بررسی وضعیت رفاه اجتماعی در مناطق شهری و روستایی استان های کشور در برنامه ششم توسعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری گروه اقتصاد دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

2 کارشناس ارشد ریاضی دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

10.22059/ijsp.2023.92832

چکیده

پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که با توجه به متفاوت بودن تولید ناخالص داخلی، سطح جمعیت، بهره مندی از زیرساخت های رشد و سایر عوامل تاثیرگذار بر عدم تعادل های منطقه ای و جغرافیایی، کدامیک از استان های کشور دارای درجه رفاهی بالاتری می باشند و کدامیک سطح رفاهی کمتری دارند؟ پاسخ به این سوال می تواند از نظر علمی الگوی سیاستگذاری مناسبی در زمینه تخصیص و توزیع منابع، امکانات و فرصت ها در اختیار سیاستگذاران بخش عمومی کشور برای رفع عدم تعادل های ایجاد شده قرار دهد. در این پژوهش با استفاده از داده های درآمد- هزینه خانوار مرکز آمار طی سال های برنامه ششم توسعه (از سال 1396 تا 1400) روند تغییرات شاخص های متوسط هزینه واقعی، ضریب جینی و نهایتاً رفاه اجتماعی خانوارهای شهری و روستایی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. بر اساس نتایج، هزینه واقعی خانوار شهری و روستایی کشور  طی دوره مورد بررسی کاهش یافته است. همچنین در همین دوره، ضریب جینی خانوار شهری و روستایی نیز افزایش پیدا کرده که حکایت از بدتر شدن وضعیت توزیع درآمد دارد. در ادامه رفاه اجتماعی بر اساس شاخص سن برای مناطق شهری و روستایی کشور و استان ها محاسبه گردید. بر این اساس شاخص رفاه اجتماعی سن نیز طی این مدت کاهش قابل ملاحظه ای داشته است. بر این اساس تأکید بر تدوین برنامه جامع کاهش فقر به جای برنامه های جزیره ای با اولویت مناطق مرزی، تمرکز بر سیاست های کلان رشدگرا در کنار توانمندسازی، کنترل تورم، ایجاد اشتغال مولد، بهبود فضای کسب و کار و مهارت آموزی از جمله راهکارهای پیشنهادی است که به منظور کاهش نابرابری و ارتقای رفاه می بایست در دستور کار سیاست‌گذاران و مدیران قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، سعید، صادقی، سیدکمال، بهشتی، محمدباقر و رضا رنج پور (1396). برآورد شاخص‌های نابرابری شهری و روستایی استان‌های ایران طی برنامه‌های توسعه پنج ‌ساله، برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 9(33): 200-169. doi: 10.22054/qjsd.2017.8707
تودارو، مایکل (1391). توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، تهران: انتشارات کوهسار
شهیکی تاش، محمد نبی، یغفوری، حسین و  باقر درویشی (1394). بررسی شدت عدم تعادل فضایی و منطقه ای رفاه در استان های ایران (مطالعه مقایسه ای رفاه مبتنی بر دیدگاه هاروی و اسمیت)، فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه ریزی منطقه ای، 17، 15-30.
عربی، مصطفی، مهدی خداپرست مشهدی، (1393). مقایسة معیارهای رفاه اجتماعی، توزیع درآمد و فقر خانوارهای روستایی استان خراسان شمالی و کشور طی سال‌های 1390-1384، راهبردهای توسعه روستایی، 1(2), 35-50. doi: 10.22048/rdsj.2014.6006
علیزاده، محمد، نعمتی، غلامرضا، فطرس، محمدحسن، خداوردی سامانی، مریم، دینا کبیری،. (1401). شناسایی عوامل موثر بر رفاه اجتماعی ایران تحت نا اطمینانی : رویکرد متوسط گیری بیزی، اقتصاد باثبات، 3(1)، 61-97. doi: 10.22111/sedj.2022.40421.1156
فیتزپتریک، تونی (1381). نظریه های رفاه، ترجمه: هرمز همایون پور. تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی و گام نو.
قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، 1395
مرکز آمار ایران، گزارش هزینه-درآمد خانوار سال های 95 تا 99.
مهدویان، سید محمدرضا و مرضیه اسفندیاری (1397). بررسی وضعیت توزیع درآمد در مناطق روستایی ایران. راهبرد توسعه، 53(14)،79-100.
Adebowale, H. A., & Chuks, E. (2020). Welfare implications of information and communication technology diffusion in sub-saharan AFRICA. Nigerian Journal of Economic and Social Studies, 62 .)3(
Hewstone, B. & strobe, w. (2001). Introduction to social psychology. Blackwell publishers, Third edition.
Kakwani, N. & Son, H. H. (2015). Income inequality and social well-being. Working Paper Series, ECINEQ WP 380, 1-55.
Malkina, M. (2017). Assessment of inter-regional convergence in the social welfare based on the a. sen function: Russian case study. Journal of Economic and Social Development, 4(1): 50-60.
Taylor, G. (2007), Ideology and Welfare. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
World Bank. (2018). World Development Indicators. World Bank.