سیاست‌های تجارت مرزی و نقش آن در زندگی تحصیلی جوانان مرزنشین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مطالعات توسعۀ اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه اقتصاد، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا

3 کارشناس ارشد مطالعات توسعۀ اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش پیش‌رو، با رویکرد نظریۀ مبنایی، به مطالعۀ کیفی نقش سیاست‌های تجارت مرزی بر زندگی تحصیلی جوانان مرزنشین پرداخته است. به‌مقتضای رویکرد پژوهش، با استفاده از تکنیک‌های مصاحبۀ گروهی و فردی نیمه‌ساختاریافته، مشاهده و اسناد، اطلاعات تحقیق جمع‌آوری شده و با استفاده از روش نظریۀ مبنایی به فرایندها، تعاملات و پیامدهای واقعیت‌های تحصیلی و هژمونی بازار پرداخته شده است. با روش نمونه‌گیری نظری و هدفمند، با سه گروه مختلف شامل بازاریان (13 نفر)، فرهنگیان (14 نفر) و محصلان (8 گروه و 7 نفر)، مصاحبه‌های فردی و گروهی انجام شده است. در گروه بازاریان، به‌واسطۀ وجود افراد ترک‌تحصیل‌کرده، از نمونه‌گیری گلوله برفی نیز استفاده شده است. پس از انجام مصاحبه‌ها داده‌های گردآوری‌شده، در قالب 265 مفهوم و 54 مقوله صورت‌بندی شده‌اند. مقولات برآمده از دیدگاه هر گروه از مشارکت‌کنندگان مجدداً ترکیب و در سطح انتزاع بالاتری صورت‌بندی گردیدند. درنهایت، ماحصل آن، 13 مقولۀ عمدۀ نهایی بود. یافته‌ها حاکی از آن‌ است که فقر تاریخی، ناکارآمدی آموزش عالی، محدودیت صنعتی و محیطی به‌منزلۀ شرایط علی، انگارۀ ذهنی دیگران مهم، پول؛ معنادارترین عینیت، ضعف فرهنگی- آموزشی در سطح محلی، به‌منزلۀ شرایط مداخله‌گر در هژمونی پول و محاسبه‌گری در زندگی تأثیرگذارند. جوانان در برخورد با چنین شرایطی، راهبردهای کنشگری اقتصادی، سودجویی و کسب منزلت مادی را اتخاذ کرده‌اند. این هژمونی، پیامدهای فرهنگی همچون بی‌ارزشی تحصیلات، رنگ‌باختگی اعتبار فرهنگی، ترک تحصیل و کنش‌های ذهنی ترک تحصیل را در پی داشته است.

