موانع بازپیوند اجتماعی کولی‌های محلۀ هرندی تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار برنامه‌ریزی اجتماعی، توسعۀ شهری و منطقه‌ای دانشگاه علامه طباطبائی

2 دکتری رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

کولی­های محلۀ هرندی تهران (دروازه غار سابق) از جمله گروه­های مهاجر به این محله هستند که پس از تخریب منطقۀ خاک‌سفید در سال 1379 در آن سکنی گزیده­اند. سبک زندگیِ مصرفی کولی­ها، اقتصاد مبتنی بر هادوری با عاملیت زنان و کودکان، سکونت در فرسوده­ترین و در عین حال جرم‌خیزترین بخش محله، شرایطی فراهم آورده است تا این گروه با طرد شدید اجتماعی از سوی دیگر اهالی محله مواجه شوند. این در حالی است که کولی­ها نیز به عنوان یک گروه اجتماعی در محله ساکن‌اند و بخشی از هویت محله در آینده از طریق آنها، به­ویژه فرزندانشان شکل می­گیرد. این پژوهش با هدف بــازشناسی وضعیت کولی­های ساکن در محلۀ هرندی و فهم زمینه­های طرد اجتماعی آنها انجام شده است. روش تحقیق مورد‌استفاده در این پژوهش کیفی بوده و از تحلیل موضوعی داده­ها بهره گرفته شده است. بدین منظور از طریق نمونه­گیری هدفمند و گلوله­برفی با 20 نفر از کولی­های ساکن در محله و 10 نفر از اهالی غیرکولی مصاحبه نیمه‌ساختاریافته شده است، که با این تعداد مصاحبه، اشباع اطلاعاتی حاصل شد. نتایج این تحقیق نشان می­دهد، مجموعه­ای از عوامل در سطح فرهنگی، فردی و ساختاری در ایجاد شرایط کولی­های محله اثرگذارند که از ورود کولی­ها به حوزۀ آموزش، اشتغال و قدرت­یابی برای تغییر شرایط و ایجاد پیوند اجتماعی جلوگیری می­کنند. بنابراین تقلیل علت طرد اجتماعی کولی­ها به موضوع عاملیت فردی و بی‌توجهی به عوامل ساختاری، خطایی راهبردی در رفع طرد اجتماعی کولی­های محلۀ هرندی است.

کلیدواژه‌ها


-         ادارۀ کل تحقیق و توسعۀ شهرداری تهران (1388). برنامۀ توسعۀ محلۀ هرندی منطقۀ 12. مجری: مؤسسۀ پژوهشی توسعۀ دانش سلامت.
-         اسفاری، میترا (1394). پویایی هویتی غربت‌ها، مطالعۀ اتنوگرافیک هادوری در چهارراه‌های تهران. مجلۀ انسان‌شناسی، (13)22: 11-37.
-         افشار سیستانی، ایرج (1377). کولی‌ها، پژوهشی در زمینۀ زندگی کولیان ایران و جهان. تهران: روزنه.
-         بلیک­مور، کن (1391). مقدمه­ای بر سیاست­گذاری اجتماعی. ترجمۀ علی­اصغر سعیدی و سعید صادقی جقه، تهران: جامعه‌شناسان.
-         پروین، ستار و درویشی‌فرد، علی‌اصغر (1394). خرده‌فرهنگ فقر و آسیب‌های اجتماعی در محلات شهری (مطالعۀ موردی محلۀ هرندی). برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، (6)23: 51-89.
-         حبیب‌پور گتابی، کرم (1396). رویکرد شهروندان تهرانی نسبت به متکدیان. مسائل اجتماعی ایران. (8)2: 29-54.
-         خواجه صالحانی، افسانه و اعظم آزاده، منصوره (1394). تشخص محله و احساس طرد اجتماعی؛ مطالعۀ موردی شهر پاکدشت. فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، (15)59: 91-120.
-         سن، آمارتیا (1391). توسعه یعنی آزادی. ترجمۀ محمد سعید نوری نائینی، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
-         شهرداری تهران (با همکاری مهندسان مشاور شهرساز و معمار) (1390). گزارش مرحلۀ اول طرح توسعه و سامان‌دهی فضای شهری محلۀ هرندی واقع در ناحیۀ 4.
-         شهرداری تهران با همکاری مهندسان مشاور شهرساز و معمار (1390). طرح توسعه و سامان‌دهی فضای شهری محلۀ هرندی واقع در ناحیۀ 4.
-         شهرداری تهران، شهرداری منطقۀ 12 (1394). طرح ارتقای کیفیت زندگی در مرکز تاریخی تهران: محلۀ هرندی.
-         صفی‌خانی، ثمره؛ موسوی، سید یعقوب و رجبلو، قنبرعلی (1395). هویت در آستانۀ کولی‌های ساکن در تهران. فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی تحقیقات فرهنگی ایران، (9)3: 1-29.
-         غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا (1389). چرخش مفهومی و نظری از فقر به سازۀ طرد اجتماعی. برنامۀ رفاه و توسعه اجتماعی، (1)4: 35-66.
-         غفاری، غلامرضا و تاج‌الدین، محمدباقر (1384). شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی. فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، (4)17: 33-55.
-         فیروزآبادی، سید احمد و صادقی، علیرضا (1392). طرد اجتماعی رویکردی جامعه‌شناختی به محرومیت. تهران: جامعه‌شناسان.
-         گیدنز، آنتونی و بردسال، کارن (2003). جامعه‌شناسی. ترجمۀ حسن چاوشیان، ویراست 4، تهران: نی.
-         نامنی، ابراهیم؛ نامنی، روح‌الله و غربی، موسی­الرضا (1397). بررسی تأثیر طرد اجتماعی غربت­ها بر احساس امنیت اجتماعی ساکنین شهر سبزوار. مطالعات امنیت اجتماعی، 53: 33-62.
-         نواح، عبدالرضا و حیدری، خیری (1394). بررسی هویت قومی و تأثیر آن بر احساس طرد اجتماعی (مورد مطالعه: عرب‌های شهر اهواز). فصلنامۀ راهبرد اجتماعی ـ فرهنگی، (5): 59-84.
-         Donald, K.R. (2007). Historical dictionary of the gypsy’s .second edition, The Scarecrow Press.
-         Herminie G.De, Sabine B., IIir. G. (2005). Roma and Egyptians in Albania, From Social Exclusion to Social Inclusion. the World Bank.Washington, D.C.
-         Ivana, S., Bojan, J., Radmil, P., Trajce, V., Momir, P.)2018). Tacking the Roma social exclusion and, aginalisation witg social entrepreneurship. South East European University Faculty of Business and Economics. 2nd international scientific conference on business and economics.
-         Madison, D. S. (2012). Critical Ethnography, Method, Ethics and Performance. Los Angeles& London& New Dehli& Singapore& Washington DC: Sage.
-         Niall, C., Angela, G., Silvia, S. (2013). Empowerment of roma women within the European framework of national roma inclusion strategies. Policy Department citizens’rights and constitutional affairs, online at: http://www.europarl.europa.eu/studies.
-         Ozatesler, G. (2014). Gypsy Stigma and Exclusion in Turkey, 1970, Social Dynamics of Exclusionary Violence. palgrave macmillan.
-         Pauline, L., Adrian, J.(2014). Gypsy, Traveller and Roma: Experts by Experience. reviewing UK Progress on the European Union Framework for National Roma Integration strategies ,Anglia Ruskin University.
-         Sidanius, J. Petrocik, J. (2000). Ethnicity and national identity: a comparison of three perspectives. Paper presented at the conference rethinking democracy in the new millennium. Houston, Texas.