403
Walsh, F. (2021). Family Resilience: A Dynamic Systemic Framework. C14.P105.255-270.
Williamson, D.S. (1991). The intimacy paradox: Personal authority in the family system. New York: Guilford Press.
World Health Organization. ( 2020). Addressing Violence against Women in Afghanistan. apps. who.int/iris/bitstream/handle. apps. who.int/iris/bitstream/handle.