کلیدواژه‌ها


-      اسلیتر، دن و تونیکس، فرن (1386). جامعۀ بازار: بازار و نظریۀ اجتماعی مدرن. ترجمه: حسین قاضیان. تهران: نشر نی.
-      باینگانی، بهمن (1395). مطالعۀ جامعهشناختی تغییرات اقتصادی و پیامدهای فرهنگی در مناطق کردنشین (اتنوگرافی انتقادی بازار مرزی بانه).رسالۀ دکتری.دانشکدۀ علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
-      جرج، سوسان (1384). بررسی وجوه، ابعاد و آثار اجتماعی و تاریخی نئولیبرالیزم. ترجمه: علی‌اصغر سعیدی. نشریۀ اقتصاد و تعاون، شمارۀ 170.
-      حریری، نجلا (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
-      رمضانی، قباد (1391). بررسی دیدگاه دبیران و دانش‌آموزان مقطع متوسطه در خصوص نقش مناطق تجاری مرزی شهرهای بانه و مریوان بر وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان. رسالۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه کردستان.
-      شاطریان، محسن؛ اسمی، زهرا و همکاران (1392). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر ناهنجاری‌های رفتاری دانش آموزان؛ مطالعه موردی شهرستان آران و بیدگل. مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی، سال پنجم، شمارۀ 3. 135-123
-      شالچی، وحید (1392). عطش منزلت در جامعۀ ایرانی. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ چهارم، شمارۀ 2:  56-30.
-      فلیک، اوه (1392). درآمدی بر روش تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
-      فیروزآبادی، سیداحمد و صادقی، علیرضا (1389). وضعیت طرد اجتماعی زنان فقیر روستایی. مجلۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شمارۀ اول. 174-143
-      لیتل، دانیل (1386). تبیین در علوم اجتماعی. ترجمه: عبدالکریم سروش. تهران: انتشارات صراط.
-      محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی (ضد روش 1). تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-      میلنر، آندرو و براویت، جف (1385). درآمدی بر نظریۀ  فرهنگی معاصر. تهران: ققنوس.
-      وبلن، تورستاین (1383). نظریۀ طبقۀ مرفه. ترجمه: فرهنگ ارشاد. تهران: نشر نی.
-      ودادهیر، ابوعلی و محمدی، عاطفه (1394). بررسی جامعه‌شناختی تغییرات ارزش‌های اجتماعی- فرهنگی بازاریان تبریز. مطالعات جامعه‌شناسی شهری، سال پنجم، شمارۀ 14: 160-123.
-      قادرزاده، امید و امید قادری (1392). مطالعه کیفی پیامدهای فرهنگی تجارت مرزی در شهرستان مریوان. مجله مطالعات اجتماعی ایران. دوره7، شماره دو: 154-135
-      بوردیو، پیر (1380). نظریه کنش: دلایل عملی و انتخابی عقلانی، ترجمه: مرتضی مردیها، تهران، انتشارات نقش و نگار، چاپ اول.
-      حسن زاده، عادل (1397). بررسی پیامدهای اجتماعی اقتصاد مرزی و قاچاق در شهر بانه. پایان نامه ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا
-      Anderson, D. M. (2010). In School and Out of Trouble? The Minimum Dropout Age and Juvenile Crime. mimeo, University of Washington.
-      Borgen, Solveig t (2014). Folk High Schools and Dropouts from Upper Secondary School: Effects of Non-academic Investments in Dropouts. School Effectiveness and School Improvement, Volume 26: 153-168.
-      Christina T,. et al (2014). A Nexus Between Higher Education, Security Challenges and Sustainable Development in Nigeria. Journal of Research & Method in Education, Volume 4, Issue 4 Ver. I (Jul-Aug. 2014): PP 16-22.
-      Dubourg, R., J. Hamed, and J. Thorns (2005). The Economic and Social Costs of Crime against Individuals and Households (2003/2004) Home Office Online Report 30/05.
-      Iuliana Ioana, Merceet al (2014). School dropout - a social problem in Romania. Journal: Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 182: 623-628.
-      Kurss, Glenda & McGrath, Simon e, al (2015). Higher education and Economic Development: The Importance of Building Technological Capabilities. International Journal of Educational Development, 43: 22–31.
-      Lochner, L & Moretti, E.,  (2004). The Effect of Education on Crime: Evidence from Prison Inmates, Arrests and Self-reports. Am. Econ. Rev. 155–189.
-      Lochner, L & Morettim, e (2003). The Efiect of Education on Crime: Evidence from Prison Inmates, Arrests, and Self-Reports. October.
-      Machin, S,. et al (2013). The Crime Reducing Effect of Education. The Economic Journal, 121: 463-484.
-      Northern Illinois University (2005). The Role of Higher Education in Economic Development, Higher Education Alliance for the Rock River Region.
-      Tandon, R (2008). Civil Engagement in Higher Education and Its Role in Human and Social Development, GUNI Higher Education in the World 3. Basingstoke Palgrave Macmillan.
-      Thomson, A (2008). Exploring the Relationship Between Higher Education and Development: A Review and Report. September.
-      Han, Ch & Hart, k (2009). Market and Society: The Great Transformation Today. Cambridge University Press.    
-      Kirazoglu. Cem (2009). The Investigation of School-dropout at the Secondary Level of Formal Education: the Stated Reasons by the School Administrators and School Counselors: a Preliminary Study. Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 1, Issue 1: 905-914.
Davies, B & Bansel, P (2007). Neoliberalism and education. International Journal of Qualitative Studies in Education, 20 (3): 247-259. doi: 10.1080/09518390701281751.